به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت‌الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید شیعیان در قم ، سفرنامه حج منتشر کرده که در آستانه این سفر معنوی، می‌تواند مورد استفاده زائران بیت‌الله الحرام قرار گیرد.
قالَ اللهُ تَعالی: اِنَّ اَوَّلَ بَيْت وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذی بِبَكَّةَ مُبارَکاً وَ هُدی لِلْعالَمینَ فیهِ آیاتٌ بَيّناتٌ مَقامُ اِبْراهیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً وَلِلّهِ عَلَی النّاسِ حجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ اِلَيْهِ سَبیلا وَ مَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللهَ غَنِی عَنِْ الْعالَمینَ1
حج یکی از ارکان اسلام است که عظمت و فضیلت آن بر حسب آیات متعدد قرآن مجید و احادیث شریفه، ثابت و مسلم است.
با تأمل در این دو آیه اهميّت حج معلوم می شود، زیرا بیش از اینکه وجوب حج را اعلام بفرماید، به چند خصوصیت و فضیلت از فضائل بیت (خانه کعبه معظمه) اشاره می فرماید: که برای اینکه خواننده و شنونده را جهت پذیرفتن این اعلام آماده کند، و بزرگی آن و تأکیدی را که خدا بر آن دارد، درک نماید، در نهایت بلاغت است.
نخست اینکه: اولین خانهای که برای مردم بنا شده و بیت الناس و خانه مردم است، کعبه معظمه است.
دوم اینکه: مبارک است. یعنی برکت داده شده است.
سوم این است که: برای جهانیان هدایت است.
چهارم این است که: در آن نشانههای روشن است که از آن جمله مقام ابراهیم ـعلیهالسلامـ است.
و پنجم این است که: هر کس داخل حرم آن شود، در امان است.
و بعد از این خصائص و فضائل که هر یک شرح و تفسیر طولانی دارد می فرماید:
وَ لِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ اِلَيْهِ سَیبلا2
از برای خدا است بر مردم حج بیت، که این بیان در اعلام وجوب، و لزوم و تأکید بر فریضه حج، در کمال رسائی و صراحت است.
در این جمله حج خانه خدا مانند یک دین و حق از خدا در ذمّه کسانی که استطاعت حج دارند، منظور شده است. حق و دینی که حتماً باید اداء شود و بنده به خدا مدیون است، و خدا به او ذیحق است که عقلا و شرعاً باید دین و حق را ادا نمود، و سپس می فرماید:
وَ مَنْ كَفَرَ فَاِنَّ اللهَ غَنِی عَنِ الْعالَمینَ3
این جمله نیز اهميّت امر حج را آشکار می نماید، زیرا از ترک حج تعبیر به ترک یا مخالفت یا عصیان نفرموده است. مثلا نفرمود (من ترک) یا (من خالف) یا (من عصی) و غیر اینها، بلکه فرمود (و من کفر) و از ترک حج و مخالفت و عصیان امر خدا در مورد آن به کفر تعبیر فرموده که هر چند کفر معانی متعدد دارد و بر ترک تکلیف و صرف نعمت در خلاف رضای خداوند نیز اطلاق می شود، اما در مثل این مورد پس از آن تأکید بلیغ این تعبیر (وَمَنْ كَفَرَ) با جمله (فَاِنَّ اللهَ غَنِی عَنِ الْعالَمینَ) معصیت ترک حج را بسیار مهیب و وحشتناک نشان می دهد، و این جهت را نیز اشعار می دارد که هر چند فریضه حج مورد این همه تأکید و اهتمام است، اما چنان نیست که خداوند غنی بالذات و بی نیاز مطلق، به آن نیازمند باشد، و اگر فردی یا تمام افراد آن را ترک نمایند بر دامن کبریائی او گردی بنشیند، یا اگر آنرا انجام دهند رفع نیازی از او شده باشد. حاشا و کلا اگر کسی و یا همه آن را ترک نمایند و فقط حج بلکه تمام فرائض و واجبات را ترک و محرمات را بجا آورند به او زیانی نمی رسانند و خود را زیانکار می سازند، نه اطاعت و فرمان بری اطاعت کنندگان و بندگان مخلص و فرمانبر بر حکومت و قدرت و صفات جلال و جمال او چیزی می افزاید، و نه عصیانها و مخالفتها و گستاخیها و کفرها از آن چیزی می کاهد.
گر جمله کائنات کافر گردند
بر دامن کبریاش ننشیند گرد
از آیات دیگر نیز که مربوط به حج است بزرگی این فریضه و شعار اسلامی و فضیلت آن معلوم می شود که به همین بیان کوتاه و مختصری که پیرامون این دو آیه تقدیم کردیم، اکتفا می نمائیم، و چند روایت هم در فضیلت حج و توعید بر ترک آن نقل می نمائیم و قبلا تذکر می دهیم که روایات در باب حج و فضیلت آن بسیار است، و مثل زراره که یکی از اصحاب حضرت صادق ـعلیهالسلامـ که صاحب اصل در حج است، چهل سال در پیرامون حج و احکام آن از حضرت سؤال کرده و پاسخ دریافت نموده است که در همان «اصلش» این پاسخها را ضبط کرده است و گفتارش به حضرت صادق ـعلیهالسلامـ که عرض کرد، چهل سال است از شما احکام حج از سؤال می کنم و تمام نشده است و پاسخ امام ـعلیهالسلامـ به او معروف و مشهور است.3
از حضرت صادق ـعلیهالسلامـ روایت است:
«اَلْحَجُّ وَالْعُمْرَةُ سُوقانِ مِنْ اَسْواقِ الْآخِرَةِ اَللاّزِمُ لَهُما فی ضَمانِ اللهِ اِنْ اَبْقاهُ اَدّاهُ اِلی عِیالِهِ وَ اِنْ اَماتَهُ اَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ»5
حج و عمره دو بازار از بازارهای آخرت می باشند کسی که ملازم آن دو باشد، در ضمان خدا است، اگر او را باقی بدارد، به سوی عیال (و کسانش) می رساند و اگر بمی راند او را داخل بهشت می نماید.
و در حدیث دیگر از آن حضرت است که فرمود:
اَلْحاجُّ وَ الْمُعْتَمِرُ وَفْدُ اللهِ اِنْ سَالُوهُ اَعْطاهُمْ وَ اِنْ دَعَوْهُ اَجابَهُمْ وَ اِنْ شَفَّعُوا شَفَّعَهُمْ وَ سَكَتُوا اِبْتَدَاَهُمْ وَ يَعَوَّضُونَ بِالدّارْهَمِ اَلْف دِرْهَم
یعنی: حج کننده و عمره گزارنده مهمان خدایند، اگر از او مسئلت نمایند عطا می کند، ایشان را و اگر بخوانند او را پاسخ می دهد آنها را و اگر طلب شفاعت می کردند به آنها شفاعت می کرد و اگر سکوت نمایند خدا ابتدا می فرماید و آنها را مشمول الطاف و عنایات خود قرار می دهد و عوض داده می شوند به هر درهمی هزار هزار درهم.
و از حضرت رسول خدا ـصلی الله علیه وآله وسلمـ در فقیه و وسایل روایت است که فرمود:
اَلْحَجَّةُ ثَوابُها الْجَنَةُ وَ الْعُمْرَةُ كَفّارَةٌ لِكُلِّ ذَنْب6
یعنی: ثواب حج بهشت است و عمره کفاره هر گناه است.
و در حدیث است:
«مَنْ سَوَّفَ الْحَجَّ حَتّی يَمُوتُ بَعَثَهُ اللهُ يَوْمَ الْقِیم