فرهنگ ایرانی ـ اسلامی را اندیشمندان مسلمان ایران باید تبیین کنند

به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست علمی "نقد و بررسی دائره المعارف بزرگ اسلامی جلد 9" در محل دبیرخانه انجمن‏های علمی حوزه از سوی انجمن قلم حوزه با حضور اندیشمندان و صاحب نظران حوزوی و دانشگاهی عصر امروز چهارشنبه ـ 29 آذر ماه ـ برگزار شد."دکتر سید کاظم موسوی بجنوردی" رئیس مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی در ابتدای این نشست گفت: این موسسه ابتدا به نام مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی مطرح بود که بعدا پسوند مرکز پژوهشهای ایران و اسلام به آن اضافه شد.وی افزود: این مرکز در اسفند 62 تاسیس شد وهدف از تاسیس این مرکز این بود که فرهنگ خودمان را خودمان باید به جوانان، دانشگاهیان و دنیا معرفی کنیم.رئیس دائره المعارف بزرگ اسلامی تصریح کرد: در زمینه معرفی فرهنگ ایران، غربی ها از زمانی که کتیبه های ملی ما را کشف کردند متصدی این کار شدند و ایران شناسهای بزرگی این کار را به عهده گرفتند.وی ادامه داد: از 80 سال پیش در مورد فرهنگ اسلامی خاورشناسان زیادی کار کردند اینها دائره المعارفی با ویرایش اول و دوم  نوشتند و با خبر شدم که ویرایش سومی در دست انجام است و کشورهای اسلامی که دائره المعارف اسلامی نداشتند این دائره المعارف را به زبانهای مختلف ترجمه کردند.بجنوردی با بیان اینکه ما دائره المعارفی نداشتیم که فرهنگ ایران و اسلام را به جهان اسلام معرفی کند گفت: با وجود این مرکز، اکنون دانشجویی که بخواهد مطلبی که به فرهنگ ما مرتبط است مجبور نیست  که به دیدگاه خاورشناسان رجوع کند.وی افزود: برای تهیه این دائره المعارف مشکلات زیادی داشتیم در ابتدا همه آیه یاس می خواندند که در ایران این کار غیر ممکن است و می گفتند که این شدنی نیست ما قادر به هماوردی با خاورشناسان نیستیم. رئیس دائره المعارف بزرگ اسلامی در ادامه گفت: غیر ممکن بودن تدوین دائره المعارف، دو علت داشت اولا می گفتند که ما در رشته های مختلف محقق و استاد نداریم و از همه مهم تر منابع تحقیق نداریم و این واقعیت داشت.وی با بیان اینکه برای تهیه دائره المعارف روی دو کار برنامه ریزی کردیم گفت: اول، جمع آوری منابع و بعد، تربیت جوانان مستعد و تحصیل کرده زیر نظر استادان ورزیده.بجنوردی تاکید کرد: هم اکنون ما گروههای علمی مختلف علمی که به بیست گروه می رسند و منابع دیجیتالی که به جبران کمبودهای ما کمک کرده است داریم و دسترسی به چهار هزار سایت به پژوهشگران در امر تدوین دائره المعارف کمک شایان کرده است.وی گفت: در جلد 19 این دائره المعارف در تدوین مقاله حافظ، از 23 نویسنده معروف و صاحب نام کمک گرفته ایم و یک مجموعه حافظ شناسی خوب است و بعضی مقالاتش برای اولین بار است که نوشته می شود نقدی که خود نیز قبول می کنم و این نقد وارد است این است که حجم مقاله حافظ زیاد است. در ادامه "دکتر سجادی" معاون پژوهشی مرکز دائره المعارف گفت: در ایران از دوران کهن، تدوین آثار چند دانشی رایج بود و آثار کلان تخصصی را می توان در زمره دانشنامه قرار دارد.وی ادامه داد: دانش نامه در ایران تقلیدی از دانش نامه اروپا نیست ولی دانش نامه به شیوه و با خصائص امروز پدیده جدیدی است.معاون پژوهشی مرکز دائره المعارف با بیان اینکه دائره المعارف غربی ها برای معرفی اسلام، به همه زبانها ترجمه شد گفت:  دائره المعارف نویسی در این سه دهه رشد چشمگیری داشته است بسیاری از دایره المعارف ها یا از میان رفته اند و یا به نتایج مفید نرسیده اند ولی یکی از آثاری که بیشتر موفق بوده است دایره المعارف بزرگ اسلامی است و به اثر جهانی تبدیل شده است و محل اعتنای پژوهشگران داخل و خارج ایران است.در ادامه "دکتر محمد اسفندیاری" از منتقدین این نشست گفت: دائره المعارف بزرگ اسلامی نگینی در میان کتابهای منتشر شده اسلامی است این مجموعه مهمترین کتاب در صد سال اخیر در جهان اسلام است "لغت نامه دهخدا" را سه نسل تدوین کردند، "علامه طباطبایی" برای "تفسیر المیزان" 20 سال وقت صرف کرد و "الذریعه فی تصانیف الشیعه" 61 سال طول کشید که تهیه شود ولی دائره المعارف بزرگ اسلامی امتیازاتی بر این مجموعه ها دارد.وی ادامه داد: این دائره المعارف برترین کتاب مرجع در میان لغت نامه ها، دانش نامه ها و فرهنگ های موجود ایران، سند افتخار جمهوری اسلامی ایران و شیعه است. اسفندیاری گفت: در کنار این افتخارات برای بهتر شدن باید خود انتقادی شود تا عیوب را ببینیم و برای رفع آن تلاش کنیم."دکتر رضا بابایی" از دیگر منتقدین این نشست گفت: دایره المعارف به همان دلیل که جایگاه بلند و مفید در سطح ملی و جهانی دارد باید در نقد، سختگیر بود، در جزئیات و حتی سیاست های کلان دائره المعارف و دائره المعارف نویسی باید گفتگو و نقادی شود.وی تصریح کرد: در جلد 19 این دائره المعارف نقدی که وارد است این است که حجم مقاله حافظ زیاد است و اگر در یک کتاب مستقل چاپ و منتشر شود بهتر است.بابایی با بیان اینکه در حجم مقالات و مدخل ها باید اندازه نگه داشتن را مراعات کنیم گفت: مقاله حافظ 200 صحفه مطلب دارد ولی امام جواد(ع) 5 صفحه مطلب دارد و این به سیاست کلان دائره المعارف نویسی برمی گردد که باید این دائره المعارف فراتر از بوم و قوم باشد.وی در ادامه نقدهایش گفت: در هر سال یک جلد کتاب چاپ کردن عطش جامعه علمی ما را برطرف نمی کند و باید در هر سال دو جلد کتاب چاپ شود.بابایی گفت: دائره المعارف به خاطر اینکه خیلی به جامعیت و اعتبار پرداخته به نخبه گرایی بیش از حد منجر شده و به مسائل روز اشاره نشده است برای نمونه به بحث های جدید مثل تکثر گرایی در اندیشه حافظ اشاره نشده است.سید کاظم موسوی بجنوردی در پاسخ به نقدها گفت: اختلاف نظر نویسندگان در دائره المعارف آورده می شود و ویراستار حق ندارد که نظرش را بر نویسنده تحمیل کند و اینکه تمام دیدگاههای دائره المعارف طبق یک نظر فرد باشد درست نیست و آوردن اختلاف نظرها حسن این دائره المعارف است ولی در یکسان سازی اصطلاحات ما نهایت تلاش خود را می نماییم.وی با پذیرفتن انتقادات گفت: ویرایش اول چرکنویس است در ویرایش دوم حجم باید رعایت شود تمام انتقادات وارد است و دائره المعارف یک موجود زنده است و اصطلاحات باید در آینده به روز شوند......................پایان پیام/ 167