به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ عباس اسماعيل‌زاده، عضو هيئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بيان اين‌كه در نظر داشتن غرض هر سوره در تفسير آيات آن مؤثر است، اظهار كرد: هر سوره يك شخصيت مستقل و جداگانه دارد كه در رابطه با هدف خود پيش می‌رود، البته اين ديدگاه در بين مفسران وجود ندارد و در نظر ايشان پيگيری هدف سوره در كل نظام آن قابل قبول نيست. حتی مفسرانی كه می‌پذيرند هر سوره يك غرض واحد و مشخص دارد، تنها در حد طرح مسئله بيان می‌كنند كه سوره چنين غرضی را دنبال می‌كند و به بيان همين اندازه كفايت می‌كنند.
اسماعيل‌زاده با بيان اين‌كه مفسران در پی ذكر تأثير غرض سوره در بين آيات قرآن و تفسير آن نبوده‌اند، عنوان كرد: در ميان مفسران معاصر علامه طباطبايی از جمله كسانی است كه قائل به توقيفی بودن ترتيب آيات در سور است و اذعان دارد كه هر سوره غرض مشخصی را دنبال می‌كند، با اين وجود به عنوان مثال وقتی مطرح می‌كند كه غرض سوره يوسف(ع) بحث ولايت عبد و مولاست، ديگر در تفسير آيات اين روند را متذكر نمی‌شود و خواننده هدف سوره را ميان تفسير مشاهده نمی‌كند.
عضو هيئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: هر سوره قرآن يك بسته هدايتی است و دارای ساختاری منسجم و شخصيتی مستقل است؛ بنابراين در هر سوره مباحثی مستقل ذكر شده است؛ يعنی غرض يك سوره با اهداف سور ديگر حتی اگر از نظر موضوعی واحد باشند متفاوت است و توجه به اين مطلب در تفسير آيات سوره تأثيرگذار است.
اين محقق و قرآن‌پژوه مبحث وحدت غرضی سور را مربوط به پذيرش توقيفی بودن آيات دانست و افزود: چينش آيات و سور در دو سطح بايد مورد مطالعه قرار گيرد، از يك منظر چينش آيات در درون سور و از طرفی ديگر چينش سور در قرآن بايد مورد ارزيابی قرار گيرد. اعتقاد به اجتهادی بودن ترتيب آيات و سور در ميان متقدمان رايج بوده و متقدمان اجتهاد صحابه را دخيل در نظم قرآن می‌دانستند؛ يعنی معتقد بودند كه هم چينش آيات درون سوره‌ها و هم چينش سور در كنار هم كاری بوده كه با نظر و سليقه صحابه انجام شده است.
اسماعيل‌زاده افزود: در اين اواخر نظر مفسران به اين سمت پيش رفت كه چينش آيات در سوره‌ها توقيفی است؛ به‌طور مثال نظر علامه طباطبايی اين است كه ترتيب قرار گرفتن آيات در سور توقيفی است، اما چينش سوره‌ها كار صحابه است. اين در حالی است كه نظرات انديشمندان حاضر به اين سمت گرايش دارد كه هم چينش آيات درون سوره‌ها و هم چينش سوره‌ها توقيفی است.
عضو هيئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن بيان اين‌كه اگر كسی حداقل توقيفی بودن آيات در درون سوره‌ها را قبول نداشته باشد، نمی‌تواند به وحدت غرضی سور قائل شود، خاطرنشان كرد: البته برخی از مفسران قائلند كه اگر چنين ملازمه‌ای هم نباشد می‌توان برای سوره غرض واحد در نظر گرفت؛ يعنی كسی بگويد چينش از جانب صحابه بوده اما با اين حال آيات غرض واحدی را دنبال می‌كنند كه البته من تاكنون نمونه‌ای برای اين سخن نيافته‌ام.
وی اذعان كرد: از تفسير تسنيم آيت‌الله‌العظمی جوادی آملی برمی‌آيد كه ايشان نيز اعتقاد بر توقيفی بودن آيات و سور دارند. اين مطلب وقتی برای خواننده بارزتر می‌شود كه ايشان به تفسير سوره جديدی می‌پردازند؛ زيرا در ضمن شروع سوره جديد به غرض آن سوره اشاره می‌كنند.
اين محقق و قرآن‌پژوه با بيان اين‌كه اين ديدگاه در ميان گذشتگانی هم‌چون فخر رازی نيز وجود داشته است، افزود: وی علاوه بر آيات يك سوره، چينش سور در كنار هم را نيز توقيفی می‌داند، حتی از چينش آيات و سور در كنار هم تعبير می‌كند به «المعجزة الثانية للقرآن».
وی ادامه داد: فخر رازی علاوه بر اين‌كه خود قرآن را معجزه پيامبر اكرم(ص) می‌داند، قرار گرفتن آيات و سور به اين شكل در كنار هم را نيز معجزه دومی از قرآن كريم می‌شمارد و اعتقاد دارد اين‌گونه چينش آيات و سور در كنار هم اطلاعات و معارف جديدی را در اختيار مخاطبان و مفسران قرار می‌دهد.
...................
پایان پیام/146