به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ پروفسور «ويليام چيتيك» در سال 1943 در شهر ملفورد در ايالت كنتيكت دركشور آمريكا زاده شد. تحصيلات دانشگاهي خود را در رشته‌اي هنر آغاز كرد. خلال سال‌هاي تحصيل به ايران سفر كرد و دكتراي زبان و ادبيات فارسي را در سال 1974 از دانشگاه تهران گرفت. وي پنج سال در دانشگاه صنعتي شريف به تدريس تاريخ تطبيقي اديان اشتغال داشت. پس از بازگشت به آمريكا، به مدت سه سال به گروه ويرايش دائرة‌المعارف ايرانيكا پيوست. چيتيك، از سال 1983 تاكنون به تدريس مطالعات ديني در دانشگاه استوني بروك اشتغال دارد. پژوهش در تاريخ تصوف، عمده‌ترين موضوع در كارهاي پژوهشي اوست. كتاب «من و رومي» به زبان انگليسي در ترجمه و توضيح كتاب مقالات شمس تبريزي كه در سال 2003 منتشر شد، جايزه جهاني كتاب سال جمهوري اسلامي ايران در بهمن 1383 را دريافت كرد.
ترجمه انگليسي صحيفه سجاديه همراه با ملحقات، دعاهاي ايام هفته، مناجات خمسه عشر و رسالة الحقوق امام سجاد(ع) از آثار ارزشمند چيتيك است كه نقشي به سزا در معرفي صحيفه در سطح جهاني داشته است. چيتيك بر اين ترجمه، مقدمه‌اي نسبتا مبسوط نگاشته، و درباره امام سجاد(ع) صحيفه و نسخه‌هاي خطي و شروح آن، دعا در اسلام، توحيد، درخواست از خدا، اسماء الحسني، شكر نعمت‌ها و مطالبي از اين دست، سخن گفته است. اين ترجمه، ابتدا توسط بنياد محمدي در انگلستان و سپس انتشارات انصاريان قم منتشر شد.
اهميت اين گفتار، در آن است كه ديدگاهي برون ديني درباره صحيفه را نشان مي‌دهد. به دليل طولاني بودن اصل مقاله، تنها بخش‌هايي از آن را كه در مورد صحيفه بود، برگيزيدم، كه علامت {...} به اين اقتباس و انتخاب، اشاره كرد.
عنوان صحيفه سجاديه به معني كتاب سجاد است. سجاد يكي از القاب زين العابدين است، به معني كسي كه بهط ور دائم در نماز و دعا به سجده مي‌رود. اين كتاب اغلب با عنوان صحيفه كامله سجاديه ـ كتاب كامل سجاد نيز ناميده مي‌شود. و نقل از سعيد علي خان شيرازي، مفسر صحيفه سجاديه، واژه كامله نشان دهنده كمال سبك و مضمون اين كتاب است. برخي منابع ديگر، دليل افزوده شدن اين صفت را متمايز ساختن اين اثر از كتاب ديگري مي‌دانند كه نسخه ناقص صحيفه محسوب شده و در ميان زيدي‌ها رايج و شناخته شده است. اما با توجه به شيوه استفاده از اين واژه در مقدمه اثر، چنين احتمالي كمرنگ تر مي‌شود (بند 20) صحيفه با عناوين احترام آميز ديگري چون خواهر قرآن، انجيل اهل بيت، و مزامير آل محمد نيز خوانده مي‌شود.
طبق روايات و احاديث شيعه، زين‌العابدين مناجات‌هاي خود راجمع‌آوري كرده و به فرزندان خود به خصوص محمد باقر و زيد آموخت. پس از مدتي اين كتاب به طور گسترده‌اي در ميان مذاهب مختلف شيعه رواج پيدا كرد. صاحب نظران علم حديث متن اين كتاب را متواتر مي دانند. به عبارت ديگر، متن اين كتاب از همان ابتدا مورد شناخت عموم بوده و به اشكال و طرق مختلف دست به دست شده و انتقال يافته است ولي اصالت و صحت اين اثر هرگز زير سوال نرفته است.
اما به هر حال، ترتيب و نحوه قرارگيري مناجات‌ها به شكلي است كه به ما اجازه مي‌دهد با اطمينان كامل، خط تمايزي ميان پنجاه و چهار مناجات تشكيل دهنده پيكره اصلي كتاب، مناجات‌هاي اضافه تشكيل دهنده ضمايم پانزده گانه ( از جمله ادعيه روزهاي هفته) و پانزده مناجات يا دعاهاي زير لب قائل شويم. تازگي و طراوت و وحدت مضمون و سبكي را كه به طور غيرقابل انكاري در پنجاه و چهار مناجات اصلي وجود دارد در بخش‌هاي افزوده شده ديگر به خصوص مناجات‌ها نمي‌تانيم ببينيم، چرا كه هنرمندي و نظم و ترتيب آگاهانه اين مناجات‌ها به نحوي است كه وجود ويراستاري را در اين ميان به ذهن مي‌آورد. گفته مي‌شود كه ضمايم توسط شمس‌الدين محمد بن مكي، معروف به شهيد اول ـ نگارنده شهير كتاب اللمعة الدمشقيه در علم حقوق كه در سال 1384ق /786 م در حلب كشته شد جمع‌آوري و به كتاب افزوده شده است. پانزده مناجاتي كه در چندين ويراست جديدصحيفه افزوده شده‌اند.
نيز به نظر مي‌رسد كه توسط علامه محمد باقر مجلسي نويسنده مجموعه ماندگار و جاويدان حديث شيعه، بحار‌الانوار، به صحيفه اضافه شده باشند.
علاوه بر مناجات‌هاي اصلي صحيفه، مناجات‌هاي بسيار ديگري نيز از امام زين‌العابدين وجود دارند كه توسط محققين مختلف به همراه مناجات‌هاي اصلي در مجموعه‌هايي به عناوين صحيفه دوم، صحيفه سوم و به همين ترتيب جمع‌اوري شده‌اند. صحيفه دوم كه از نظر حجم مطالب تقريبا به اندازه صحيفه اصلي است با عنوان خواهر صحيفه توسط محمد بن الحسن الحرالعاملي نويسنده كتاب معروف وسائل الشيعه در سال 1643 / 1053، جمع‌آوري گرديد. صحيفه سوم نيز توسط نگارنده كتاب رياض العلماء ميرزا عبدالله پسر ميرزا عيسي تبريزي معروف به افندي و شاگرد علامه مجلسي، تدوين شد. طولاني‌ترين نسخه به چاپ رسيده از صحيفه، كتاب الصحيفه السجاديه الخامسه (پنجمين صحيفه سجاديه) مي‌باشد كه توسط محسن الامين، نويسنده معروف و معاصر كتاب عيان الشيعه، گردآوري شده است. اين نسخه از صحيفه شامل تمام مناجات‌هاي موجود در صحيفه‌هاي پيشين مي‌باشد كه از اين ميان 130 مناجات مربوط به صحيفه‌هاي اول و دوم بوده و 52 مناجات نيز به آنها افزوده شده است. كنستانس پدويك در مطالعات دلسوزانه خود در مورد كتتب ادعيه اسلامي و عبادات مسلمانان از نسخه كامل و نهايي صحيفه پنجم كه بيش از ششصد صفحه دارد استفاده كرد.
هر گونه تلاش جدي براي به دست آوردن دلايل تاريخي بر صحت هر كدام از مناجات‌ها و ادعيه موجود در تمام ويراست‌هاي صحيفه كه مبتني بر بررسي‌هاي انتقادي جديد نيز بايد باشد، وظيفه‌اي دشوار است كه در آن مسائل مهم و عمده‌اي نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. نتيجه چنين بررسي‌اي البته اگر كسي بتواند با مطالعه ساير متون قديمي تصميم‌گيري و قضاوت كند احتمالا چنين است كه،پس از سالها تلاش سخت و طاقت‌فرسا تنها يك دسته فرضيه در اختيار داريم كه با درجات گوناگوني مورد شك و ترديد قرار دارند. اين موضوع مي‌تواند براي محققين غربي و مسلمانان امروزي، كه هر دو گروه به هر صورت هيچگونه دخالت و ارتباط مشخصي با مضامين و آموزه‌هاي صحيفه ندارند، جالب توجه باشد. اما شيوه بيشتر مسلمانان بر اين است كه به مضمون و محتواي متوني كه به صورت احاديث و روايات باشند توجه مي‌كنند و چندان توجهي به اينكه براساس حقايق تاريخي چه كسي واقعا آن متن را نوشته، از خود نشان نمي‌دهند. در اين رابطه مي‌تواند به جمله معروف [امام] علي اشاره كرد كه: به آنچه گفته شده است توجه كن و نه به اينكه چه كسي آن را گفته است، زيرا تنها حقيقت بودن يا نبودن كلمات است كه واقعا اهميت دارد. با عنايت بر اين نظراگر نويسنده صحيفه كامله، امام سجاد نبوده باشد، نويسنده آن در هر صورت يك مقام و مرجع معنوي است و يا جايگاهي در اين سطح دارد. با توجه به تمام اين مطالب، دوباره به نقطه آغازين باز مي‌گرديم كه: با اثري روبرو هستيم كه والاترين الهامات را به روح و جان مسلمانان عرضه مي‌كند.
اما به هر صورت مي‌توانيم از اين نكته خرسند باشيم كه متن اصلي صحيفه كه قرنها احاديث و روايات شيعه آن را منتسب به زين‌العابدين مي‌دانند، در اختيار ماست. يعني ديگر، در پنجاه و چهار دعاي صحيفه، زين‌العابدين را در برابر داريم كه بيش از هزار سال است در ميان شيعيان شناخته شده است و به شكل‌گيري وضعيت ويژه مذهب شيعه تا به امروز كمك شاياني كرده است. شايد محققين سرانجام به اين نتيجه برسند كه زين‌العابدين حقايق تاريخي با زين‌العابدين احاديث و روايات متفاوت است، اما اين نتيجه‌گيري نيز در حد يك نظريه باقي خواهد ماند، چرا كه آزمايش مجدد واقعيت‌هاي تاريخي غيرممكن است و همچنين اين واقعيت‌ها به اندازه ادبيات نمي‌توانند مورد تفسير قرار بگيرند. پذيرش يا عدم پذيرش صحيفه سجاديه به عنوان يك اثر كاملا اصيل توسط مورخين، تغييري در تأثير حقيقي و غيرقابل انكار زين‌العابدين و صحيفه براسلام در طول قرون متمادي نخواهد داشت و تصور نيز نمي‌شود كه بتواند تغييري در تداوم تاثير آن بر مسلماناني كه اكنون اين اثر را مي‌خوانند ايجاد كند. زين‌العابدين واقعي آن كسي كه در پس واژه هاي اين كتاب قرار دارد.
اگر چه