به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت‌الله العظمی ناصر مكارم شیرازی از مراجع تقلید در پاسخ به این سئوال كه آیا امام علی(ع) به امامت خلفاء نماز خوانده است؟ اظهار داشتند: در مورد اینكه آیا امام علی(ع) پشت سر خلفا نماز می خوانده است یا نه؟ باید گفت: اهل تسنن برای مشروع جلوه دادن حكومت خلفا از بعضی روایات استفاده كرده اند كه امام علی(ع) در جماعت آنها شركت می كرده است.
در این زمینه روایات مختلفی وجود دارد: از بعضی منابع استفاده می شود كه امام علی(ع) در جماعتشان شركت می كردند؛ ولی نمازشان را فرادا می خواندند چنانكه در تفسیر قمی آمده است: «حضر المسجد ووقف خلف أبى بكر وصلّى لنفسه» امام علی(ع) در مسجد حاضر می‌شد و پشت سر أبی بكر می‌ایستاد؛ اما نماز را فرادی می‌خواند(1).
روایت دیگر از طبرسى در احتجاج است كه می نویسد: «وحضر المسجد وصلّى خلف أبی بكر»، «امام علی(ع) در مسجد حاضر می شد و پشت سر ابوبكر نماز می خواند»(2).
در جواب باید گفت: اولاً: سند این روایت مرسل است؛ زیرا طبرسی روایت را مستقیماً و بدون ذكر واسطه از حماد بن عیسی از امام صادق(علیه السلام) نقل می‌كند؛ در حالی كه حماد بن عیسی متوفای 19 هـ و خود طبرسی متوفای 548 هـ است.
ثانیا: ظاهرا مصدر كلام طبرسی روایتی است كه در تفسیر قمی وجود دارد، وی از پدرش ابراهیم بن هاشم، از ابن أبی عمیر، از عثمان بن عیسی و حماد بن عیسی از امام صادق(علیه السلام) نقل كرده است. این روایت هر چند از نظر سند مشكلی ندارد؛ اما از نظر دلالت چیز دیگری را ثابت می‌كند.
برفرض قبول این روایات نمی شود گفت این عمل دلیل بر مشروع شمردن حكومت خلفا بوده؛ بلكه بنا بر مصلحت جامعه و برای جلوگیری از اختلافات در جامعه نوپای اسلام بوده است. و امام علی (ع) هم مصالح اسلام را برهر چیز مقدم می‌داشتند. چرا كه آن حضرت در مسئله امامت كه مهمتر از موضوع نماز بود، به خاطر مصالح اسلام و مسلمانان سكوت اختیار كرد.
و علاوه بر آن منطقی به نظر نمی رسد كه مثلا امام 25 سال در آن جامعه زندگی كرده باشد و پشت سر هیچ یك از خلفا نماز نخوانده باشد، و هیچ مشكلی هم برایش پیش نیامده باشد و منابع هم هیچ اشاره ای به این موضوع نكرده باشند.
و از طرف دیگر در آن زمان به علت محدود و كوچك بودن شهرها و هم به دلیل فضای معنوی جامعه و تاكید بر ارزش فراوان نماز جماعت تقریبا اقامه نماز در مسجد و به امامت خلیفه مسلمین یك سنت بود و همه مردم نماز را به جماعت در مسجد اقامه می كردند. از این رو عدم شركت امام در مسجد با توجه به تمام موارد ذكر شده به علاوه همسایه مسجد بودن، یك مسئله عادی نیست كه بشود به راحتی از كنار آن گذشت.
و بنابر هر دو صورت حضور امام علی(ع) در مسجد، نمی تواند تاییدی بر مشروع بودن خلافت خلفا باشد.
شایان ذكر است، در عصر حاضر نیز مراجع عالیقدر، به زائرانی كه به مدینه و مكه مشرّف می‌شوند، تأكید می‌كنند كه در نماز جماعت آنان شركت نمایند و بدون عذر، از شركت در نماز جماعت دریغ نورزند، هر چند كه فرقه های اسلامی، اختلاف نظر هایی دارند، اما مصلحت اسلام در این است كه همه مسلمانان در مقابل دشمن مشترك با هم متحد شوند. بی تردید این دیدگاه نشأت گرفته از سیرة و سنّت امامان معصوم به خصوص امام علی(ع) بوده است.
[1] - تفسیر القمی: ج2،ص 158و 159و تفسیر نور الثقلین: ج4، ص188.[2] - الاحتجاج: ج1،ص126.
..............پایان پیام/ 218