به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ حجت‌الاسلام والمسلمين سيدرضا مؤدب، رئيس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه‌های علميه در خصوص سخنان مقام معظم رهبری در جمع خبرگان رهبری و تأكيد ايشان بر ايجاد كرسی‌های آزادانديشی فقه در حوزه‌های علميه و نياز جامعه به فقه حكومتی ابراز كرد: بحمدالله در حوزه‌های علميه شيعه همانند نجف، قم، خراسان و... از نظر ارائه مطالب و ديدگاه از ديرباز فضای آزادانديشی حاكم بوده است، اگرچه به اين اصطلاح نو و جديد نبوده است، اما ارائه ديدگاه‌ها و مسائل نو در حيطه مسائل اجتماعی و سياسی و شرعی اگرچه خلاف معروف بوده است با عنوان قول شاذ مورد توجه فقها بوده است.
معاون پژوهش دانشگاه قم در خصوص ضرورت ايجاد اين كرسی‌ها گفت: قطعا ايجاد اين كرسی‌ها می‌تواند تأثير و تحول بالايی در حوزه و احكام و قوانين اجتماعی داشته باشد؛ به عنوان مثال در بحث نماز مسافر مبنای فقهی بسياری از فقها درباره قصر و شكسته شدن نماز اين است كه فرد بر اساس طی 24 كيلومتر مسافت نمازش شكسته می‌شود، ولی بر اساس اين آزادانديشی در حوزه، مبنا و ملاك برخی فقها بر اساس روايات اين بوده است كه علت شكسته شدن نماز مسافر «سفر يوم» يعنی يك روز كامل بوده است كه در آن زمان با توجه به اينكه امكانات نبوده و مسافرت‌ها كند انجام می‌شده است، چه بسا فردی در يك روز بيست كيلومتر طی می‌كرده است ولی امروزه با پيشرفت علم يك فرد می‌تواند هزار كيلومتر و چه بسا بيشتر را طی كند پس طبيعتا مسافرت فردی كه به شهرهای نزديك همچون تهران به كرج يا تهران به شاهرود سفر می‌كند با اين مبنا كامل است و در ماه رمضان هم روزه‌اش كامل خواهد بود، پس با اين تفاسير می‌بينيم كه اين نظريه‌ها چقدر می‌تواند در بسياری از احكام تحول ايجاد كند و احكام فردی و اجتماعی را تحت سيطره خودش قرار بدهد.
وی گفت: حضرت امام خمينی(ره) معتقد بودند كه در فقه بايد به شيوه جواهری عمل كرد؛ يعنی نقش زمان و مكان در فقه را بسيار جدی بدانيم و بر اساس همين ديدگاه امام احكام بسياری از مسائل در زمان و مكان همانند تهران كه بلاد كبيره است با شهرهای ديگر می‌تواند متفاوت باشد و مبنای نقش زمان و مكان در تحول مسائل اجتهادی در حوزه‌ها بسيار تأثيرگذار باشد و بسياری از فقها به سمت فتوايی بروند كه مبنای آنها بر اين باشد كه زندگی مردم به سختی نيفتد ضمن اينكه مسائل عبادی را هم انجام بدهند.
عضو انجمن علوم قرآن و حديث ايران با بيان اينكه حوزه‌های علميه پايگاه‌های آزادانديشی بوده، اظهار كرد: هر وقت حكومت و دولت و زمامداری در اختيار فقها و يا دوستدارن دين و علم قرار گرفت، مباحث فقهی و پيشرفت در اين زمينه بيشتر شد، ولی به عنوان مثال در قرون 4 تا 9 فقها در سايه بودند، ولی در حال حاضر پس از گذشت 30 سال از انقلاب شاهد تحول حوزه عليمه در عرصه‌های مختلف هستيم و چه بسيار فقهايی كه در موضوع خاصی ديدگاهی قابل توجه ارائه كرده‌اند.
مؤدب گفت: امام خمينی(ره) می‌فرمودند: «فقه برای جامعه است فقه برای عمل جامعه است فقه برای مردم است نه برای بحث‌های نظری و درون كتاب‌ها».
عضو هيئت علمی دانشگاه قم با اشاره به فضای علمی موجود در حوزه‌های علميه گفت: حوزه با توجه به مباحثه و نقد و نظرهايی كه در بين طلاب و اساتيد صورت می‌گيرد شرايط ايجاد كرسی‌های آزادانديشی فقه را می‌پذيرد و توسعه می‌دهد، در حوزه، بين شاگرد و استاد ضمن احترام و رعايت ادب، فضای بحث‌های علمی بسيار جدی است، شاگرد نقد، اشكال و اعتراض می‌كند در حالی كه در دانشگاه‌ها چنين سيستمی نيست؛ چرا كه در دانشگاه‌ها به علت برخی مسائل همچون نمره و مدرك، دانشجو زياد به استاد اعتراض و اشكال نمی‌كند ولی در حوزه‌های علميه به علت عدم وابستگی شاگرد به نمره و مدرك اين مناظرات بسيار صورت می‌گيرد و اين فضای بسيار خوبی برای توسعه كرسی‌های آزادانديشی فقه است.
رئيس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه‌های علميه افزود: حاشيه‌نويسی و تقرير دروس از قديم الايام به نوعی نماد آزادانديشی و نماد علم حوزه بود و اين حاشيه‌ها مورد نقد انديشمندان و ديگران قرار می‌گرفت و از طرفی مايه افتخار فردی بود كه حاشيه و تقرير می‌نوشته است و سنبل و نماد علمی آن فرد به حساب می‌آمد كه اين حاشيه‌نويسی و تقريرنويسی در دانشگاه بسيار كم مشاهده می‌شود و اگر هم بوجود آمده است از حوزه به سمت دانشگاه سرايت شده است.
مؤدب تصريح كرد: در بحث فقه باب‌های بسياری همچنان نامفتوح است به عنوان مثال در بحث صلاة بيش از 5 هزار فرع فقهی وجود دارد كه مجتهد بايد در هر فرع اجتهاد كند البته ممكن است اختلاف نظر داشته باشند با اين وجود اين خيل عظيم مسائل نوظهور فقهی نياز به توسعه، و گسترش اين كرسی‌ها را می‌طلبد.
اين استاد حوزه و دانشگاه با تأكيد بر اينكه نياز به موضوع و نوسازی و بازسازی و ايجاد اين كرسی‌ها نيز از مسائل ديگری است كه بايد به آن پرداخته شود، لذعان كرد: در گذشته موضوع بسيار كم بوده است ولی امروزه مسائل بسياری بوجود آمده است كه بايد فقيه به آنها پاسخ بدهد، به هر حال همه دنيا مسلمان دارد و بايد مسلمان به وظيفه‌اش عمل كند و چگونگی اين انجام به عهده فقيه است كه فرد چطور بايد عمل كند.
سردبير فصلنامه حديث‌پژوهی افزود: چگونگی مصداق يك عبادت در شرايط به عهده فقيه است كه يك مسلمان بايد با توجه به شرايط خودش و مكانش بتواند عبادتش را روان، و با توجه به شرايط هر فرد عمل كند.
مؤدب در پايان سخنانش گفت: اين مسائل نياز به ايجاد كرسی آزادانديشی دارد و امروزه دروس خارج بسياری در حوزه است كه با هم به رقابت می‌پردازند ولی اين دروس بايد نهادينه و به روز بشوند و در نشريات علمی منتشر بشوند، علاوه بر اين در پايگاه‌های اطلاع‌رسانی و فناوری ثبت شود و به صورت جهانی و بين‌المللی به زبان‌های مختلف منتشر شود؛ چرا كه بسياری از كشورها همچون چين كه صد ميليون مسلمان دارد نيازمند طرح اين مسائل هستند.
...................
پایان پیام/146