به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ "غلامرضا جلالی" معاون پژوهش دفتر تبليغات اسلامی خراسان رضوی در خصوص سخنان مقام معظم رهبری در جمع خبرگان رهبری درباره ايجاد كرسی‌های آزادانديشی فقه در حوزه اظهار كرد: در حال حاضر در كشوری هستيم كه در تقابل جدی با الگوهای غربی است و ادعای نظام مردم‌سالاری دينی را مطرح كرده است كه در تمامی شئون حاكميت دين را پيش می‌كشد، پس با اين وجود، دين و حوزه دين بايد پاسخگوی مسائل جدی در مسير تحولات جهانی باشد و همگام با اين علوم حركت كند و در زمينه تكاملات جهانی و بين‌المللی پاسخ‌هايش را مطرح كند تا از قافله علم و پيشرفت عقب نماند.
عضو هيئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ديگر ضرروت ايجاد اين كرسیها را مسئله بيداری اسلامی تصريح كرد و افزود: بايد اين سؤال را مطرح كرد كه در جهت كمك به اين انقلاب‌ها، آيا اينكه ما فقط در مسير انقلاب پيشگام بوده‌ايم كافی است يا بايد گام‌ها ديگری هم در اين عرصه بردايم؟
مدير گروه تراجم در بنياد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در ادامه گفت: ديگر ضرورت ايجاد اين كرسیها پاسخگويی به مسائل حقوقی بين‌المللی و مسائل مستدحثه و نو است.
وی اظهار كرد: بايد نگاه ما به دين نگاه به روز باشد و تحولی اساسی در حوزه معارف دينی صورت بگيرد و اين فقط با ايجاد كرسی‌های آزادانديشی ممكن است.
جلالی اظهار كرد: طرح كرسی‌های آزادنديشی در فقه وقتی امكان‌پذير است كه نگاه ما، نگاه توحيدی در بالاترين سطح باشد؛ چرا كه حوزه بيشتر در زمينه مبدأ و معاد به صورت جدی وارد نشده است و علم كلام زياد جدی گرفته نشده است و بيشتر در حوزه علميه مباحث استقرايی مطرح می‌شود.
وی تصريح كرد: علم فلسفه و حكمت اسلامی از دير باز تغذيه دين را بر عهده داشته است ولی بايد به روز رسانی بشود، به عنوان مثال مبحث تقسيم علوم و اپيستمولوژی در حوزه معرفت‌شناسی كه اخيراً موضوعيت پيدا كرده است، متأسفانه تأخير و فاصله چند قرنی با عصر كنونی دارد و دوران اوج اين علوم قبل از حمله مغول به ايران و دوره قاجاريه بوده است.
عضو هيئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تبيين كرد: بايد در اين زمينه دانش‌ها جايگاهشان مشخص بشود، مشخص شود عرفان كجاست؟ حكمت اسلامی كجاست؟ فقه و اصول كجاست؟ و بين اين علوم رابطه و تعامل صورت بگيرد؛ چرا كه دين اسلام دين تك‌ساحتی نيست، بلكه دينی است كه در تمامی ابعاد برای بشر حكم صادر كرده است.
جلالی تصريح كرد: شروع ايجاد كرسی‌های آزادانديشی فقه از فلسفه و حكمت اسلامی بايد صورت بگيرد؛ چرا كه اگر بخواهيم از فقه شروع كنيم نوعی تحميل و اجبار در اين حوزه خواهد بود بلكه اگر بخواهيم در اين زمينه حركت جدی داشته باشيم بايد ابتدا به فلسفه و ضرورت‌های دين بپردازيم تا جايگاه دين و نقش آن در جامعه به خوبی برای اساتيد فقه و طلاب تبيين شود و سپس وارد اين بحث شويم.
وی از رواج علوم انسانی غربی در دانشگاه‌ها انتقاد كرد و گفت: متأسفانه بسياری از علوم انسانی كه در دانشگاها عرضه می‌شود، علوم انسانی غربی است با توجه به اينكه دين ما در تمام ساحت‌ها احكام و دستوراتی ارائه كرده است ولی به دليل اينكه در اين زمينه به توليد علوم اسلامی نپرداخته‌ايم، از اين قافله عقب مانده‌ايم و ايجاد اين كرسیها می‌تواند زمينه‌ساز توليد اين علوم باشد.
جلالی گفت: بايد در ايجاد اين كرسیها نگاه جامعی داشته باشيم، ما از نظريات شهيد مطهری ترديدی را دريافت می‌كنيم كه آيا علم دينی همان است كه در حوزه‌ها تدريس می‌شود يا اينكه علم دينی علمی است كه تمامی حوزه‌های معرفتی را شامل می‌شود؟
معاون پژوهش دفتر تبليغات اسلامی خراسان رضوی در ادامه گفت: بايد ساز و كار تعامل علوم دينی با علوم معرفتی را فراهم كنيم و از طريق فهم دينی مديريت گسترده و جامعی را بر اين علوم داشته باشيم تا نگاه ما به اين علوم نگاه آينده‌نگر و به روزی باشد.
وی تصريح كرد: به طور قطع در خلال 30 سال پس از پيروزی انقلاب اسلامی ايران حوزه‌ها تلاش و حركت‌های مثبت بسياری انجام داده‌اند ولی فاصله ما با آنجا كه بايد می‌بوده‌ايم بسيار طولانی است و آن‌قدر كه در حيطه نظامی و تسليحاتی يا ديگر عرصه‌ها تلاش و پيشرفت داشته‌ايم، متأسفانه در اين زمينه در حوزه‌ها حركتی نداشته‌ايم، به طوری كه در حال حاضر حوزه‌ها بيشتر مصرف كننده علوم و نظريات فقها و نظريه‌پردازان گذشته هستند.
جلالی نيازسنجی و طرح پرسش در اين زمينه را از سوی نهادها و ارگان‌های اجرايی و اجتماعی و پاسخگويی حوزه به اين پرسش‌ها از طريق منابع غنی معرفتی شيعه را از مسائل ضروری در اين زمينه دانست.
وی در پاسخ به اين سؤال كه آيا در اين زمينه در حوزه علميه حركتی صورت گرفته است يا خير؟ گفت: بله، اما متأسفانه بيشتر به مفردات توجه شده است و در زمينه تجميع افكار عملی صورت نپذيرفته است و تشتت آرا در اين زمينه متأسفانه منتج نبوده؛ چرا كه هيچ جا متولی تجميع آرا و اعلام نتيجه نهايی نبوده است.
عضو هيئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ايجاد آكادمی و مركز علمی در زمينه تجميع افكار و نظريات و مناظره‌ها را از نيازهای ضروری در اين زمينه دانست.
جلالی نياز به روزرسانی منابع فقهی و فلسفی و تجديد نظر در اين منابع را از ضروريات دانست و اظهار كرد: بايد در بسياری از مسائل بی‌فايده و قديمی مطرح شده در متون فقهی تجديد نظر شود و از پرداختن به مسائل انتزاعی به سوی مسائل عينی حركت كنيم؛ چرا كه در بحث عينيت‌پردازی در جامعه كنونی در متون فقهی حركتی صورت نگرفته است.
مدير گروه تراجم در بنياد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی تغيير زاويه ديد در مباحث فقهی را از ديگر راهكارهای ورود به نظريه‌پردازی در فقه عنوان كرد و گفت: بايد نگاه ما به دين و فقه نگاهی همانند نگاه شهيد مطهری و در تمام ساحت‌ها باشد، نه اينكه صرفا تك ساحتی باشد كه يك حوزه دين را به نفع حوزه ديگر تضعيف كنيم، بلكه بايد به تمام علوم اسلامی همچون فلسفه و حكمت اسلامی و عرفان نظری و فقه و... يكسان بپردازيم و با اين نگاه وارد علوم ديگر بشويم به عنوان مثال جايگاه محيط زيست در فقه كجاست؟ يا مسائل حقوق بشر در كجای فقه ما قرار دارد؟ بايد در اين حيطه با نگاه جهانی وارد شويم؛ چرا كه تا وقتی به مسائل فقهی نگاه بومی داشته باشيم و صرفا به مطالعه كتابخانه‌ای بپردازيم، نمی‌توانيم موجب تحول در حوزه در اين عرصه بشويم.
جلالی در پايان، نگاه كلان توحيدی، تعامل بين علوم مختلف اسلامی از جمله فلسفه و فقه، حركت از انتزاع به سوی عينيت و برخورداری از نظامی سيستماتيك در حيطه تجميع آرا را از مهم‌ترين راهكارها برای ايجاد و رونق‌بخشی كرسی‌های آزادانديشی فقه در حوزه‌های علميه دانست.
...................
پایان پیام/146