دومین نشست علمی معرفت شناسی دینی برگزار شد

به گزارش خبرگزاری اهل‏بیت(ع) ـ ابنا ـ دومین نشست علمی از سلسله نشست های معرفت شناسی مرکز پژوهشی موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه صبح امروز ـ دوشنبه 17 تیرماه ـ در این مركز با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دكتر «احمد واعظی»  رییس دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد. حجت الاسلام و المسلمین دكتر «احمد واعظی» در این نشست در جمع طلاب و پژوهشگران خواهر موسسه آموزش عالی معصومیه، به بیان میزان تاثیرگذاری افق ذهنی و معنایی مفسر در شكل گیری معرفت دینی پرداخت.وی عنوان كرد: مباحثی همچون سهیم بودن پیش دانسته ها، گرایش ها و تمایلات مفسر و خواننده در تكمیل معرفت دینی، موثر بودن فهم فراعصری شاخه های معرفتی در شكل گیری معرفت دینی و همچنین سیال یا تاریخی بودن معرفت دینی با اقتضائات عصر؛ یك نگاه بیرونی به مقوله فهم متن و تفسیر متن است و جنس پرسش ها، فلسفی است. این استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینكه در گذشته دغدغه ی عالمان و مفسران این بود كه متن "چه" می گوید، افزود: در عصر حاضر پرسش این است كه متن "چگونه" می گوید. یعنی آنچه كه ما به عنوان معنا و فهم متن از آن یاد می كنیم، چطور به دست می آید، چه عواملی در آن سهیم است، آیا مفسر در فرآیند كشف معنا سهیم می شود یا در فرایند ساخت معنا؟ واعظی خاطرنشان كرد: جنس این مباحث در جهان غرب تحت شاخه ای خاص از دانش با عنوان "هرمونتیك" مطرح می شود اما در جهان اسلام رشته مشخصی به آن نمی پردازد و در چند شاخه دانشی خلاصه شده است. رئیس دفتر تبلیغات اسلامی در ارتباط با جایگاه علم در قرون وسطی گفت: قبل از رنسانس، علم در دست كلیسا بود و اولین ترجمه انجیل به زبان غیر عبری و یونانی توسط مارتین لوتر اتفاق می افتد یعنی تا آن زمان دین را فقط كشیشان می فهمیدند. وی افزود: نه فقط علوم دینی بلكه علوم غیر دینی هم توسط كلیسا اداره می شد. و حتی در معماری هم از معماری اسلامی بهره برده بودند. در قرون بعد مدارس سكولار كه مدیرانشان خارج از كلیسا بود شروع به فعالیت کردند. واعظی عنوان داشت: وقتی اقوام وحشی، امپراطوری روم را از بین بردند، یك بربریت ایجاد شد و رنسانس تمایل و گرایش عمومی برای بازگشت به تمدن رومی و خواندن آثار و بازگشت به آن فرهنگ یافت كه بیشترین تبلور آن در هنر از جمله معماری، ادبیات و شعر بود.  وی با بیان اینكه سوژه های همه آثار قبل از رنسانس به سوی فضای بشری بود ادامه داد: در معماری نیز اشكال هندسی به سوی اشكالی مانند كره و نیم كره كه بدن انسان را تشكیل می دهد تمایل داشت.استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان كرد: با ورود رنسانس در تمایل عمومی به فهم آثار، دانشی تحت عنوان "راهنمای تفسیر متون شعری"و راهنمای تفسیر كتاب های مختلف شكل می گیرد. وی تصریح کرد: در واژه یونان، "هرمس"(Hermes ) یعنی خدای پیغام رسان كه در باورهای یونان قدیم، او درك كننده پیام خدایان و انتقال دهنده آن بود. رییس دفتر تبلیغات اسلامی در ارتباط با كاربردهای واژه "هرمنوتیك"(Hermeneutics) گفت: این واژه گاهی به مثابه یك مهارت یا یك متن و هنر، گاه به مثابه دانش و گاه به مثابه فلسفه است كه جنس پرسش هایی كه در این نوع از هنرموتیك به آن پرداخته می شود مسائلی مانند متن و افق خواننده است. احمد واعظی با بیان اینكه سوالاتی همچون وجود آزادی در دخالت افق معنا، در تفسیر مهم است گفت: هیچ تفسیر و مقدمه تفسیری نمی یابیم كه مفسر در آن به اهمیت نیت خود پرداخته باشد. همه مفسرین قائل بودند كه دنبال مراد جدی مولف باشند بی آنكه احتمال غیر مولف محوری را بدهند.استاد حوزه و دانشگاه با معرفی دو اثر تالیفی خود با عناوین " درآمدی بر هرمنوتیك" و " نظریه تفسیر متن" بیان داشت: آنچه هرمنوتیك مدرن را از هرمنوتیك غیر مدرن جدا می كند بسته شدن مرز بین آن هاست. این شاخص نشان دهنده برجسته شدن نقش خواننده است.وی افزود: فصل مشترك هرمنوتیك ماقبل مدرن این است كه خواننده یا مفسر باید منفعلانه در صدد استماع پیام متن و كشف پیام متن باشد. و در مقابل ویژگی هرمنوتیك مدرن این است كه به خواننده نقش می دهد. البته؛ هرمنوتیك مدرن یك طیف را تشكیل می دهد و براساس میزان اعتنایی كه به خواننده می دهد، عناصر و اجزایش تشكیل می شود. حجت الاسلام واعظی در مورد شروع تحلیل گری متن گفت: "شلایر ماخر"(Schleiermacher) آلمانی در قرن 19 نخسیتن كسی بود كه تحلیل از متن را عرضه كرد و طبق آن پای مفسر به عنوان عامل فعال در عرصه ی تفسیر باز شد. وی ذهنی گرا نبود و شخصیتی عینی گرا داشت ولی بقیه رهروان او دست روی این عنصر گذاشته و به راهی دیگر رفتند در حالی كه وی موافق آنها نبود. وی در بیان صاحبان نظریه تفسیر را به دو گروه تقسیم کرد و افزود: عینی گرایان كه رئالیست شناخته می شوند معتقدند چیزی غیر از معنای متن وجود دارد و ذهنی گرایان تفسیری كه اعتقاد آنها بر این است كه معنا در فرایند خواندن متولد می شود. دكتر احمد واعظی با اشاره به اینكه "معنا" در خواندن است، گفت: در پاسخ به این سوال كه قیام وجودی معنا به چیست؟ دو مولفه استواری به نویسنده و متن مطرح است كه معتقدین قیام به متن را ساختارگراها تشكیل می دهند. وی در پایان در جمع بندی سخنان خود گفت: این مباحث نام خاصی همچون نظریه قرائت، نظریه تفسیر متن، نظریه فراتفسیری ندارد و مباحثی از این جنس امروزه به یك امر میان رشته ای تبدیل شده است. به این معنی كه یك شاخه دانش به آن نمی پردازد...........................پایان پیام/ 221 ـ 167