ششمین نشست مجمع عمومی سالانه انجمن مطالعات سیاسی حوزه برگزار شد

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ ششمین نشست مجمع عمومی سالانه انجمن مطالعات سیاسی حوزه، با موضوع سیاستگذاری عمومی، پنج شنبه گذشته ـ 25 خرداد ماه ـ با حضور فرهیختگان و فضلای حوزه و اساتید دانشگاه در سالن کنفرانس انجمن های علمی حوزه قم برگزار شد.در ابتدای این نشست حجت الاسلام و المسلمین «دکتر بهروزلک» رئیس انجمن علمی مطالعات سیاسی و دبیر مجمع اقدامات و فعالیتهای انجمن مطالعات سیاسی حوزه در سال های اخیر را تشریح کرد.وی اقدامات صورت گرفته را به دو بخش کلان و غیر کلان تقسیم نمود و گفت:  بخش کلان به ممیزی دانش تخصصی و ممیزی فقه سیاسی تقسیم می گردد که در مجمع تصمیم برآن شد که اعضاء مجمع در این دو بخش کلان فعالیت نمایند.عضو هیئت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) در مورد اقدامات غیر کلان گفت: در برگزاری جشنواره بین المللی امام خمینی(ره) تلاش برآن بوده تا دستاوردها و نوآوری های سال های اخیر را به نمایش بگذاریم و دکتر میرباقری دبیری این جشنواره را بر عهده گرفتند که تلاش فروانی برای بهتر برگزار شدن آن نیز انجام داده اند.وی افزود: اقدامات لازم جهت انتشار مجله علمی ـ تخصصی  با نام «فصلنامه سیاست متعالیه» که در آینده منتشر می شود، برگزاری نشست های فقه سیاسی، علوم تربیت دینی و فلسفه سیاسی، انجام مقدمات تشکیل گروه های "قرآن و سیاست" و "حکمت و سیاست"، برگزاری اردوی تفریحی ـ سیاسی به عسلویه و برگزاری نشست های علمی دیپلماتیک در عرصه بین مللی در بین اعضاء و هیات مدیره از دیگر اقدامات انجمن مظالعات سیاسی حوزه بود.در ادامه حجت الاسلام و المسلمین «دکتر لک زایی» عضو هیات مدیره انجمن مطالعات سیاسی حوزه و مدیر گروه فقه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اگر حوزه علمیه با شاخه سیاست گذاری آشنا شود، می تواند در جهان رشد و شکوفایی چشم گیری در ترویج آموزه های اسلامی و مکتب اهل بیت(ع) داشته باشد. وی افزود: متاسفانه در حوزه های علمیه، سیاست گذاری عمومی مورد توجه قرار نگرفته و فعال نشده است.در ادامه  دکتر «کیومرث اشتریان»، عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: هدف اصلی از انعقاد این جلسه، شکستن تابوی نانوشته اختصاص دادن سیاست گذاری عمومی به افراد خاص است، در حالیکه، حوزه با داشتن ابعاد دینی و اجتماعی و وجود پتانسیل ها و ظرفیت های علمی بسیار قوی، باید وارد کارزار سیاستگذاری عمومی شود.وی بحث خود را با طرح سوالاتی آغاز کرد و گفت:در برابر فقر مردمان چه مسئولیتی متوجه حوزه است؟، آیا باید حوزه را مساله محور و مشکل محور بار بیاوریم؟ در برابر ناکارآمدی های مدیریتی و درباره اموری همچون اتلاف هزینه های عمومی، چه در جامعه و دولت و چه در درون حوزه، چگونه و چه اقدامی باید کرد؟ آیا در برابر این پرسش ها می توان مطالعات حوزه را سامان داد و رشته خاص و پژوهشکده گاههایی خاص در این زمینه احداث کرد؟ اگر حوزه به هنر و فرهنگ و تاریخ و علوم سیاسی پرداخته است، چرا نتواند چگونگی حل این موضوعات را مورد مطالعه منظم علمی قرار دهد؟عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه، اگر حوزه به سیاست گذاری عمومی وارد شود درک بهتری از مسائل و مشکلات جامعه  خواهد داشت، گفت: بعضی از حوزویان طرح هایی دارند که از بطن جامعه بسیار دور است و این هم به سبب عدم ارتباط و آگاهی نداشتن از سیستم حکومتی است. وی افزود: برای نمونه؛ در جامعه امر به معروف و نهی از منکر به صورت تک محوری اجرا می شود و اگر حوزه وارد این مقوله شود میتواند در فرهنگ سازی جامعه نقش بهتری ایفا کند و امر به معروف و نهی از منکر را به شیوه جمع محوری تبدیل شود.دکتر اشتریان گفت: درک عینی و عملی از مشکلات مردم و حکومت و نزدیک شدن به زندگی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی، امر به معروف و نهی از منکر در عرصه فعالیت های اقتصادی ـ اجتماعی مردم بصورت فنی، مدیریت بهینه منابع مالی حوزه به نحوی که درآمدها و مخارج حوزه کاملا مطالعه وبررسی شود، ایجاد ظرفیت ها و توانایی های جدید برای فعالیت های بین المللی حوزه مانند مالکیت فکری و معنوی بر محصولات فکری، از ظرفیت های سیاستگذاری عمومی در حوزه های علمیه برای جامعه است.وی در مورد ضرورت آشنایی با تکنیک های جدید سیاست فرهنگی و کاربردی کردن اندیشه دینی و توجه به اندیشه دینی از منظر تجربه گفت: مشکل حوزه این است که افکار خود را عملی نمی کند برای نمونه حوزه نمی تواند در موضوعات تجربی، طرح و برنامه عملی دهد. عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: مشکل ما این است که کمتر نگاه تجربی داریم، در حالیکه پیشرفت دانشگاه های برتر دنیا مبتنی بر تجربه و عمل اجتماعی بوده است نه به سبب تز و نظریه پردازی های اجتماعی.وی تاکید کرد: به عنوان مثال؛ دانشگاهیان کتابهایی در موضوع مدیریت کارخانه می نویسند، در حالیکه یک روز هم مدیریت بخش کوچکی از جامعه را هم در دست نداشته اند. به همین دلیل است که مدیران دولتی از دانشگاهیان به سبب فقدان تجربه استقبال نمی کنند. نکات متدلوژیک و ارزشیدکتر اشتریان با تاکید بر دو مقوله، تاکید بر مطالعه تجربه اجتماعی بدون تاکید بر مبانی معرفتی پوزیتیویسم یا هر مکتب معرفت شناختی دیگر و تاکید بر ارزش ها وحل مشکلات عمومی به جای تکیه بر مسایل خاص علمی گفت:حوزه در این دو ویژگی ظرفیت های زیادی دارد. به عنوان مثال؛ در کتاب «الحیاه» ابواب خاصی در این زمینه باز شده و آیات و احادیث فراوانی را در مورد ارزش عقل در شناخت تجربی و ضرورت کمک به نیازمندان  و از بین بردن فقر در جامعه بیان کرده است. وی گفت: کاربردی کردن علوم اجتماعی از طریق تمرکز بر تجربه حکومتی، مطالعه عمل دولتی(حکومتی) و مساله محوری در مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از  مولفه های سیاستگذاری عمومی است.عضو هیات علمی دانشگاه تهران در مورد مولفه مساله محوری در مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گفت: در مسئله محوری، قانون و قدرت قانونی کنار گذاشته شده و مسائل اجتماعی محور قرار داده می شود که به نوعی اعتراضی است به علوم سیاسی سنتی.وی افزود: در اینجا حل کردن مسائل اجتماعی به صورت تکنیکی هدف ماست و نباید درس اخلاق بگوییم بلکه برای مثال، حل مشکل بزهکاری را با تکنیک در عمل و جامعه به کار بگیریم.دکتر اشتریان در مورد یکی دیگر از مولفه های سیاستگذاری عمومی گفت: ارزش گرا  بودن یعنی ارزش های بومی هر جامعه را در نظر گرفتن، به این معنا که مبنای سیاست گذاری باید بر پایه ارزش های آن جامعه باشد چون شاخص خنثی در سیاست گذاری عمومی نداریم. وی یکی از مولفه های سیاستگذاری عمومی را تاکید بر روش شناسی عنوان کرد و گفت: سیاست گذاری عمومی با متدلوژیک ها بسیار اهمیت دارد و به نوعی باید با این رشته زندگی کرد و برای فرار از نسبی گرایی مطلق باید به ارزش های جامعه و متد های نظریه پردازی روبیاوریم.مدل های سیاستگذاری عمومی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه به سر فصل های مدل های سیاست گذاری عمومی اشاره کرد و گفت: تاکید بر علل و عوامل شکل دهنده سیاستگذاری عمومی، نظریه ها؛ منافع، گروه های نفوذ، هرج و مرج سازمان یافته، نظریه های سیاستی فرهنگی؛ تکثر جهانی و چند فرهنگی، صنعت فرهنگ، فرهنگ دیجیتال، از مدلهای سیاستگذاری عمومی است.وی در مورد تکنیک ها و روش های سیاستگذاری عمومی گفت: مساله شناسی، راه حل یابی، (روش های تئوریک، روش های کمی ـ تخمین روند ـ تحلیل خبرگان) مطالعه تصمیم گیری، روش های اجرا و بازخورد گیری، نظریه شبکه، و روش های ارزیابی از تکنیک ها و روش ها سیاستگذاری عمومی است.دکتر اشتریان گفت: طلاب حوزه های علمیه ظرفیت های بسیار بالایی را دارا می باشند که میتواند برای سیاست گذاری عمومی  مفید باشند. سیاستگذاری عمومی چیست؟وی برای تبیین بهتر رشته سیاستگذاری عمومی به بیان تقسم بندی در موضوعات گوناگون پرداخت و در مورد مساله فرهنگی گفت: در مساله فرهنگی تفکیک موضوع سیاست گذاری عمومی و تکنیک کاربردی کردن علوم دینی و اجتماعی از مساله شناسی آغاز می شود و بر اساس تفکیک موضوع درکلیت موضوع، جمعیت هدف، محتوای هدف و تفکیک بر اساس شرح وظایف، می توان بر طبق اصول و بدون هدر دادن بودجه و نیرو سیاست گذاری های مناسب کرد و بر طبق علوم دینی و اجتماعی مسائل روز را آسیب شناسی کرد.راه حل ها در سیاستهای فرهنگی  عضو هیات علمی دانشگاه تهران، با بیان اینکه باید به توانمند سازی فرهنگی اجتماع محور راه حل یافت، گفت: اجتماع به مثابه توانمند ساز فرهنگی، ارتباط شبکه ای به مثابه ابزارهای مهم توانمندساز در عرصه ارتباطات فرهنگی ـ بین المللی، فرهنگ به مثابه روش زندگی و تکثر ارتباطات، زندگی اقتصادی بین المللی به مثابه مکمل و تقویت کننده زندگی فرهنگی بین المللی مسلمانان، و تسهیل گری ارتباطات اجتماعی به مثابه تقویت کننده زندگی فرهنگی از مصادیق توانمندسازی فرهنگی است.به گفته دکتر اشتریان، تحلیل گران شبکه، فرد را درون شبکه ای تصور می کنند که این شبکه خود درون شبکه ای دیگر قرار دارد و شبکه دوم درون شبکه سوم و الی آخر، و آنها اصطلاح "چند وجهی" را برای چنین ساختارهایی  به کار می برند.وی افزود: در مثال مدرسه؛ دانش آموزان و معلمان یک وجه و کلاسها وجه دوم، و مدرسه وجه سوم را تشکیل می دهد.عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: به این ترتیب مجموعه داده هایی که حاوی اطلاعات در مورد دو نوع نهاد اجتماعی هستند ( به عنوان مثال افراد و سازمانها) یک شبکه دو وجهی را تشکیل می دهند.تصمیم گیری در سیاست فرهنگیوی با طرح این سوالات که؛ آیا عقلانیت اقتصادی بر فرهنگ حاکم است؟ اگر هست کجا؟ کسب درآمد به هر طریقی جایز است؟ گفت: در اسلام کسب درآمد از همه جوانب صنعت توریست عمل صحیحی نیست. این جاست که حوزه باید وارد شود و خط مشی را تعیین کند. اجرای سیاست های فرهنگیدکتر اشتریان گفت: تمرکز گرایی، اختیار و آزادی در اجرای سیاست های فرهنگی و مسئولیت مردمی؛ این سه عنصر مکمل نظریه های سنتی هستند و سنت را به کلی کنار نمی گذارند.پایشوی تصریح کرد: با انجام صحیح دو مقوله؛ پایش یا مونیتورینگ سیاست های فرهنگی و حسابرسی سیستم های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی میتوان برنامه ریزی هدفمند برای جمعیت متمرکز انجام بگیرد در حالیکه متاسفانه در برنامه های فرهنگی ما چنین پایشی را نداریم.ارزیابیعضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: در سیاست های فرهنگی، ارزیابی های کمّی و کیفی باید مد نظر باشد و نسبی گرایی در ارزیابی سیاست های فرهنگ باید مورد توجه قرار گیرد.وی در پایان سخنرانی خود گفت: حوزه های علمیه باید وارد  رشته سیاستگذاری عمومی شوند چرا که دغدغه و توانایی و پتانسیل ورود به این رشته را دارند. و علاوه بر اینکه این رشته مورد نیاز طلاب علوم دینی است در جوامع علمی امروزی نیز طرفداران زیادی دارد.در ادامه «حجت الاسلام و المسلمین لک زایی» گفت: در حوزه مخصوصا در فقه سیاست های کلی فراوان داریم، مانند قاعده؛ لاضرر و لاضرار و سایر قواعد عمومی فقهی، که هریک سیاست کلان اجتماعی و فردی را مدنظر داشته است و از این نمونه ها در قران و حدیث بسیار موجود است. عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم افزود: علمای ما نیز به تجربه اهمیت ویژه ای می دادند. برای نمونه؛ آیت لله معرفت(ره) می گفت که؛ امام خمینی(ره) مرتب ما را به بازار می فرستادند تا انواع بیع های رایج در بازار را خدمت ایشان بیان کنیم و ایشان در درسشان همان مسئله روز را مورد بررسی قرار می دادند.وی تصریح کرد: فقها علی الخصوص امام خمینی(ره) به حل مسائل کلان می پرداختند و مسائل ملی و حتی بین المللی را مطرح می کردند.مدیر گروه فقه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در پایان با بیان اینکه؛ باید یک بار دیگر به متون با دید سیاست گذاری عمومی نگاه کرد، گفت: متاسفانه کتاب هایی که بعد از انقلاب نوشته شده به صورت، فرد محورانه است و جمع محورانه نیست و طبق آماری که وجود دارد تنها ده درصد مطالعات و تحقیقات جمع محورانه نوشته شده است و 90 درصد پژوهش ها نوع نگاه به مسئله، نگاه فرد گرایانه است و نه جامعه نگرایانه، بدین معنا که فرد متدین مورد سوال قرار می گیرد و نه جامعه متدین........................پایان پیام/ 167