موافق کثرت جمعیت: حکم ثانوی به معنای عدم اجرای حکم اولی نیست

به گزارش خبرگزاری اهل بیت (ع) ـ ابنا ـ حجت الاسلام و المسلمین "محمد قائنی " عضو هیئت علمی مرکز فقهی ائمه اطهار در نشست علمی مسئله جمعیت از منظر اسلام که صبح امروز ـ 5 بهمن در محل سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد گفت: آیات و روایات به ما یادآوری کرده است که منظور از اولاد، صرف اولاد ذکور نیست بلکه بحث فراتر از انوثیت و ذکوریت است هرچند فرزند پسر داشتن نوعی مزیت محسوب می شود.وی افزود: از آنجا که معتقدیم حدیث اهل بیت(ع) و پیامبر(ص) عدل قرآن است به احادیث رجوع می کنیم مرحوم صاحب وسائل در کتاب خود بابی دارد به نام "بَابُ اسْتِحْبَابِ الِاسْتِيلَادِ وَ تَكْثِيرِ الْأَوْلَادِ‌ "عنوان این است که کثرت ولد مطلوب و مستحب است. عضو هیئت علمی مرکز فقهی ائمه اطهار ادامه داد: بحث محدود کردن نسل و جمعیت به عنوان حکمی محدود و از باب حکم ثانوی مد نظر خواهد بود و حکم اولی همان است که مستفاد از روایات است.وی در مورد اهمیت حکم ثانوی گفت: حکم ثانوی به معنای عدم اهمیت اصل حکم نیست یعنی حکم غیر مهم باشد احکام ثانوی ممکن است احیانا از احکام اولی اهمیت اش بیشتر و بیشتر باشد، حکم ثانوی حکم در شرایط و خصوصیات غیر عادی منظور است برای نمونه تقیه حکم ثانوی است و کسی که در شرایط تقیه احکام اولیه را انجام دهد بر وفق دین عمل نکرده است.قائنی ادامه داد: در شرایطی حاکم اسلامی به خاطر ضرورت و محدودیتهایی، بر اساس ولایت محدودیتی ایجاد می کند و حکم طاری و ثانوی را حکم می کند و در موارد ضعف مدیریت، حکومت بخواهد رفع ید کند از احکام اولی، این سزاوار نیست.وی افزود: حکم ثانوی با شرایط خود مهم است ولی به بهانه ضعف حاکمیت نباید به حکم اولی ایراد گرفت و از اجرای حکم اولی صرف نظر کرد و معنای حکم ثانوی همیشه به معنای عدم اجرای حکم اولی نیست در شرایطی حاکم اسلامی به خاطر ضرورتهای فرهنگی و خوف غلبه برخی از گروههای باطل به عنوان حکم برای ازدیاد جمعیت الزام می کند.عضو هیئت علمی مرکز فقهی ائمه اطهار  با بیان اینکه حال سوال این است حکم اولی و مطلوب در شریعت آیا کثرت نسل است یا محدودیت نسل؟ گفت: در این مورد پنج دسته روایت داریم؛ طایفه اول روایاتی است که مدلول آنها مطلوبیت اصل نسل در مقابل بی نسلی است که شخص خود را به هر بهانه ای محروم از نسل نکند و این تکثیر نسل را نمی رساند روایت "من سعاده الرجل ان یکون له الولد" از این دسته روایات است.وی در بیان طایفه دوم روایات گفت: این دسته از روایات مطلوبیت تولید مثل حتی در شرایط خوف از فقر و تنگدستی را می رساند و از این روایات هم کثرت ولد استفاده نمی شود برای نمونه؛ کسی به حضرت موسی بن جعفر(ع) عرض کرد من 5 سال از بچه دار شدن جلوگیری می کنم به این خاطر که زنم کراهت دارد می گوید بزرگ کردن بچه به خاطر نبود نفقه سخت است حضرت فرمود "اطلب الولد فان الله یرزقه" خدا روزی دهنده است.قائنی طایفه سوم روایات را مطلوبیت تولید نسل به خاطر کثرت مسلمانان، بنده خوب خدا بودن و نسلی که مسلمان و مسبح خدا باشند معرفی کرد و گفت: در این دسته حکم به مطلوبیت کثرت نسل مشروط به تربیت کردن نیست این دو، دو حکم جدا هستند و به هم وابسته نیستند ما ضمانتی به تسبیح گویی نسلمان نداریم ولی با توجه به سایر روایات وظیفه تربیت کردن داریم.وی افزود: طایفه چهارم کثرت نسل امت مسلمان منظور است مثل "تزوجوا فان التزویج سنه رسول الله فانه کان یقول من کان ان یتبع سنتی فان من سنتی التزویج ... فانی اباهی بکم الامم غدا" یا روایت "اکثر الولد اکاثر بکم الامم غدا" که در اینجا پسر نگفته و اعم از مذکر و مونث است.عضو هیئت علمی مرکز فقهی ائمه اطهار  ادامه داد: طایفه پنجم روایات زیاد بودن ولد برای کمک بودن برای پدر و مادر است علی بن الحسین(ع) فرمودند "عن سعاده الرجل ان یکون ولد یستعین بهم".وی در پایان گفت: کثرت جمعیت نسل و اولاد امر مطلوب شریعت است که این حکم اولی است و در حکم ثانوی شارع می تواند با صدور حکمی کثرت جمعیت را محدود کند و ناتوانی حکومت نباید بهانه ای باشد که حکم اولی ـ اکثار نسل ـ اغماض شود و جامعه از برکات حکم اولی بی بهره باشد....................پایان پیام/ 167