به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت الله العظمی سبحانی از مراجع عظام تقلید در رابطه زكات فطره در استفتائات خود مسایلی را بیان كرده اند كه به آنها اشاره می شود.
* زكات فطره
(مساله ۱۶۳۹) كسی كه موقع غروب یعنی قبل از غروب شب عید فطر گرچه به چند لحظه باشد بالغ و عاقل و هشیار است و فقیر و بنده كس دیگر نیست، باید برای خودش و كسانی كه نان خور او هستند،هر نفری یك صاع كه تقریبا سه كیلو است گندم یا جو یا خرما یا كشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یكی از اینها را هم بدهد كافی است.
(مساله ۱۶۴۰) كسی كه مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و كسی هم ندارد كه بتواند مخارج سال خود و عیالاتش را بگذراند فقیر است و دادن زكات فطره بر او واجب نیست.(مساله ۱۶۴۱) انسان باید فطره كسانی را كه در غروب شب عید فطر وارد شده و مدتی نزد او می مانند به نحوی كه نان خور او حساب می شوند بدهد، كوچك باشند یا بزرگ، مسلمان باشند یا كافر، دادن خرج آنان بر او واجب باشد یا نه، در شهر خود او باشند یا در شهر دیگر.
(مساله ۱۶۴۲) اگر كسی را كه نان خور او است و در شهر دیگر است وكیل كند كه از مال او فطره خود را بدهد، چنانچه اطمینان داشته باشد كه فطره را می دهد، لازم نیست خودش فطره او را بدهد.
(مساله ۱۶۴۳) فطره مهمانی كه پیش از غروب شب عید فطر با رضایت صاحبخانه وارد شده و عرفا نان خور او حساب می شود بر او واجب است.
(مساله ۱۶۴۴)مهمانی كه پیش از غروب شب عید فطر بدون رضایت صاحبخانه وارد شود و نان خور او حساب گردد و كسی كه انسان را مجبور كرده است كه خرجی او را بدهد. و در هر دو صورت احتیاط واجب آن است كه خود آنها نیز فطره خود را بدهند.
(مساله ۱۶۴۵) فطره مهمانی كه بعد از غروب شب عید فطر وارد می شود، بر صاحبخانه واجب نیست، اگرچه پیش از غروب او را دعوت كرده باشد و در خانه او هم افطار كند.(مساله ۱۶۴۶) اگر كسی موقع غروب شب عید فطر دیوانه یا بیهوش باشد، زكات فطره بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۴۷) اگر پیش از غروب بچه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنی شود، در صورتی كه شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زكات فطره را بدهد.
(مساله ۱۶۴۸) كسی كه موقع غروب شب عید فطر، زكات فطره بر او واجب نیست، اگر تا پیش از ظهر روز عید شرط های واجب شدن فطره در او پیدا شود، مستحب است زكات فطره را بدهد.
(مساله ۱۶۴۹) كافری كه بعد از غروب شب عید فطر، مسلمان شده فطره بر او واجب نیست.
(مساله ۱۶۵۰) كسی كه فقط به اندازه یك صاع كه تقریبا سه كیلو است گندم و مانند آن دارد، مستحب است زكات فطره را بدهد، و چنانچه عیالاتی داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد می تواند به قصد فطره، آن یك صاع را به یكی از عیالاتش بدهد و او هم به همین قصد به دیگری بدهد، و همچنین تا به نفر آخر برسد، و بهتر است نفر آخر چیزی را كه می گیرد به كسی بدهد كه از خودشان نباشد. و اگر یكی از آنها صغیر باشد، ولی او به جای او می گیرد احتیاط آن است چیزی را كه برای صغیر گرفته به كسی ندهد.
(مساله ۱۶۵۱) اگر بعد از غروب شب عید فطر بچه دار شود، یا كسی نان خور او حساب شود، واجب نیست فطره او را بدهد. اگر چه مستحب است فطره كسانی را كه بعد از غروب تا پیش از ظهر روز عید نان خور او حساب می شوند بدهد.
(مساله ۱۶۵۲) اگر انسان نان خور كسی باشد و پیش از غروب نان خور كس دیگر شود، فطره او بر كسی كه نان خور او شده واجب است مثلا اگر دختر پیش از غروب به خانه شوهر رود، شوهرش باید فطره او را بدهد.
(مساله ۱۶۵۳) كسی كه دیگری باید فطره او را بدهد واجب نیست فطره خود را بدهد.
(مساله ۱۶۵۴) اگر فطره انسان بر كسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمی شود.
(مساله ۱۶۵۵) اگر كسی كه فطره او بر دیگری واجب است خودش فطره را بدهد، از كسی كه فطره بر او واجب شده ساقط نمی شود مگر این كه به اذن او بدهد.
(مساله ۱۶۵۶) زنی كه شوهرش مخارج او را نمی دهد، چنانچه نان خور كس دیگر باشد، فطره اش بر آن كس واجب است. و اگر نان خور كس دیگر نیست، در صورتی كه فقیر نباشد، باید فطره خود را بدهد.
(مساله ۱۶۵۷) كسی كه سید نیست نمی تواند به سید فطره بدهد حتی اگر سیدی نان خور او باشد، نمی تواند فطره او را به سید دیگر بدهد.
(مساله ۱۶۵۸) فطره طفلی كه از مادر یا دایه شیر می خورد، بر كسی است كه مخارج مادر یا دایه را می دهد. ولی اگر مادر یا دایه مخارج خود را از مال طفل برمی دارد فطره طفل بر كسی واجب نیست.
(مساله ۱۶۵۹) انسان اگرچه مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد، باید فطره آنان را از مال حلال بدهد. (مساله ۱۶۶۰) اگر انسان كسی را اجیر كند اگر جزء عائله و نان خور حساب شود زكات او را باید بدهد بنابراین فطره كارگران كارخانه ها و مانند آنها بركارفرما واجب نیست.
(مساله ۱۶۶۱) اگر كسی بعد از غروب شب عید فطر بمیرد، باید فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند، ولی اگر پیش از غروب بمیرد، واجب نیست فطره او و عیالاتش را از مال او بدهند.
*مصرف زكات فطره
(مساله ۱۶۶۲) اگر زكات فطره را به یكی از هشت مصرفی كه سابقا برای زكات مال گفته شد برسانند كافی است. ولی احتیاط واجب آن است كه فقط به فقرای شیعه بدهد.(مساله ۱۶۶۳) اگر طفل شیعه ای فقیر باشد، انسان می تواند فطره را به اذن ولی به مصرف او برساند، یا به واسطه دادن به ولی طفل، ملك طفل نماید.
(مساله ۱۶۶۴) فقیری كه فطره به او می دهند، لازم نیست عادل باشد ولی احتیاط واجب آن است كه به شرابخوار و كسی كه آشكارا معصیت كبیره می كند فطره ندهد.
(مساله ۱۶۶۵) به كسی كه فطره را در معصیت كبیره مصرف می كند نباید فطره بدهند.(مساله ۱۶۶۶) احتیاط مستحب آن است كه به یك فقیر بیشتر از مخارج سالش و كمتر از یك صاع كه تقریبا سه كیلو است فطره ندهند.
(مساله ۱۶۶۷) اگر از جنسی كه قیمتش دو برابر قیمت معمولی آن است مثلا از گندمی كه قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع كه معنای آن در مساله پیش گفته شد بدهد كافی نیست. و اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشكال دارد.
(مساله ۱۶۶۸) انسان نمی تواند نصف صاع را از یك جنس مثلا گندم و نصف دیگر آن را از جنس دیگر مثلا جو بدهد. و اگر آن را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشكال دارد.
(مساله ۱۶۶۹) مستحب است در دادن زكات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند. مستحب است آنها را مقدم بدارد.
(مساله ۱۶۷۰) اگر انسان به خیال اینكه كسی فقیر است و به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده چنانچه مالی را كه به او داده از بین نرفته باشد، می تواند پس بگیرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند بگیرد باید از مال خودش فطره را بدهد و اگر از بین رفته باشد، در صورتی كه گیرنده فطره می دانسته یا احتمال می داده آنچه را گرفته فطره است، باید عوض آن را بدهد والا، دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید دوباره فطره را بدهد.
(مساله ۱۶۷۱) اگر كسی بگوید فقیرم، نمی شود به او فطره داد، مگر آنكه اطمینان پیدا كند یا از ظاهر حالش گواهی دهد كه فقیر است یا انسان بداند كه قبلا فقیر بوده است.
* مسائل متفرقه زكات فطره
(مساله ۱۶۷۲) انسان باید زكات فطره را به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعی كه آن را می دهد، نیت دادن فطره نماید.
(مساله ۱۶۷۳) اگر پیش از ماه رمضان فطره را بدهد صحیح نیست و احتیاط واجب آن است كه در ماه رمضان هم فطره را ندهد. ولی اگر پیش از رمضان یا در ماه رمضان به فقیر قرض بدهد و بعد از آنكه فطره بر او واجب شد، طلب خود را بابت فطره حساب كند مانعی ندارد.(مساله ۱۶۷۴) گندم یا چیز دیگری را كه برای فطره می دهد، باید به جنس دیگر یا خاك مخلوط نباشد، یا اگر مخلوط است چیزی كه مخلوط شده به قدری كم باشد كه قابل اعتنا نباشد و اگر بیش از این مقدار باشد در صورتی صحیح است كه خالص آن به یك صاع برسد.
(مساله ۱۶۷۵) اگر فطره را از چیز معیوب بدهد كافی نیست. ولی اگر جایی باشد كه خوراك غالب آنها معیوب است اشكال ندارد.
(مساله ۱۶۷۶) كسی كه فطره چند نفر را می دهد، لازم نیست همه را از یك جنس بدهد و اگر مثلا فطره بعضی را گندم و فطره بعض دیگر را جو بدهد كافی است.
(مساله ۱۶۷۷) كسی كه نماز عید فطر می خواند، بنابر احتیاط واجب فطره را پیش از نماز عید بدهد، ولی اگر نماز عید نمی خواند، می تواند دادن فطره را تا ظهر تاخیر بیندازد.
(مساله ۱۶۷۸) اگر به نیت فطره مقداری از مال خود را كنار بگذارد و تا ظهر روز عید به مستحق ندهد، احتیاط واجب آن است كه هر وقت آن را می دهد نیت فطره نماید.
(مساله ۱۶۷۹) اگر موقعی كه دادن زكات فطره واجب است، فطره را ندهد و كنار هم نگذارد، احتیاط واجب آن است كه بعدا بدون اینكه نیت ادا و قضا كند فطره را بدهد.
(مساله ۱۶۸۰) اگر فطره را كنار بگذارد، نمی تواند آن را برای خودش بردارد و مالی دیگر را برای فطره بگذارد.
(مساله ۱۶۸۱) اگر انسان مالی داشته باشد كه قیمتش از فطره بیشتر است، چنانچه فطره را ندهد و نیت كند كه مقداری از آن مال برای فطره باشد اشكال دارد. مگر این كه بخواهد همه را به عنوان فطره به فقیر بدهد.
(مساله ۱۶۸۲) اگر مالی را كه برای فطره كنار گذاشته از بین برود، چنانچه دسترس به فقیر داشته و دادن فطره را تاخیر انداخته، باید عوض آن را بدهد و اگر دسترس به فقیر نداشته ضامن نیست، مگر آنكه در نگهداری آن كوتاهی كرده باشد.
(مساله ۱۶۸۳) اگر در محل خودش مستحق پیدا شود، احتیاط مستحب آن است كه فطره را به جای دیگر نبرد، ولی اگر به جای دیگر ببرد و تلف شود، باید عوض آن را بدهد.
.................پایان پیام/ 218