به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ قيروان به عنوان يكی از زيباترين شهر‌های كشور تونس، در قرن هفتم از سوی مسلمانان بنا نهاده شد.
اين شهر تاريخی كه در فهرست ميراث جهانی يونسكو به ثبت رسيده، در سال 2009 ميلادی از سوی سازمان همكاری اسلامی به عنوان پايتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد.
شهر قيروان اهميت و تأثير قابل توجهی در توسعه اسلام داشته است. به ويژه زمانيكه اندلس (بخش‌هايی از شبه جزيره ايبری)، توسط مسلمانان فتح شد، قيروان يك مركز لجستيكی شناخته می‌شد. اين شهر در قرن هفتم توسط «عقبه بن نافع»، از فرماندهان سلسله امويان كه رهبری فتح مغرب به عنوان يك پايگاه نظامی را بر عهده داشت، بنا نهاده شد. از اين رو اين شهر قيروان به معنی پايگاه نظامی، نام گرفت.
از آنجايی كه قيروان برای مقاصد امنيتی ساخته شد، شبيه به يك قلعه امن است كه دور تا دور آن با ديوارهايی كه امروز شهرت جهانی دارند محصور شده است. اين ديوارها هنوز با گذر زمان همچنان پا بر جا مانده است. از طريق دروازه‌های تعبيه شده درون اين ديوارها، می‌توان به بازار تاريخی قيروان رسيد. اين بازار قلب زندگی در اين شهر است و چشمه آبی در آن وجود دارد كه در زمان‌های گذشته كمبود آب مردم اين شهر را جبران می‌كرد و اكنون يكی از جاذبه‌های اصلی قيروان برای صدها گردشگری است كه سالانه از اين شهر ديدن می‌كنند.
مسجد مركزی اين شهر در قرن هفتم ساخته شده و به دليل آنكه اولين اذان قاره آفريقا از اين مسجد تلاوت شده است، جايگاهی ويژه در تاريخ اسلام دارد. اين مسجد كه اولين مسجد قيروان است، در سال 671 توسطه عقبه بن نافع ساخته شد. اين مسجد كه از معماری زيبايی برخوردار است، امروز به عنوان مسجد مركزی قيروان شناخته می‌شود و دقيقاً 1342 سال عمر دارد.
مسجد جامع عقبه یکی از مهمترین مساجد تونس واقع در شهر قیروان است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و زیباترین مسجد آفریقا محسوب می‌شود که نقش مهمی در تمدن اسلامی این منطقه برعهده داشته است.
مسجد جامع شهر قیروان یکی از تأثیرگذار ترین و بزرگترین بناهای اسلامی شمال آفریقا است، محوطه این مسجد 405 متر مربع است. این محوطه وسیع دارای یک شبستان ستون دار، حیاطی با کف مرمرین و یک مناره چهارگوش مربع است.
مسجد عقبه علاوه بر اعتبار معنوی خود از نظر جهانی بعنوان شاهکار معماری و هنر اسلامی درنظر گرفته می شود و از نمای بالا تداعی کننده یک دژ مستحکم است.
مساحت مسجد در بدو ساخت بسیار کوچک بود و سقف آن به طور مستقیم روی ستونها قرار داشت. اما با گذشت زمان در مراحل مختلف تاریخ اسلام تغییرات زیادی در آن ایجاد شد تا به شکل امروزی آن یعنی یک از مفاخر مهم جهان اسلام در زمینه معماری رسید.
شهرت این مسجد و سایر اماکن عبادی شهر قیروان به توسعه و شهرت این شهر کمک کرد. از ویژگیهای این شهر می‌توان به ساخت بیت‌الحکمه بعنوان نخستین دانشگاه اسلامی اشاره کرد، این دانشگاه متشکل از علمایی است که در این مسجد تدریس می کردند مرکز علم در تفکر اسلامی و علوم سکولار بود و نقش آن را می توان با دانشگاه پاریس در قرون وسطی مقایسه کرد. با طی شدن سیر نزول این شهر مرکز فکری به دانشگاه زیتون تونس منتقل شد.
امروزه محوطه مسجد بزرگ قیروان دربرگیرنده 9 دروازه است که شش دروازه آن به سمت حیاط و دو در آن به سمت شبستان اصلی و دروازه نهم در آن دسترسی به مقصوره را میسر می کند.
برخلاف سایر بخشهای مسجد محوطه داخلی با تغییرات چشمگیری برای اطمینان از ثبات ساختمان رو به رو شده اند. از این رو برخی درب های ورودی قفل شده و برخی باز مانده است.
مناره این مسجد مرکز شمالی ساختمان و نزدیک ترین بخش به ساختمان را به خود اختصاص داده است. این مناره با بلندی 5/31 متر روی فضای 10 متر مربعی قرار گرفته و دسترسی به آن از خارج از محوطه مسجد ممکن نیست. این مناره بلند و چهارگوش دربرگیرنده سه طبقه است و روی آخرین طبقه یک گنبد کوچک قرار گرفته که احتمالا پس از ساخت مناره ساخته شده است.
این مناره بعنوان برج مراقبت و همینطور برای دعوت مؤمنان به نماز و سردادن بانگ اذان مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از مساجد آفریقایی با الهام از مناره این مسجد مناره ای برای مسجد خود بنا کردند.
این مسجد دارای پنج گنبد است. گنبد محراب قدیمی ترین گنبد در کشورهای آفریقایی است، گنبد دیگر مسجد عقبه به بالای در ورودی به صحن مسجد ساخته و تزئین شده است. دوگنبد نیز در ورودی های شرقی و غربی ساخته شده و یک گنبد بالای محراب قرار دارد.
شبستان مسجد در طرف جنوبی صحن واقع شده و دربرگیرنده 17 درچوبی است. ایوانی با دو ردیف طاق پیش از شبستان قرار گرفته که شکل مستطیل داشته و 70 متر عرض و 37 متر طول دارد.
شبستان ستون دار مسجد به 17 راهرو و هشت قسمت میان ستونی تقسیم شده است، صحن مرکزی عریض تر است.
................پایان پیام/ 218