به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي یکشنبه - پنجم دی ماه - در همایش دین و رسانه که در سالن همايش‌هاي مؤسسه امام خميني(ره) برگزار شد ضمن بیان اینکه ابتدا بایستی منظور ما از مفهوم دین مشخص شود به تعاریف مختلف از دین اشاره کرد؛ عده ای دین را صرفا اموری میدانند که رابطه انسان را با خدا تنظیم میکند. براساس این تعریف، امور دینی عبارت است از مناسک عبادی که تعبدا در دین تعیین شده است مانند نماز و روزه. در این تعریف، دین ارتباطی با مسائل اقتصادی، سیاسی پیدا نمیکند. اما تعریف دیگری از دین که با استعمالات قرآنی و روایی سازگار است، تمام شئون انسان را از زوایهای خاص دربرمیگیرد. براساس این تعریف، دین از بینشهای انسان و باورها تا ارزشهای اخلاقی و ارزشهای حقوقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را دربرمی گیرد. طبق این تعریف، دین ریشههایی دارد که همان اصطلاح اصول دین است؛ بدین ترتیب چنانچه هر یک از این دو تعریف که دو قطب نگرش هستند را بپذیریم نگاه ما در سه حوزه باورها، ارزشها و مقررات اجتماعی واحکام تفاوت پیدامیکند.
عامل تفاوت انسان دیندار با انسان غیردیندار
ایشان افزودند: در حوزه باورها، توحید، معاد و نبوت در واقع به سه حوزه اساسی فرهنگ شامل هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی اشاره دارند. تفاوت انسان دیندار با انسان غیردیندار در تفاوت دیدگاه هریک نسبت به این سه حوزه نهفته شده است. در حوزه هستی شناختی انسان دیندارهر آنچه در این عالم وجود دارد را طفیلی می بیند و برای آن اصالتی قائل نیست.انسان دیندار معتقد است إِذَا "قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُن فَيَكُونُ" اگر خدا بگوید باش هست و اگر نگوید باش نیست. اما براساس بینش مادیگرایانه معلوم نیست بتوان یک وجود غیرمادی را اثبات کرد.
آیت الله مصباح یزدی اظهار داشتند: دومین مسأله، انسان شناسی است؛ دو نگرش به انسان وجود دارد؛ یک نگرش انسان را پدیدهای میداند که صرفا شصت هفتاد سال زندگی کرده و بعد از آن میمیرد و تمام می شود. اما براساس نگرش دینی، انسان موجودی بسیار مهمتر و شریفتر از بدنش است و اساس انسان که انسانیت انسان به اوست هرگز نمیمیرد و بینهایت زندگی خواهد کرد.این موضوع همان اعتقاد به معاد است که نماد انسان شناسی دینی است.
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطر نشان کردند: مسأله سوم معرفت شناسی است؛ در نگاه مادیگرایانه، شناخت منحصر به حس تلقی میشود اما براساس بینش دینی راه شناخت غیر از حس، عقل و وحی را هم شامل میشود بلکه اعتبار عقل ووحی از حس بیشتر است؛ چراکه در وحی خطا راه ندارد ومی توان به نوعی هم جلوی خطای عقل را گرفت، اما امکان خطای حس بالاست. براین اساس حوزه معرفتی دیندار بسیار وسیعتر از بیدینها است.
اگر ارزشها نباشد زندگی انسان با چهارپایان تفاوتی ندارد
استاد حوزه علمیه قم ادامه دادند: در حوزه ارزشها، اینکه چه چیزی خوب یا بد است نیز مکاتب مختلفی وجود دارد. هنوز بشر نتوانسته پاسخی یقینی بدهد که خوب و بد به چه معناست به گونهای که شک و شبههای در آن نباشد. بسیاری از مکاتب اخلاقی، خوب و بد را تابع قراداد دانستند؛ به این معنا که خوب و بد واقعیت ندارد و هر چیزی که جامعه آنرا بپسندد خوب است و هر چه نپسندد بد است.اما دین میگوید ارزشها هم واقعیت و هم راه شناختی فراتر از قراردادهای اجتماعی و حتی استدلالهای عقلی دارند. براساس نگرش دینی، حیات انسانی انسان بستگی به ارزشها دارد. اگر ارزشها نباشد زندگی انسان با چهارپایان تفاوتی ندارد.
تمام رفتارهای اختیاری انسان تابع مقررات دین است
آیت الله مصباح یزدی اظهار داشتند: در حوزه مقررات اجتماعی و احکام براساس تعریف مادیگرایانه از دین، دین منحصر در نماز و روزه و مناسک عبادی میشود اما در نگرش دینی، تمام رفتارهای اختیاری انسان تابع مقررات دین است و از زاویه حلال و حرام به هر رفتار اختیاری نگریسته میشود.
مسئولیت مسئولان در برابر خدا
استاد حوزه علمیه قم ضمن اشاره به اینکه هر کدام از این دونگرش به دین را بپذیرید در نگرش به رسانه تاثیر گذار خواهد بود گفتند: در تعریف مادیگرایانه از دین وظیفه رسانه راضی کردن مردم و ساختن برنامههایی است که مورد پسند مردم باشد. اما در نگرش دینی، تمامی مسئولین کشور، به خصوص مسئولین فرهنگی و بیشتر از همه صدا و سیما بایستی به مسئولیت خود در قبال خدا توجه کنند.مسئولین صدا و سیما فقط درمقابل مردم، مجلس و دولت مسئول نیستند بلکه قبل از همه در برابر خدا مسئولند. برنامهسازان باید کاری کنند که در عالم ابدی هم شاد باشند. چون انسانشناسی دینی با انسانشناسی غیردینی تفاوت دارد. بایستی به این نکته توجه کرد که برنامهها فقط برای شادی هفتاد هشتاد ساله این دنیا نیستند بلکه بایستی برنامهای ساخت که بتواند در قیامت هم انسان را شاد کند.
توجه اسلام به همه ابعاد زندگی انسان
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کردند: دین اسلام برنامه را طوری تنظیم کرده است که میشود شادی دنیا و سعادت آخرت را جمع کرد. اسلام میگوید میشود در این دنیا رفاهی عالی داشت در عین اینکه سعادت اخروی انسان هم لطمه نخورد.
آیت الله مصباح یزدی گفتند: برای حرکت کردن در چنین مسیری ابتدا بایستی خودمان بفهمیم دین یعنی چه و سپس دین را برای مردم معرفی کنیم. دین صرفا نماز و روزه و عزاداری نیست بلکه سایر شئون زندگی انسان را هم دربرمیگیرد. اساسا انقلاب اسلامی برای معرفی این نگاه به دین به وجود آمد و لذا بیشترین کلمهای که امام راحل به کار میبردند اسلام بود. شهدا هم وصیتشان حفظ اسلام بود.
لزوم توجه به احکام اسلام
آیت الله مصباح تصریح کردند: هدف بایستی پیاده کردن احکام و ارزشهای اسلام باشد و رسانه دراین مسیر بالاترین نقش را میتواند داشته باشد. صدا و سیما باید با رعایت اصول روانشناسی تربیتی مردم به سوی خواستن اسلام و اجرای احکام آن سوق بدهد. اقای تسخیری نقل میکردند که در زمان یکی از دولتهای سابق به وزیر ارشاد گفتند این کار با اسلام سازگار نیست. در پاسخ به اینکه شما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستید، آن وزیر گفت: " ما با اسلام چه کار داریم؟این یک پسوند است و گرنه کار ما همان کار وزارت فرهنگ و هنر زمان شاه است.دین کار آخوندهاست."
مسئولیت مضاعف روحانیون
آیت الله مصباح یزدی در پایان علاوه بر مسئولیت صدا و سیما در انتقال مفاهیم دینی، مسئولیت روحانیون را دراین مسیر مضاعف دانستند.
پیش از سخنان آیت الله مصباح یزدی، معاون آموزش و پژوهش صدا و سیما در سخنانی ضمن تبریک هفته پژوهش به پژوهشگران حوزه و دانشگاه نکاتی را درباره ارتباط میان دین و رسانه مطرح کرد.
دکترغلامرضایی با وجود پذیرش این نکته که رسانه ازمحیط دیگری به کشورما وارد شده است اما این موضوع را مورد تاکید قرار داد که امروزما به حدی از بلوغ رسیدیم که بتوانیم مباحث متعلق به خودمان را با استفاده از رسانه مطرح کنیم و نبایستی از ابداع در حوزه رسانه هراسی داشته باشیم.
دکتر غلامرضایی با تاکید بر اینکه حوزه علمیه ناگزیر به استفاده از رسانه است بدین منظور بایستی در شیوه های آموزشی و پژوهشی خود در عرصه رسانه تجدید نظر کن