به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ جعفر نكونام، عضو هيئت علمی دانشگاه قم در تبيين ديدگاه علامه طباطبايی درباره معيار صحت روايات اسباب نزول گفت: علامه تنها رواياتی از اسباب نزول را صحيح تلقی می‌كند كه ظاهر آيات به آنها اشاره داشته باشد و به نظر او روايات اسباب نزول جز آنچه موافق ظاهر آيات است، قصصی انطباق‌يافته بر آيات قرآن هستند و از همين‌رو سبب نزول تلقی نمی‌شوند.
عضو هيئت علمی دانشگاه قم اظهار كرد: چنين رويكردی حاكی از حجت بودن فهم عرفی آيات نزد علامه طباطبايی است؛ جز آن‌كه ايشان در پاره‌ای موارد، مفاد برخی از روايات اسباب نزول را از قبيل ذكر مصداق يا باطن آيه برمی‌شمارند؛ حال آن‌كه نه مفهوم عرفی آيه عام است كه مصاديق مختلفی داشته باشد و نه بين مدلول عرفی آيه و مفاد روايات ملازمه منطقی وجود دارد كه آن را بتوان باطن آيه به شمار آورد.
نويسنده كتاب «درآمدی بر تاريخ‌گذاری قرآن كريم» تصريح كرد: علامه طباطبايی برای سياق آيات در تعيين معنای مراد نقش بسياری قائل است و بر اساس آن بسياری از احاديث و اقوال مفسران را رد می‌كند، اما گاهی اوقات پاره‌ای از آيات را مستقل از سياق تلقی می‌كند و برای آنها معنايی اعم از سياق يا بيگانه از آن قائل می‌شود.
نكونام خاطرنشان كرد: با اين‌حال به نظر می‌رسد، در قرآن هيچ عبارتی جز عباراتی كه ناظر به رويدادها و مقتضيات مقارن نزول است، مستقل از سياقش وجود ندارد. يكی از معدود نمونه آياتی كه مستقل از سياق خودش است، آيات ميانی سوره مباركه قيامت است كه ناظر به تعجيل پيامبر اكرم(ص) به قرائت آيات نازله نزول يافته است.
وی در تبيين توافق ترتيب آيات قرآن با نزول آنها از ديدگاه علامه طباطبايی افزود: ايشان ترتيب آيات را در سوره‌ها موافق نزول برمی‌شمارد، اما در موارد معدودی بر آن است كه آياتی از قرآن قبل يا بعد نازل شده و به ميان آيات سوره‌ها نهاده شده است. به نظر می‌رسد چنين ادعايی هرگز قابل اثبات نباشد، چون هيچ غرض عقلائی بر اين‌گونه جای‌گذاری آيات مترتب نيست. به‌علاوه رواياتی كه با استناد به آنها چنين ادعايی شده، يا مجمل است و يا معارض ديگر روايات است و از همين‌روی بايد گفت كه تمام آيات سوره‌ها موافق نزول جای‌گذاری شده‌اند.
نكونام بيان كرد: علامه طباطبايی بر اين نظر است كه قرآن در دلالت بر مقاصدش مستقل از بيان ائمه(ع) و پيامبر اسلام(ص) است، جز آن‌كه علامه معتقد است كه جزئيات احكام را بايد از اين بزرگواران گرفت. به نظر می‌رسد با توجه به امضايی‌بودن غالب احكام اسلام، مخاطبان كم و بيش به آنها آگاه بودند. البته نمی‌توان انكار كرد كه پيامبر اكرم(ص) تغييراتی را در احكام قبلی پديد آورد و برخی را كمال بخشيد و بی‌ترديد آنها را بايد از ايشان اخذ كرد.
وی اظهار كرد: اگر پيامبر اكرم(ص) فرمودند: «صلوا كما رأيتمونی أصلی؛ نماز بگزاريد همان‌گونه كه می‌بينيد من نماز می‌گزارم» اين ناظر به همان تغييرات و اضافاتی بوده است كه از سوی ايشان صورت گرفته است. تصور اين كه پيامبر اكرم(ص) از صفر شروع كرد و در تمام عمر شريف خود چنان معلمی به تعليم جزئيات معارف و احكام اسلام بوده است، با واقعيات تاريخی سازگاری ندارد.
عضو هيئت علمی دانشگاه قم در پايان سخنان خود خاطرنشان كرد: خود پيامبر اكرم(ص) تصريح می‌كنند كه بر آيين حضرت ابراهيم(ع) هستند؛ همان آيينی كه قريش بر آن بودند و البته تحريفاتی را در آن پديد آورده‌اند؛ اما همچنان كم و بيش آموزه‌های ابراهيمی و حنيفی را حفظ كرده بودند.
...................
پایان پیام/146