مشخصات فیلم گهواره ای برای مادر
کارگردان: پناه برخدا رضایی ـ تهیه کنندگان: پناه برخدا رضایی و محمد احمدی ـ طرح فیلمنامه: پناه برخدا رضایی ـ فیلمنامه: حسین مهکام ـ مدیر فیلمبرداری: محمد احمدی ـ صدابردار: عباس رستگارپور ـ طراح چهره‌پردازی: مهرداد میرکیانی ـ طراح صحنه و لباس: بابک کریمی طاری ـ تدوین: مستانه مهاجر ـ صدا گذاری و میکس: امیرحسین قاسمی ـ موسیقی: پیمان یزدانیان ـ مدیر تولید: عباس کلانتری ـ برنامه‌ریز و دستیار اول کارگردان: روزبه سجادی حسینی ـ نورپرداز: عباداله به افروز ـ چهره‌پرداز: ساناز سرمدی ـ بازیگران: الهام حمیدی، امیر آقایی، چکامه چمن‌ماه، غزل صارمی، فرحناز منافی ظاهر، افسر اسدی، هایده حائری، مهران رجبی و نیکا خسرو آبادی.
داستان فیلم گهواره ای برای مادر
«نرگس» دختری است که در دانشگاه مسکو ادبیات روسی میخوانده، اما به یک باره مسیر زندگی اش را عوض میکند و به ایران برمیگردد تا طلبه شود و دروس حوزوی بخواند. وی بعد از تحصیل دروس حوزوی در یزد وی تصمیم دارد به روسیه بازگردد؛ اما این بار به عنوان یک مبلغ دینی برای تازه مسلمانان روسی.
وی مشغول انجام امور اداری سفرش است که پرستار مادر بیمار و مسن اش که نمیتواند حرکت کند و کارهایش را خودش انجام دهد به او خبر میدهد که دیگر نمیتواند از مادرش نگهداری کند و باید برود. نرگس با مشاهده مشغله فراوان و مشکلات زناشویی برادرش «مصطفی» به این نکته پی میبرد که وی نیز نمیتواند مراقب مادرش باشد پس بسیار تلاش میکند تا پرستاری خوب که مراقب نماز مادرش نیز باشد پیدا کند؛ اما موفق نمیشود.
نرگس با دیدن مستندی درباره کشتار مسلمانان میانمار از تلویزیون بین رفتن یا ماندن و نگهداری از مادرش در دوراهی تصمیم گیری قرار میگیرد. فشار بر روی نرگس برای تصمیم گیری بیشتر میشود، تا آنجا که از دانشگاه مسکو نیز با او تماس میگیرند و از وی میخواهند سریع تر به آنها پاسخ بدهد. او به نقطه ای میرسد که میداند باید یکی را انتخاب کند.
برادر نرگس به او پیشنهاد میکند تا مادرشان را در خانه سالمندان بگذارند، اما نرگس قبول نمیکند؛ حتی پیشنهاد هم اتاقی اش را که از یزد به تهران آمده تا یک خواستگار را معرفی کند و نگهداری مادرش را تا بازگشت نرگس و اتمام دوران نامزدی اش به عهده بگیرد را رد میکند.
نرگس در آخر تصمیم میگیرد تا مادرش را در خانه سالمندان بگذارد و ...
درباره کارگردان فیلم گهواره ای برای مادر
«پناه بر خدا رضایی» به عنوان کارگردان، تنها دو فیلم در کارنامه دارد: "چراغی در مه" (۱۳۸۶) و "گهواره‌اي براي مادر" (۱۳۹۱)؛ اما وی تهیه کنندگی فیلمهای "گهواره ای برای مادر" و "دختر... پدر... دختر" و نیز نویسندگی فیلم تحسین شده اش "چراغی در مه" را بر عهده داشته است.
نقد فیلم گهواره ای برای مادر
فیلم کشمکش یک دختر طلبه مجرد را روایت میکند که میخواهد برای سفری تبلیغی که برایش مهم است به خارج از کشور برود تا به دغدغه و خواسته اش که نشان دادن اسلام به تازه مسلمانهاست پاسخ دهد. اما بیننده در ادامه متوجه دغدغه دیگر این شخصیت میشود که مادر بیمار و مسن اوست که توانایی نگهداری از خود به تنهایی را ندارد. نرگس بین خواسته فردی خود که پیشرفت است و خواسته قلبی و عشقی خود که حتی با اعمال خود نشان میدهد که آنرا یک وظیفه میداند مردد مانده است. این شخصیت با موضوعی دیگر نیز سرو کار دارد که نمیتوان آن را جزء دغدغه های اصلی وی دانست و آن ازدواج است که به خواستگارهایش جواب منفی میدهد.
اما در لایه های دیگر فیلم میتوان رد پایی از دغدغههایی کلی تر و جامع تر را جستجو کرد؛ اینکه انسان بین پیشرفت خود و هداف و آروزهایش و وفادار ماندن نسبت به پدر و مادر یا خانواده، در شرایطی که مجبور به انتخاب شود، کدامیک را انتخاب میکند؟ و برای کدامیک ارزش و اهمیت بیشتری قائل میشود؟ و کدام خواسته خود را قربانی دیگری میکند؟
موضوع دیگر نشان دادن جایگاه عشق و محبت در اعمال و رفتار انسانهاست؛ چه رفتارهای مذهبی و چه اجتماعی. نیز اینکه تا چه اندازه عشق را به صورت عملی وارد زندگی خود میکنیم و بدان جامه عمل میپوشانیم؟
فیلمساز این موضوعات ملموس را با قرار دادن یک دختر طلبه در محور قصه مطرح کرده است که باعث شده تا فیلم تمی مذهبی پیدا کند. اگرچه موضوع اصلی داستان ربط مستقیمی به دین و مذهب ندارد اما قرار دادن یک طلبه در این شرایط، تصمیم گیری را سخت تر میکند؛ زیرا وی از منظری اخلاقی ـ دینی به این معضل نگاه میکند و برای انتخابش، جدای از معیارهای اجتماعی، با معیارهای دینی و مذهبی هم سر و کار دارد.
فیلمساز در بیان داستان ضعیف عمل کرده و شخصیت اصلی داستان و چالشهای وی را بخوبی پرداخت نکرده است؛ شخصیتی که علیرغم طلبگی و آنچه رفتار ظاهری اش نشان میدهد، هنوز نمیداند بین رفتن به تبلیغ در خارج از کشور و نگهداری مادرش کدام را انتخاب کند! وی در حالی که صراحتاً جواب منفی به خواستگارهایش میدهد و دلیل ازدواج نکردنش، نگهداری از مادر است باید براحتی بتواند مسأله ای چون تبلیغات در خارج را به خاطر مادرش رد کند و دیگر نیازی به طولانی کردن بسیاری از صحنه های فیلم نبود.
شاید اگر در این فیلم به جای یک طلبه، یک دانشجوی عادی که برای درس در خارج از کشور بورسیه شده است قرار داشت این معضل معنای بیشتری پیدا میکرد و فیلمساز میتوانست از چالشهای متنوع تری غیر از ازدواج و مشغله برادر نیز استفاده کند.
همچنین به نظر میرسد استفاده از یک طلبه برای فیلمساز محدودیت هایی را ایجاد کرده است که سبب میشود ما تنها یک رفتار یکنواخت از شخصیت اصلی ببینیم و شاهد تضادها و تنوعات رفتاری در او نباشیم تا دیگر زوایای ذهن او را بشناسیم؛ در حالی که این موضوع میتوانست به پیشرفت شخصیت نرگس و درک بیننده ن