به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت‌الله محمدتقی مصباح‌یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه سلسله مباحث اخلاق در دفتر رهبر معظم انقلاب در قم، به تبیین ارتباط بین توکل و رضایت از قضای الهی پرداخت و اظهار داشت: همه مقدرات ما از پیش نوشته شده است بنابراین وقتی اتفاق تلخی می‌افتد نباید محزون و نگران شویم بلکه باید نسبت به تشخیص و انجام وظیفه خود در آن شرایط نگران باشیم.
وی در پاسخ به این شبهه که اگر همه اتفاقات این دنیا مقدر و نوشته شده است، پس نقش اختیار انسان کجاست؟ گفت: خداوند با علم به اینکه ما با اختیار خود در آینده چه خواهیم کرد این مقدرات را نوشته است بنابراین در اصل اینها نتیجه همان اعمال اختیاری ما هستند.
این استاد حوزه، مرگ، بیماری، فقر و گرفتاری را از جمله مشکلاتی عنوان کرد که ممکن است به سراغ هر کسی بیاید و گفت: قرآن می فرماید«لِکَیْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَ لاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُم» وقتی چیزی از دستتان می‌رود خیلی ناراحت نشوید و زمانی که نعمتی به شما می‌رسد هم خیلی خوشحال نشوید؛ همه اینها از جمله پول، مقام و پُست وسیله آزمایش شما است.
نماینده مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ارتباط تنگاتنگ توکل با برخی مفاهیم دیگر، بیان داشت: مفاهیمی همچون اعتماد، اتکاء و اعتصام بر خدا، تفویض امر‌الی‌الله قرابت معنایی با توکل دارند، یک سلسله مفاهیم نیز وجود دارند که لازمه وجود توکل یا مقدمه‌ای برای آن هستند مانند کلمه وثوق که در بسیاری از موارد به جای توکل استفاده شده است.
آیت الله مصباح‌یزدی برای تشریح این ارتباط‌های معنایی به بیان نمونه‌هایی از روایات پرداخت و گفت: امام صادق(ع) از قول امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید ایمان چهار پایه دارد رضا به قضای الهی، توکل به خدا، توفیض امر‌الی‌الله و تسلیم به امر خدا، اگر ایمان دارید باید توکل به خدا داشته باشید.
ارتباط میان علم، یقین، توکل و رضا
وی با بیان این که بین رضای الهی و توکل به خداوند خویشاوندی خاصی برقرار است، ادامه داد: در شب معراج خداوند به پیامبر اعظم(ص) می‌فرماید بهترین عمل نزد من توکل و راضی بودن به چیزی است که من قسمت می‌کنم.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم در توضیح رابطه بین توکل و یقیین، گفت: ابوبصیر می‌گوید روزی امام صادق(ع) فرمود هر چیزی حدی دارد من سؤال کردم حد توکل چیست؟ پاسخ فرمودند یقین سپس پرسیدم حد یقین چیست؟ فرمودند فقط خوف از خدا داشته باشی و از چیز دیگری نترسی؛ بنابراین لازمه توکل یقین داشتن است.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره) در تبیین رابطه علم، یقین، توکل و رضا، ابراز داشت: امام صادق(ع) فرمودند: امیرالمؤمنین(ع) بارها می‌فرمودند که مؤمن مزه ایمان را نمی‌چشد مگر این که علمی داشته باشد، یقینی به اینکه آنچه به وی می‌رسد تقدیری است که تخلف از آن امکان نداشته و اگر از چیزی محروم می‌شود امکان نداشته به آن برسد و ضرر و نفع تنها و تنها در دست خداوند است.
آیت الله مصباح‌یزدی با اشاره به یکی از داستان‌های حضرت خضر(ع) و حضرت موسی(ع) گفت: این دو پیامبر(ص) از جانب خداوند مأمور شدند دیوار خرابه‌ای را تعمیر کنند که در زیر آن گنجی وجود داشت که متعلق به دو یتیم بود، ابتدا حضرت موسی با این کار مخالفت کرد چرا که اهالی آن روستا حاضر نشده بودند به آنها غذا دهند و از دلیل این کار اطلاعی نداشت.
وی افزود: در روایات زیادی پیرامون این که آن گنج چه بوده بحث شده است زیرا حتما باید چیز مهمی باشد که دو پیامبر برای حفظ آن مأمور شده اند، آن گنج نه طلا بود و نه نقره و نه جواهرات، از امام رضا(ع) نقل شده است آن گنج نامه‌ای بود که روی آن چهار جمله نوشته شده بود.
این استاد حوزه و دانشگاه در توضیح آن چهار جمله مهم، گفت: اول این که در تعجبم کسی که یقین به مرگ دارد چطور شادی می‌کند، چنین شخصی باید به فکر بعد از مرگش باشد، دوم این که کسی که یقین دارد به قضای و قدر الهی چرا محزون می‌شود؟ سوم این که تعجب می‌کنم از کسانی که فراز و نشیب دنیا و تحولات ناگهانی آن را می‌بینند اما باز با این حال به آن دل می‌بندند.
چرا به این دنیای بی‌وفا دل می‌بندیم؟
نماینده مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: ما می‌دانیم که دنیا چقدر بی‌وفا است، یک روز سالم و روز دیگر بیماری، روزی فقیر و روز دیگر غنی هستی، یک روز عزیز و روز دیگر ذلیل هستی پس باید تنها به نعمت‌های ابدی و تغییرناپذیر خداوند که همان بهشت وعده داده شده است بیاندیشیم.
رییس مؤسسه امام‌خمینی(ره) در بیان آخرین جمله نامه، گفت: اگر کسی خدا را می‌شناسد و خدا معرفتی به وی عنایت فرموده، سزاوار است که نسبت به تقدیرات الهی سوء ظن نداشته باشد، یعنی کسی که خدا را می‌شناسد می‌داند که او رحمت بی‌نهایت دارد و نمی‌خواهد از کسی انتقام بگیرد و کسی را بیازارد پس هر وقت که گرفتار شد، خدا را متهم نمی‌کند که همه مقدرات الهی به ضررش است، اگر روزی‌اش دیر رسید و به قرض گرفتار شد نگوید چرا روزی و خواسته من دیر تحقق پیدا کرد.
لازمه توکل بی نیازی از غیر خدا و عزت است
آیت‌الله مصباح یزدی با استناد به روایات اهل بیت(ع) بی‌نیازی و عزت را ملازم یکدیگر دانست و اظهار کرد: کسی احساس بی‌نیازی می‌کند که عزت دارد؛ در روایت آمده غنا و عزت در جولان و گردش هستند تا به جایی برسند که توکل وجود دارد و آنجا اقامت می‌کنند؛ یعنی لازمه توکل غنا و عزت است.وی در تفسیر آیه «مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ» گفت: توکل برخدا درجاتی دارد اعلی‌ترین مرتبه توکل آن است که انسان در هر کاری حتی نفس کشیدن، غذا خورد و مطالعه کردن توجه به خدا داشته باشد و بداند که قدرت انجام این کارها را خداوند به وی داده است و اسباب و لوازم آن را فراهم کرده و موانع آن کار را برطرف کرده است.
این استاد اخلاق حوزه علمیه قم اضافه کرد: این مرتبه مخصوص اولیای الهی است در چنین فردی حزن و نگرانی وجود ندارد؛ اگر همه کارها را به خدا واگذار کنی هرچه به تو رسد، خشنود خواهی شد، بنابراین در مشکلات هم به خدا اعتماد داشته باش و سعی کن همه چیز را از او بخواهی و در همه کارها امیدت به او باشد.
...............پایان پیام/ 218