علوم عقلی ریشه تمام علوم است

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ «آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی» پیش از ظهر امروز ـ یازدهم خرداد ماه ـ  در مراسم رونمایی از  اصطلاح‌نامه های علوم عقلی در محل موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: اگر بخواهیم نگاهی به تاریخچه پیدایش علوم اسلامی داشته باشیم، علوم اسلامی از زمان خلفا در سرزمین‌های اسلامی شروع به رشد کرد.وی افزود: در زمان پیامبر(ص) به دلیل جنگها و گرفتاریهایی که در جامعه اسلامی وجود داشت، مانع تاسیس دانشگاه علمی بودرئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: در زمان پیامبر(ص) مردم در اندازه احتیاجات خود از پیامبر(ص) سئوال می‌پرسیدند و پیامبر(ص) نیز در مسجد و یا در موقعیت‌های گوناگون پاسخ این سئوالات را می‌داد.وی افزود: این پرسش‌ها و پاسخ‌ها از حد مسائل ساده مادی و یا تفاسیر برخی آیات فراتر نمی‌رفت و این موضوع سبب شده علوم اسلامی در زمان پیامبر(ص) رشد چشمگیری نداشته باشد.آیت‌الله مصباح یزدی ابراز داشت: در زمان خلفا به دلیل رابطه‌ای که به وسیله فتوحات لشکر اسلام میان علمای دیگر کشورها و دانشمندان اسلامی برقرار شد، علوم اسلامی گسترش پیدا کرد و علم کلام به عنوان علمی که مباحث عقلی در زمینه اسلام را مطرح می‌کند، برای نخستین بار شکل گرفت.وی گفت: این شرایط در دوران سه خلیفه بعد هم ادامه پیدا کرد، مردم اصحاب را شاگردان پیامبر و به عنوان راویان کلام پیامبر می دانستند و بعد از فتوحات اولین اقدام برای فعالیت علمی فرهنگی زمانی رسمیت پیدا می کند که قاری از طرف خلیفه به مناطق مختلف فرستاده می شود و وظیفه اش خواندن قرآن و تفسیر قرآن بود.وی افزود: به خاطر وسعت جغرافیا، احتیاجات زمانه و تفسیر برخی آیات احکام اختلافات و مسائل جدید ایجاد شد و ارتباط با فرهنگهای بیگانه یک سلسله مسائل دیگر را مطرح کرد هم از ناحیه بعض اهل کتاب که تازه مسلمان شده بودند و در مسلک و نحله خودشان قبلا این مسائل مطرح بود و به جامعه اسلامی انتقال دادند.عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)  ادامه داد: در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) که ارتباط فرهنگی مسلمانان با کشورهای دیگر خیلی زیاد شد از ملل دیگر، روم و شامات مسلمان می شدند و نظرات اسلام را می پرسیدند.وی گفت: در زمان امام صادق(ع) معارف اسلامی کما بیش تخصصی شد تا جایی که تاریخ نشان می دهد امام صادق(ع)  بعضی از سوالات را به افراد خاص ارجاع می دادند مثلا سوالات فقهی را به زراره و سوالات کلامی را به هشام بن حکم ارجاع می دادند.رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به تاریخچه پیدایش سئوالات فلسفی در علوم اسلامی اضافه کرد: قدیمی ترین مسئله ای که وارد مباحث اسلامی شد مسئله قضا و قدر بود. وی گفت: در زمان مامون این فعالیت‌های علمی بسیار گسترش یافت تا جایی که مرکزی به نام دارالحکمة برای پژوهش در این علوم تاسیس شد و نهضت ترجمه کتب ادیان دیگر برای مسلمانان از آن زمان آغاز شد.آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به پیشرفت کامل‌تر علوم مادی نسبت به علوم عقلی ابراز داشت: یکی از دلایل این موضوع این است که علوم عقلی نیاز روزانه بشر نیست و بشر بدون آگاهی نسبت به این علوم نیز می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد.وی افزود: علوم تجربی در زندگی بشر تأثیرات محسوس دارد اما علوم عقلی به ظاهر در زندگی بی‌تأثیر است و در امورات مادی نقشی ندارد از این رو مردم بیشتر به سمت علوم تجربی تمایل دارند.رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: یکی دیگر از دلایلی که سبب می‌شود علوم عقلی نسبت به دیگر علوم دارای اقبال کمتری باشد، آسان بودن پذیرش یافته‌های علوم تجربی در مقایسه با علوم عقلی است.وی بیان کرد: دلیل دیگری که این علوم در تاریخ اسلام آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته و پیشرفت نکرده است، تعصبی است که عالمان نسبت به یافته‌های خود در جریان مواجهه با یافته‌های دیگر اندیشمندان نشان می‌دهند.عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) گفت: اگر برخورد با نظریات مختلف متعصبانه باشد پیشرفت نخواهیم کرد.وی گفت:علامه طباطبایی در زمانی که مارکسیستها ادبیات و جامعه ما را تغییر می دادند احساس مسئولیت کرد و با آنها مباحثه می کرد.عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه تا شخص خوب درک نکند نمی تواند خوب جواب دهد گفت: مرحوم مطهری اول حرف مارکسیستها را فهمید، ایشان نبوغ خاصی داشت خود مارکسیستها معترفند که مطهری مارکسیسم را از ما بهتر می فهمد، بعد مطهری مارکسیسم را نقد می کرد و خوب هم نقد می کرد.وی با بیان اینکه، حرف طرف مقابل را باید بفهمیم که شخص چه می گوید، گفت: اگر حرف طرف مقابل را یاد بگیریم می توانیم منصفانه انتقاد کنیم .عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) گفت: اگر بخواهیم نقش خود را در علوم عقلی زیاد کنیم و نظریات جدید تولید کنیم راهش این است که از تعصب دوری کنیم سعی کنیم حرف طرف مقابل را بفهمیم و از قبل پیش داوری نسبت به مساله ای نداشته باشیمآیت‌الله مصباح یزدی خاطرنشان کرد: علوم عقلی به سعه صدر و درک متقابل از نظریات دیگران وابسته است و با تعصب کورکورانه و تکفیر منافات دارد....................پایان پیام/ 167