به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ مقام معظم رهبري در سال ۱۳۶۶ زماني که در کسوت رياست‌جمهوري بودند، طي پيامي به مراسم بزرگداشت پروفسور حسابي با عنوان «۶۰ سال فيزيک ايران» در توصيف شخصيت پروفسور حسابي عنوان كردند: «خدمتي که دکتر محمود حسابي به فرهنگ ايران نمودند کمتر از خدمتي نيست که ايشان به علم فيزيک کردند».
سيدمحمود حسابي در سال ۱۲۸۱ ه.ش از پدر و مادري تفرشي در تهران متولد شد. پايه‌گذاري علوم نوين و تاسيس دانش‌سراي عالي، دانشکده‌هاي فني و علوم دانشگاه تهران، نگارش ده‌ها کتاب و جزوه و راه‌اندازي و پايه‌گذاري فيزيک و مهندسي نوين، ايشان را به پدر علم فيزيک و مهندسي نوين و به عبارتي اينشتين ايران معروف کرد. حدود ۷۰ سال خدمت علمي در گسترش علوم مختلف و نيز پايه‌گذاري مراکز آموزشي، پژوهشي، تخصصي، علمي و... از جمله اقدامات ارزشمند استاد به شمار مي‌رود. اين دانشمند بزرگ فيزيک سرانجام پس از سال‌ها سال تلاش و ممارست در راه علم و دانش در 12 شهريور ۱۳۷۱ در بيمارستان قلب ژنو بدرود حيات گفت. زندگي‌نامه و جريان فعاليت‌هاي اين دانشمند بلندآوازه در ادامه از زبان فرزندش از نظرتان مي‌گذرد.
" پس از پيروزي انقلاب اسلامي، پروفسور حسابي همواره اين نکته را عنوان مي‌کردند که به دليل وجود چهار ويژگي بارز در شخصيت امام خميني (ره)، يعني صبر، محبت ، احترام و راستگويي، ايشان تا اين اندازه در قلب مردم و به ويژه جوانان جاي داشتند."
دستاوردهاي علمي
پروفسور حسابي در زمان حيات و در طول عمر پربار خويش دستاوردها و خدمات علمي و فرهنگي شايان توجهي ارائه کردند که در اين جا به بخشي از آن‌ها اشاره مي‌کنيم. فعاليت در سه نسل کاري و آموزش هفت نسل استاد و دانشجو از خدمات ارزنده پروفسور حسابي به شمار مي‌رود، ضمن آن که پروفسور در تاسيس بسياري از مراکز علمي و پژوهشي نيز نقش داشت و پست‌هاي مهم بسياري را نيز بر عهده گرفت که از جمله آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
تاسيس مدرسه مهندسي وزارت راه درسال ۱۳۰۷، ساخت اولين راديو در کشور در سال ۱۳۰۷، ايجاد اولين ايستگاه هواشناسي در ايران (۱۳۱۰)، نصب و راه اندازي اولين دستگاه راديولوژي در ايران (۱۳۱۰)، تعيين ساعت ايران در سال ۱۳۱۱، تاسيس مرکز عدسي سازي ديدگاني-اپتيک کاربردي در دانشکده علوم دانشگاه تهران، تصدي رياست اولين هيئت مديره و مديرعامل شرکت ملي نفت ايران، تصدي وزارت فرهنگ در دولت دکتر مصدق در سال ۱۳۳۰، مخالفت با طرح قرارداد ننگين کنسرسيوم و کاپيتولاسيون در مجلس، پايه‌گذاري موسسه ژئوفيزيک دانشگاه تهران (۱۳۳۰)، پايه‌گذاري مرکز تحقيقات و راکتور اتمي دانشگاه تهران، تاسيس سازمان انرژي اتمي و عضويت در هيئت دائمي کميته بين‌المللي هسته‌اي (۱۳۳۰)، تدوين قانون استاندارد و تاسيس موسسه استاندارد ايران (۱۳۳۳)، تاسيس اولين رصدخانه نوين در ايران، تشکيل و به عهده گرفتن رياست کميته پژوهشي فضايي ايران و تاسيس انجمن موسيقي ايران. پروفسور حسابي آثار تاليفي متعددي نيز از خود برجاي گذاشته است.
اعتقادات مذهبي و باورهاي ديني
اعتقادات مذهبي پروفسور حسابي، ريشه‌هايي عميق داشت. وي در دوران طفوليت حافظ قرآن کريم شد. استاد اعتقاد داشت که طبيعت تحت آهنگ موزون و عرفاني خود در حال نيايش است و همچنين تئوري "بي‌نهايت بودن ذرات" را با وحدت وجود مرتبط مي‌دانستند. ايشان فرزندان خود را از کودکي ملزم به فراگيري و انجام فرايض ديني مي‌کردند؛ چنانكه در زمان اداره اولين بيمارستان خصوصي در ايران (بيمارستان گوهرشاد، سال ۱۳۱۲ه. ش) باوجود جو حاکم، کارکنان خانم ملزم به رعايت حجاب کامل بودند که اين موضوع نشانگر پايبندي استاد به مباني و اصول اعتقادي بود.
ديدار با اينشتين
استاد درباره نظريه "بي‌نهايت بودن ذرات" با چندين دانشمند اروپايي مکاتبه و ملاقات مي‌کند و همه آنان توصيه مي‌کنند وي بهتر است به طور مستقيم با دفتر پروفسور اينشتين تماس بگيرد. پروفسور حسابي جريان اين ملاقات را چنين نقل مي‌کند: "وقتي براي اولين بار با بزرگ‌ترين دانشمند فيزيک جهان «آلبرت اينشتين» روبه رو شدم، ايشان را بي‌اندازه ساده، آرام و متواضع يافتم. نظريه خود را برايش توضيح دادم. بعد از اين که نگاهي به برگه‌هاي محاسباتي من انداخت، گفت که يک ماه ديگر باهم ملاقات مي‌کنيم. يک ماه بعد وقتي دوباره به ملاقات اينشتين رفتم، به من گفت: من به عنوان کسي که در فيزيک تجربه‌اي دارم، مي توانم به جرات بگويم نظريه شما در آينده‌اي نه چندان دور، علم فيزيک را متحول خواهد کرد اما بايد روي نظريه خود بيشتر کار کنيد. من به دستيارم خواهم گفت که همه امکانات لازم را در اختيار شما بگذارد. اولين روزي که کارم را در آزمايشگاه شروع کردم، متوجه شدم يک دسته چک سفيد که تمام برگه‌هاي آن امضا شده بود، داخل يکي از کشوها جا مانده است. به سرعت آن را نزد رييس آزمايشگاه بردم و مسئله را توضيح دادم که او گفت: اين دسته چک متعلق به شماست تا لوازم و تجهيزات تحقيقاتي مورد نياز خود را بدون تشريفات اداري تهيه کنيد. اين امکان براي تمام پژوهشگران اين آزمايشگاه فراهم شده است. گفتم اما با اين روش امکان سوءاستفاده وجود دارد، او در پاسخ گفت: اين اقدام درصد پيشرفت‌هاي علمي را به حدي بالا مي‌برد که تاثير خطاهاي احتمالي همکاران در اين مقوله بسيار ناچيز است.
پس از مدت‌ها تحقيق، سرانجام نظريه‌ام آماده شد و درخواست جلسه دفاعيه را به دانشگاه پرينستون فرستادم و روز دفاع مشخص شد. در اين روز در بدو ورود به سالن، اينشتين مقابل من ايستاد و ابراز احترام کرد و به دنبال او ديگر استادان و دانشمندان هم برخاستند. سپس پاي تخته رفتم و سعي کردم با عجله نظراتم را بگويم که پروفسور اينشتين من را صدا کرد و گفت: چرا اين همه با عجله؟ گفتم: نمي‌خواهم وقت شما و استادان را بگيرم ولي ايشان با محبت گفتند: شما الان پروفسور حسابي هستيد و من و ديگران دانشجوي شما؛ بنابراين وقت ما کاملا در اختيار شماست. آن جلسه دفاعيه يکي از شيرين‌ترين و آموزنده‌ترين لحظات زندگي‌ام بود. من بزرگ‌ترين درس زندگي‌ام را نيز آن جا آموختم که هرچه انساني وجود ارزشمندتري دارد، به همان اندازه متواضع‌تر و مودب‌تر است.
ديدار با امام خميني (ره)
پس از انقلاب، دکتر حسابي با امام خميني (ره) ديداري داشتند که زماني که امام(ره) به اتاقي که مدعوين نشسته بودند، وارد شدند ابتدا به سمت پروفسور حسابي آمدند و وي را دعوت به نشستن کردند و سپس فرمودند: شما هفت نسل خدمت ارزنده به اين مرز و بوم داشته‌ايد و هفت نسل استاد و دانشجو براي کشور تربيت کرده‌ايد. صلاح نيست که من پيش از شما بنشينم. اين حرکت امام(ره) بايد الگويي باشد براي همه مسئولان ما که با حمايت از نخبگان جامعه، زمينه‌اي فراهم کنند که اين قشر بدون هيچ دغدغه‌اي در کشور فعاليت کند.
الگوي توسعه مدنظر پروفسور حسابي
استاد هميشه به شاگردانش مي‌گفت: «زندگي يعني پژوهش و فهميدن چيزي جديد». پروفسور حسابي معتقد بود وقت را نبايد تلف کرد و ما بايد از همه فرصت‌ها براي پيشرفت و توسعه کشور استفاده کنيم.
وي همچنين معتقد بود:« ايران جزيره هوش و ذکاوت است اگر کار کنيم، زحمت بکشيم، از سرمايه چيزي کم نداريم».
دکتر حسابي همواره يک جمله را تکرار مي‌کردند مبني بر اين كه " جوانان ايراني بر پايه چهار ويژگي که در امام خميني (ره) مي ديدند؛ يعني «صبر ،محبت، احترام و راستگويي» انقلاب کردند. بديهي است که اگر مي‌خواهيم اين انقلاب را حفظ کنيم بايد اين چهار اصل از سوي همه مديران ما رعايت شود.
پروفسور حسابي در آخرين لحظات حيات خود نيز به چيزي جز مطالعه و افزايش دانش خويش نمي‌انديشيد و در حالي که روي تخت بيمارستان دانشگاه ژنو واپسين ساعات عمر خود را سپري مي‌کرد، در کمال حيرت متخصصان و پزشکان بيمارستان ، حتي يک لحظه مطالعه را کنار نگذاشت.
..................پایان پیام/ 218