اخوان المسلمین بدنبال پیوند مفهوم سنتی شورا با دمکراسی پارلمانی است

به گزارش خبرگزاری اهل‏بیت(ع) ـ ابنا ـ صد و هفتاد و دومین جلسه موسسه فهیم و دومین نشست جریانهای مذهبی ـ سیاسی در جهان عرب، شب گذشته با سخنرانی "حجت الاسلام و المسلمین دکتر فیرحی" دانشیار دانشگاه تهران و با حضور طلاب و دانشجویان در محل موسسه فهیم قم برگزار شد.حجت الاسلام و المسلمین دکتر فیرحی گفت: امروزه سلفی ها و اخوانی ها دو نیروی قدرتمند جهان اسلام اند سلفی ها فقه ساده ای دارند، نص گرا و در عمل اجتماعی رادیکالند و به اعتبار سادگی شعارشان هوارداران زیادی دارند برای تغییر وضع موجود دیدگاههایی دارند ولی ایده هایی روشنی برای دولتهای جایگزین ندارند. وی افزود: اخوان المسلمین فقه پیچیده ای دارند به شدت به تشکیلات تکیه می کنند و به خاطر تشکیلاتشان ثبات بهتری دارند.استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه اخوان المسلمین سه آورده بزرگ دارند گفت: دمکراسی اخوانی، تفکیک نهاد دین از دولت و رابطه خاص با الازهر و تفکیک ارتش امنیت و قضاوت از سیاست سه آورد بزرگ اخوانی هاست و شاه بیت اصلی این سه تئوری دمکراسی اخوانی است.وی گفت: اخوانی ها مدتهاست که از اندیشه های سلفی فاصله گرفته اند نخستین اصلاحات از زمان محمد عبده و رشید رضا شروع شد وبه تدریج از اندیشه های سلفی فاصله گرفتند و شعار "الوسطیه الاسلامیه" را انتخاب کردند که این تفکر میانی اعتزال و اشعریگری است.فیرحی ادامه داد: اخوان المسلمین اصطلاحی دارند به نام اسلاگرایی بدون مذهب یا فرا مذهب، و این واژه را برای جذب افراد مختلف استفاده می کنند.اخوان المسلمین بین جمع ناپذیرها جمع ایجاد می کنندوی تصریح کرد: اگر از بیرون به اخوان نگاه کنیم شاهدیم که اخوان، ایده های مهمی دارند آنها می توانند بین جمع ناپذیرها جمع ایجاد کنند هرچند تناقض نما باشد برای نمونه حزب اخوان است این حزب هرچند ملی است در عین حال به عنوان جماعت جهانی خود را معرفی می کنند. این استاد دانشگاه در ادامه گفت: احزاب رایج دنیا در سطح سیاسی عمل می کنند ولی اخوان به شدت بر تعلیم و تربیت تکیه می کند اخوان در تمام کشورها بر نظامهای دانشگاهی و آموزش و پرورش تکیه می کند اکثر معلمها اخوانی اند و اساتید بسیار برجسته ای دارند و علت این مطلب این است که از 1938 به بعد با هماهنگی هایی که بین کشورهای منطقه مثل یمن قطر و عربستان با مصر انجام شد معلمینی از الازهر به کشورهای خود وارد کردند در بین این معلم ها از نیروهای سلفی هم بودند ولی قریب به اتفاقشان اخوانی بودند.وی در بیان ویژگی دیگر اخوان المسلمین گفت: اخوانی ها به شدت به امور خیریه تکیه می کنند یتیم خانه، بیمارستان و مساجد احداث می کنند مساجد را اداره می کنند و حتی مدیریت امور زکات را به عهده می گیرند در حالی که حزب، مفهوم مدرنی است و با مساجد کاری ندارد.فیرحی تاکید کرد: اخوان المسلمین مجموعه ای از مسلمانان هستند که تا حد زیادی نومحافظه کارند یعنی انقلابی نیستند و به دنبال این نیستند که نظام پادشاهی و جمهوری را عوض کنند اینها دنبال این هستند که پادشاهی را مشروطه و جمهوری را دمکراتیک کنند.وی ادامه داد: اخوان المسملین نوسرمایه داری ونولیبرالیسم اند هرچند از ایتام و فقرا دفاع می کنند ولی مثل احزاب چپ نیستند اخوان دنبال سرمایداری اسلامی است.استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه اخوان هرچند بر تکثر حزبی تاکید می کنند ولی به شدت به مذهب نیز تکیه می کنند گفت: اندیشه اصلی اخوانی ها در یک کلمه، پارلمان است و پارلمان از دید اخوانی ها مرکز ثقل تصمیم گیری هاست.دمکراسی اخوان المسلمین به چه معناست؟فیرحی در مورد ارکان دمکراسی اخوان المسلمین گفت: دمکراسی اخوانی دو رکن دارد؛ اول تاکید بر تحفظ بر اصول و تسامح و تساهل در اختلافات است، از این دیدگاه، تفکیک بین ثابتات و متغیرها را نتیجه می گیرند، منظورشان از ثابتات؛ اعتقادات (مثل توحید، نبوت، قیامت، ملائکه و ...)، عبادات( حج، زکات، روزه و ...)، ارزشهای والای اخلاقی (مثل شجاعت، قناعت، عدالت، وفای به عهد و ...) و احکام قطعیه است.وی افزود:از دیدگاه فقه سنی، منابع احکام یا احکام با احاطه (قطعی) است؛ یعنی احکامی که نصی در کتاب و سنت دارد، یا احکام بدون احاطه(غیر قطعی) است، یعنی احکامی که از طریق قیاس و اجتهادات شخصی مجتهدان است، بسیاری از احکام در اهل سنت از طریق قیاس تولید می شود، اخوانی ها نوع دوم یعنی احکام بدون احاطه را قبول ندارند و می گویند که اینها قطعی نیستند و در احکام با احاطه صحیح بخاری را نقد می کنند(در حالی که سلفی ها صحیح بخاری را غیر قابل نقد می دانند) و به آن چیزی که در قرآن آمده تاکید می کنند و بقیه را احکام خلافی می دانند که قابل تساهل و تسامح است.این استاد دانشگاه اظهار داشت: در دمکراسی اخوانی بر احکام قطعی، اخلاقیات، اعتقادات و عبادات تاکید می شود و مخصوصا قوانین مصوب نباید مغایر ارزشهای اخلاقی و احکام قطعی باشند و این باعث شده که اخوان در قالب مذاهب چهارگانه اهل سنت نگنجد.دیدگاه اخوانی ها در مورد حکومتوی در مورد دیدگاه اخوانی ها در مورد حکومت گفت: اخوانی ها حکومت را جزء متغیرها می دانند و نحوه حکومت را روشن و قطعی که در آیات و روایات آمده باشد، نمی دانند.فیرحی ادامه داد: اخوان المسلمین بر اساس فقه مقاصد معتقدند که ولایات در خلافت و ولایت اجتماعی اصالت ندارد و حکومتها ابزارند و در هر کشوری باید دید چگونه باید حکومت کرد؟ و بر این اساس برای هر کشوری نسخه های متفاوت تجویز می کنند.عملکرد اخوان المسلمین در جنوب خلیج فارس، یمن و عربستانوی در مورد استراتژی های اخوان المسلمین در منطقه خلیج فارس گفت: استراتژی اخوان در چهار دسته وضعیت سبز، قرمز، زرد و سفید دسته بندی می شود وضعیت سبز به مناطقی مثل ترکیه، مصر و تونس می گویند که در این مناطق قدرت را در دست گرفته و مشغول تدوین قانون اساسی باشند وضعیت قرمز در کشورهای یمن و سوریه است یعنی در حال معارضه هستند، در برخی کشورها در حال هشدار و انذار هستند مثل اردن که وضعیت زرد می گویند و کشورهای امیر نشین و جنوب خلیج فارس در وضعیت سفید هستند.استاد دانشگاه تهران با طرح این سوال که؛ چرا مناطق خلیج فارس یمن و عربستان آرام است؟ و درگیریها کم است؟ گفت: درگیریهای اخوان المسلمین با جمال عبد الناصر در مصر در سال 1960 و تحولات 1982 در سوریه (فاجعه حما)، باعث شد بخش بزرگی از اخوان المسلمین از سوریه و مصر به عربستان، یمن، قطر، امارات و کویت کوچ کنند و امیران این مناطق با اخوان همدل شدند و اخوان هم از امیرنشنها، مردم و مذهب در مقابل جریانهای چپ ناصری حمایت کرد، چون اخوانی ها ضد چپ بودند و جریانهای چپ که از افغانستان و مصر به این مناطق فشار می آوردند و امیرنشینها نیز به نیرویی احتیاج داشتند که از اسلامگرایی به زبان مدرن دفاع کنند این عامل باعث شد که امیران به اخوان وابسته شوند.وی افزود: در حالی که سلفی ها از آموزش مدرن بدشان می آمد کار دیگر اخوان در این مناطق این بود که از آموزش مدرن دفاع کردند در قطر و امارات دانشگاه تاسیس کردند و کمک کردند که دختران به دانشگاه بروند.فیرحی تاکید کرد: اخوان پولهای نفت را در حوزه هایی مثل تجارت و بانکداری سرمایه گذاری کردند و کمک کردند با تجارت مدرن آشنا شوندبه همین خاطر اخوانی ها در خلیج فارس و امیرنشنها بازوی دولت در امر نوگرایی شدند و این باعث شد که اخوانی ها به شدت با این دولتها هماهنگ شوند و لازم ندانند که این دولتها را عوض کنند.دیدگاه دمکراسی پارلمانی اخوان المسلمیناستاد دانشگاه تهران با اشاره به این نکته که اخوان المسلمین به جای دمکراسی مشارکتی به دنبال دمکراسی پارلمانی هستند، گفت: در دمکراسی مشارکتی به مردم اهمیت داده نمی شود چند حزب و گروه در دولت سهمی می گیرند و رای گیری صوری است، در دمکراسی ریاستی مردم مستقیما رئیس را انتخاب می کنند ولی دیدگاه اخوان المسلمین بین این دو است یعنی در دمکراسی پارلمانی مردم نمایندگان را انتخاب و نمایندگان قوه مجریه را انتخاب می کنند.وی ادامه داد: این تئوری در میانه رادیکالیزم و سنتی بودن است و طبق این دیدگاه "راشد الغنوشی" در تونس تلاش می کند که قدرت رئیس جمهور کمتر از نخست وزیر باشد.فیرحی تصریح کرد: با توجه به این دیدگاه، اخوانی ها در کویت به طرف دمکراسی پارلمانی رفتند و شعارشان این بود که نخست وزیری را از ولی عهد جدا کنید و امیر عملا از منصب اجرایی فاصله بگیرد و این بحث را در عربستان و اردن هم دنبال می کنند.وی تاکید کرد: اخوان المسلمین سعی می کند مفهوم سنتی شورا را با دمکراسی پارلمانی پیوند دهدپرسش و پاسخحجت الاسلام فیرحی در مورد تاثیر پذیری اخوان المسلمین از سید قطب گفت: اخوان در دو مرحله، در قضیه فلسطین و بحران افغانستان از اندیشه های سید قطب حمایت کردند ولی به تدریج از وی فاصله گرفته تا آنجایی که قطبی ها به بخش رادیکال این جنبش تبدیل شدند و اخوان از آنها حمایت نکرد و از 1980 به بعد آثار تئوری قطبی را در اخوان نمی بینیم.وی در مورد اینکه چرا اخوان المسلمین در دنیا شناخته شده نیست؟ گفت: تحلیلگران بزرگی در مورد اخوان مطلب نوشته اند اخوان بخش شناخته شده اش شبیه کوه یخ است، هنوز هم نمی توانیم شخصیتهای کلیدی اخوان را بشناسیم برای نمونه نمی دانیم که "معاذ الخطیب" رئیس ائتلاف مخالفان سوریه اخوانی است یا نه؟ البته در انتخابات مجلس مصر تعدادی از اعضای اخوان که به صورت مستقل وارد انتخابات شده بودند بوسیله رسانه ها لو رفتند، آن هم به این خاطر بود که چون قضات مبارک، متصدی اجرای انتخابات بودند اخوانی ها نمی خواستند همه اعضایشان لو برود به همین دلیل اخوانی ها را متهم می کنند که تقیه را از شیعیان به ارث برده اند.این استاد دانشگاه در مورد این سوال که؛ دیدگاه اخوان المسلمین در مورد ایران شیعی اثنی عشری چیست؟ گفت: اخوان چندین مقاله در مورد انقلاب اسلامی دارد، در مورد انقلاب اسلامی ایران و اهداف انقلاب ایران دیدگاه مثبتی دارند و بر ضرورت همکاری با ایران تاکید می کنند ولی در دو مسئله امامت و ولایت فقیه با شیعه اختلاف نظر دارند. وی گفت: مشکل عمده اخوان یمن و بحرین است در بحرین در عین اینکه دنبال پارلمانی کردن هستند ولی هرگز دوست ندارند دولت را به شیعیان بدهند و تعصب سنی گری دارند این(به تعبیر خودشان)  یکی از مصائب اخوان است در یمن به لحاظ فقهی مشکل ندارند اخوانی ها تز "اسلام بلامذهب" را در یمن مطرح کردند و استقبال شد معضل عمده شان شیعیان هستند.فیرحی در مورد سیاست های اخوان در عراق گفت: در عراق در گذشته دولت، دست سنی ها بود و هم اکنون دست شیعیان است اخوانی ها در عراق، هیچ گاه به دولت نزدیک نشده اند و اکنون در فضای اندرز و سرخ هستند