به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ "حجت‌الاسلام والمسلمين دكتر محمدتقی فعالی" مدرس حوزه و دانشگاه و نگارنده 9 جلد كتاب در باب جنبش‌های نوظهور معنوی، در نشست «آسيب‌شناسی عرفان‌های كاذب» كه در سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور برگزار شد، به ايراد سخنرانی پرداخت.
فعالی با بيان اين‌كه قرآن و حديث دو منبع عرفان ناب اسلامی به‌شمار می‌آيند، اظهار كرد: سومين منبع عرفان ناب اسلامی ادعيه هستند. دعا در واقع همان حديث با مضمون مناجات با خالق و مبدأ هستی است، اما به جهت اهميتی كه دارد به‌صورت منبع سوم معرفی می‌شود. اهميت و تأثير دعا در عرفان به‌گونه‌ای است كه می‌توان گفت عرفان ناب؛ يعنی دعای ابوحمزه ثمالی، مناجات امام حسين(ع) در روز عرفه، راز و نياز امام سجاد(ع) در مناجات خمس‌عشر، دعای كميل و ندبه و در يك كلام عرفان ناب؛ يعنی كتاب «مفاتيح الجنان» شيخ‌عباس قمی.
وی با تأكيد بر اين‌كه اگر دعا عرفان نباشد، پس عرفان چيست، اظهار كرد: عرفان يعنی گفت‌وگو با خدا كه اين موضوع در ادعيه به‌صورت كامل و شفاف خودنمايی می‌كند. به‌طور خلاصه می‌توان دو كتاب را به‌عنوان منابع غنی عرفانی نام برد؛ مفاتيح الجنان و صحيفه سجاديه.
فعالی با بيان اين‌كه كتاب شريف «مفاتيح الجنان» خلاصه كتاب «اقبال الاعمال» سيد بن طاووس است، خاطرنشان كرد: سيد بن طاووس در تاريخ عرفان شيعه اسطوره دعا و مناجات به‌شمار می‌آيد. در طول تاريخ اسلام ده‌ها كتاب در باب تاريخ عرفان اسلام توسط اهل سنت به رشته تأليف درآمده است، اما متأسفانه حتی يك كتاب با عنوان تاريخ عرفانی شيعی وجود ندارد.
اين محقق و دانش‌پژوه ادامه داد: اگر قرار باشد زمانی عرفان شيعی مكتوب شود، حتماً از سيد بن طاووس به‌عنوان يكی از ستارگان عرفان شيعی در آن كتاب ذكر به‌ميان خواهد آمد. از ميان 49 كتاب سيد، مضمون 19 اثر خاصه دعا است. يكی از شاهكارهای سيد كتاب «اقبال‌الاعمال» وی است كه هركس در باب عرفان و دعا كتابی نگاشته، براساس اين كتاب تأليف كرده است.
فعالی با اشاره به اين‌كه در ميان منابع دينی ما عرفان سالم و پاك دفينه است، عنوان كرد: اگر روزی قرار باشد نكات عرفانی لطيف دين ما كشف شود و با عرفان‌های جديد سنجيده شود، خواهيم ديد كه كسانی همچون آنتونی رابينز، وين داير، اسپنسر جانسون، جان گری، تری سی، ديپاك چوبرا، كامفيل و ديگران آيا توان اظهار نظر خواهند داشت يا خير.
وی با بيان اين‌كه در باب موفقيت و روان‌شناسی موفقيت كتاب‌های زيادی تأليف و ترجمه شده است، خاطرنشان كرد: از رابينز حدود 30 اثر به زبان فارسی ترجمه شده است. مهم‌ترين كتاب وی به‌نام «به‌سوی كاميابی» به 17 گونه مختلف به‌چاپ رسيده است. كاترين پاندر ـ خانمی است كه به ترويج و نشر عرفان مسيحی همت گمارده است ـ نيز 7 كتاب دارد كه برخی از عناوين كتاب‌هايش همچون «چشم دل بگشای» و «دولت عشق» توسط 11 مترجم با نام‌های مختلف به‌چاپ رسيده كه در اصل يك كتاب بيشتر نيست.
اين استاد حوزه و دانشگاه با بيان اين‌كه از مهم‌ترين آثار عرفانی مجموعه كتاب‌های وين داير است، اظهار كرد: از ميان آثار وين داير 25 كتاب وی به زبان فارسی ترجمه شده است. در مجموع در باب روان‌شناسی موفقيت در حال حاضر حدود 1500 كتاب به زبان فارسی در بازار موجود است كه بنده اكثر اين كتاب‌ها را خوانده‌ام و با ديدگاه‌های آن آشنا هستم. اگر تمام اين كتاب‌ها را به لحاظ ارزش علمی و محتوايی در يك كفه ترازو بگذارند و بخواهند تنها با يك كلمه از يكی از جملات قصار نهج‌البلاغه بسنجند، هرگز برابری نخواهد كرد كه اصلاً قابل قياس نيست، زيرا اين دو كلام از يك جنس و مقوله نيستند.
وی در توضيح بخش اول مورد بررسی در عرفان ناب اسلامی كه منابع عرفانی شمرده شدند، ادامه داد: بخش دوم در باب عرفان ناب دينی پيشگامان آن هستند كه به دو دسته متقدمين و متأخرين تقسيم می‌شوند. از ميان پيشگامان عرفان شيعی می‌توان از افرادی همچون؛ شيخ جعفر شوشتری، ميرزا حسين‌قلی همدانی، بهاری همدانی، سيد احمد كربلايی، ميرزا جوادآقا ملكی تبريزی، آيت‌الله شاه‌آبادی، آيت‌الله سيدعلی‌آقا قاضی طباطبايی، علامه طباطبايی و امام‌خمينی(ره) نام برد.
فعالی با اشاره به اين‌كه امام‌خمينی(ره) 5 سال نزد ميرزا جوادآقا ملكی تبريزی تلمذ كردند، عنوان كرد: ميرزا جوادآقا ملكی تبريزی صاحب آثار و كتب ارزنده‌ای هستند كه از جمله مهم ترين آنها می‌توان از كتاب «المراقبات» در باب مراقبه‌های 12 ماه سال، «رساله لقاءالله يا لقائيه» عرفان عاشقانه و مناجات گونه و «اسرار نماز» نام برد.
اين استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان كرد: در ميان اين افراد، بلكه در طول تاريخ تشيع همواره افرادی اهل سياست و عرفان؛ همچون آيت‌الله‌العظمی بروجردی، آيت‌الله نائينی، آيت‌الله بهبهانی و آيت‌الله مدرس و همچنين افرادی اهل فقاهت و عرفان؛ همانند ميرزا حسين‌قلی همدانی و آيت‌الله‌العظمی بهجت وجود داشته‌اند.
اين محقق و پژوهشگر افزود: در ميان پيشگامان عرفان ناب اسلامی اين‌كه يك نفر اهل سياست باشد در اوج، يعنی يك حركت بزرگ سياسی را ايجاد و رهبری كند، اهل فقاهت باشد در قله، يعنی مرجع اعلم و تام‌الاختيار در زمان خودش باشد و هم اهل عرفان در بلندا باشد، نظيری ندارد غير از امام‌خمينی(ره). تنها كسی كه از زمان غيبت كبری تا زمان حاضر توانسته باشد ميان اين سه جمع كرده باشد، جز شخص ايشان وجود ندارد.
وی با بيان اين‌كه امام خمينی(ره) 6 كتاب بسيار مهم عرفانی دارند كه از جمله آنها عبارت است از؛ «دعای سحر»، «سرالصلاة»، «شرح جنود عقل و جهل»، «كتاب اربعين» و «مصباح الهداية الی الخلافة و الولاية»، اظهار كرد: آيت‌الله‌العظمی جوادی آملی در طی سال‌های 64 تا 70 بر اساس متون عرفانی رايج به تدريس درس عرفان می‌پرداختند به اين صورت كه هنگامی‌كه يك مبحث تمام می‌شد به شرح آن می‌پرداختند كه اين شرح بر اساس دو كتاب صورت می‌پذيرفت. يكی از آن دو كتاب، كتاب «مصباح الهداية الی الخلافة و الولاية» بود كه ايشان با احترام بسيار زيادی با اين كتاب برخورد می‌كردند.
اين محقق و دانش‌پژوه در ادامه افزود: آيت‌الله‌العظمی جوادی آملی در طی اين چند سال بيش از 20 مرتبه تكرار كردند كه امام(ره) در اين كتاب فرازهايی دارند كه من نمی‌فهمم. نكته جالب توجه اين است كه امام(ره) اين كتاب را در سن 26 سالگی نگاشته‌اند. كتاب «مصباح الهداية الی الخلافة و الولاية» تعليقه يا رديه‌هايی بر ديدگاه‌های محی‌الدين عربی، مهم‌ترين شخصيت و اسطوره عرفان اسلامی، متوفی 637، قرن هفتم است.
...................
پایان پیام/146