به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ کتاب "العدة فی اصول الفقه" به قلم "أبو جعفر محمد بن حسن طوسی" مشهور به "شیخ الطائفه" از سوی مؤسسه بوستان کتاب منتشر شد.
این کتاب در برگیرنده همه مسائل و مباحث علم اصول است و قبل از عده، کتابی به جامعیت آن نوشته نشده بود. دهها نظریه اصولی از شیخ طوسی در این کتاب آمده که مختص ایشان است مانند خبر و تعریف علم و مفهوم ظن نزد شیعه و معنای دلالت و عقل و اماره و حسن و قبح و ...
به دلیل قوت آراء شیخ طوسی و مقام والایی که در نزد شیعیان داشت، قرنها نظرات اصولی وی باقی بود و شیعیان از آن بهره میبردند تا اینکه برخی از این نظرات از سوی بزرگانی همچون "علامه حلی" مورد نقد قرار گرفت. ولی این کتاب به عنوان یک کتاب مرجع در میان کتب اصولی باقی ماند و بعضی از علمای علم اصول بر آن شرح نوشته و به توضیح مسائل غامض آن پرداختند.
این کتاب دارای دوازده باب است. ماهیت اصول فقه و برخی مباحث دیگر در باب اول آمده است. الکلام فی الاخبار، الکلام فی الاوامر، الکلام فی النهی و الکلام فی العموم و الخصوص، عنوان باب دوم تا باب پنجم کتاب است. باب پنجم کتاب بزرگترین بخش این کتاب است که شامل بیست و دو فصل میشود. الکلام فی البیان و المجمل، الکلام فی الناسخ و المنسوخ، الکلام فی الافعال، الکلام فی الاجماع، الکلام فی القیاس، الکلام فی الاجتهاد، الکلام فی الحظر و الاباحة، باب ششم تا دوازدهم کتاب را تشکیل میدهد.
مؤلف در ابتدای هر فصل آراء همه اصولیین شیعه و سنی و آراء ارباب مذاهبشان را ذکر کرده و سپس به بیان اشکالات آنها و مقابله آن با کتاب و سنت و لغت و ادله عقل میپردازد و در پایان نیز نظر خود را اعلام میکند.
استفاده از نسخههای خطی متعدد و ثبت اخلافات، تحقیق و مراجعه در مورد مطالب اصولی مسائل فقهی، احادیث و روایات آنهم به اکثر مراجع و مصادر دست اول شیعه و صحاح اهل سنت، از خصوصیات تحقیق این کتاب است. محقق این کتاب، اقوال و آراء دیگری که قبل از زمان مصنف بوده و یا مقارن و حتی بعد از او آمدهاند را نیز در ابتدای هر مسأله ای ذکر کرده است.
اشاره به محل نزاع و توضیح در مورد آن، استفاده از بعضی شروح جهت رفع ابهام از کلمات و عبارات شیخ، ترجمه همه رجالی که نامشان در کتاب آمده، شرح لغتهای مشکل، استفاده از رسمالخط امروزی در کتابت، اعراب گذاری در موارد لزوم، اشاره به محل ارجاع در همه مواردی که مصنف به آن ارجاع داده مثلا فرموده: (قد مرّ ذکره) یا (سوف یأتی ذکره)، اشاره به مصادر مواردی که مؤلف کتاب با عبارت (قیل) یا (قالوا) به آن اشاره کرده و نامی از قائل آن نبرده و همچنین تدوین فهرستهای تفصیلی از آیات، احادیث، اقوال، آثار، اعلام، فرق و مذاهب، کتابها، اشعار اماکن ، مصادر کتاب و فهرست محتوای کتاب، ازدیگر مواردی است که محمد رضا انصاری قمی در این تحقیق به خوانندگان هدیه کرده و بر غنای کتاب افزوده است.
متن کتاب به زبان عربی است و محقق در مقدمه کتاب پس از اشاره به احوال و آثار شیخ طوسی رضوان الله علیه، در مورد این کتاب توضیحات مفصلی را بیان کرده است.
در مطلبی از باب پنجم این کتاب که مربوط به عموم و خصوص است در مطلبی با عنوان «فی تخصیص العموم بأقاویل الصحابة و بالعادات، و بقول الراوی» میخوانیم: «القول إذا ظهر بین الصحابة، و اتفقوا کلهم أنه یخص العموم، فلا خلاف عن أهل العلم أنه یخص به العموم: لأن ذلک إجماع، وقد بینا أن الإجماع یخص به العموم. فأما إذا ظهر القول و لم یعرف له مخالف، فمن جعله إجماعا أو فی حکم الإجماع، خص به ایضا العموم، و من لم یجعله اجماعا من حیث جوز أن یکون الساکت لو استفتی لأفتی بخلافه، لجری ذلک مجری القول المختلف فیه. و القول المختلف فیه بین الصحابة اختلفوا فی جواز تخصیص العموم به»
کتاب العدة فی اصول الفقه به قلم أبو جعفر محمد بن حسن طوسی و با تحقیق محمد رضا انصاری قمی در سال 1389 در820 صفحه و با قیمت 11500 تومان به همت مؤسسه بوستان کتاب منتشر شده است.
................
پایان پیام/161