از ارزش‏های دیروز تا جامعه امروز؛ فاصله رئالیسم و سوررئالیسم/ نقد فیلم سینمایی "مهمان داریم"

مشخصات فیلم مهمان داریم 

نویسنده و کارگردان: محمدمهدی عسگرپور ـ تهیه کننده: منوچهر محمدی ـ محصول: سازمان توسعه سینمایی سوره حوزه هنری ـ مدیر فیلمبرداری: محمد آلادپوش ـ صدابردار: ساسان نخعی ـ چهره‌پرداز : مهرداد میرکیانی  ـ طراح صحنه و لباس: کیوان مقدم ـ جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیک ـ تدوین: محمدرضا مویینی و هدی مویینی ـ صداگذاری: سیدمحمد کشفی ـ موسیقی: علیرضا کهن‌دیری ـ جلوه‌های ویژه بصری: بهنام خاکسار ـ عکاس: مهدی دلخواسته ـ بازیگران : پرویز پرستویی، آهو خردمند، بهروز شعیبی، سهیلا گلستانی، معصومه قاسمی‌پور، مهدی صادقی و محمد صادقی.

خلاصه داستان فیلم مهمان داریم

پدر و مادری که سه فرزندشان شهید شده‌اند تصمیم می‌گیرند تا «رضا» تنها پسر جانباز خود را از آسایشگاه به خانه منتقل کنند. اما خبر آمدن یک میهمان گرانقدر، کار‌های زمین مانده و دلشوره پذیرایی از وی، دغدغه‌های پیش روی آنهاست...

درباره کارگردان مهمان داریم

«محمدمهدی عسگرپور علی» متولد ۱۳۴۲ در تهران و فارغ التحصیل سینما از دانشکده صدا و سیما است. وی فعالیت هنری را در سال ۱۳۶۷ با کارگردانی فیلم‌های کوتاه آغاز کرد.

این هنرمند ارزشی کشورمان، فیلم های سینمایی پرواز در نهایت (۱۳۶۹)، قدمگاه (۱۳۸۲)، اقلیما (۱۳۸۵) و هفت و پنج دقیقه (۱۳۸۷) و نیز سریال‏های تلویزیونی جراحت (۱۳۸۹) و شیدایی (۱۳۹۰) را در کارنامه دارد که اولی، سریالی نسبتاً ساختارشکنانه بود که در ماه مبارک رمضان دو سال پیش از تلویزیون پخش شد.

عسگرپور علاوه بر فیلمسازی، فعالیت‌های اجرایی در عرصه هنر هم داشته است که می‌توان به معاونت بخش جنگ بنیاد سینمایی فارابی، سرپرست مرکز سینمای تجربی، مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دوم، مدیرعاملی بنیاد سینمایی فارابی و مدیرعاملی خانه سینما اشاره کرد.

نقد فیلم مهمان داریم

فضای فیلم سینمایی مهمان داریم ـ و فیلم هایی از این دست ـ ما را به یاد دهه اول انقلاب، سال‏های دفاع مقدس و دوران ابتدایی پس از پایان جنگ می‏اندازد و در ذهن، یاد و خاطره آن دسته از عزیزمردانی را زنده می‏کند که شاید در زندگی روزمره ما کم کم به فراموشی سپرده شده اند.

مضمون اصلی مهمان داریم "خانواده و دفاع مقدس" است؛ فیلمی که سعی در بیان مسائلی درباره خانواده، ارزش های انسانی جامعه، تجلیل از قهرمانان دفاع مقدس و ستایش خانواده شهدا دارد. طرح فیلم، یک درام خانوادگی، به همراه یک ایده خوب و جالب است. شاید بتوان گفت یکی از اهداف اصلی فیلم عسگرپور پاسخگویی به رویارویی آرمان و واقعیت (پس از دوران جنگ) به همراه اندک کنایه هایی به مسائل اجتماعی و  سیاسی امروز است.

مهمان داریم از یک سو سعی در به تصویر کشیدن شرایط زندگی و توقعات بازماندگان جنگ دارد و از سوی دیگر به فاصله جامعه امروز با ارزش‏های دوران دفاع مقدس ـ البته در فضایی معنوی و دور از شعارزدگی ـ اشاره می کند. میهمان داریم دارد تلنگری نیز برای اصلاح وضع موجود بزند؛ مانند جایی که به ساخت و سازهای مکرر در همجواری منزل پدر «رضا» اشاره می کند؛ و مانند جایی دیگر که به پست و مقام  نمادینی که صرفاً به واسطه جانباز بودن به «کمال» پیشنهاد می‏شود، می‏پردازد.

عسگرپور با قالبی متفاوت می‏خواهد به نمایش یک خانواده ایده آل ایرانی و مسلمان که پیوندی عمیق با دفاع مقدس دارند، بپردازد. فیلم قصه یک خانواده است. روایت زندگی زن و مردی کهنسال در عمارتی کهنه و فرسوده که سه شهید داده اند و فرزند جانبازشان را ـ که شرایط زمان، زبان او را تلخ کرده است ـ از آسایشگاه به منزل می برند و منتظر مهمانی عزیز می شوند.

کارگردان مهمان داریم بر آن است تا از طریق ایجاد فضای عاطفی، روی مخاطب خود تأثیر بگذارد. این فیلم  روابط خوب یک خانواده و ارتباط آنها با فرزند جانبازشان را به تصویر می کشد؛ چیزی که در سینمای ایران کمتر شاهد آن هستیم. مثلاً در سکانسی پدر رضا ـ با بازی «پرویز پرستویی» ـ را می‏بینیم که می‏گوید: "من وقتی خجالت می‏کشم، که حرف بچه ام را کسی دیگر بفمهد".

ایده فیلم، دغدغه روز است. دیالوگ‏های روان و ساده ای که بین بازیگران فیلم رد و بدل می‏شود، مفاهیمی بلند و با ارزش همراه با القاء حس امید را بیان می‏کند. بی‏پیرایگی و روانی قصه، آن را دوست داشتنی و تأثیرگذار می‏کند و باعث می‏گردد بیننده راحت تر با آن ارتباط برقرار کند. در مجموع فیلم مهمان داریم یک فیلم حسی خوب است که قصه خوبی هم دارد.

خط روايي خلاقانه فیلم، به همراه شخصیت پردازی و بازی خوب بازیگرانش باعث می‏شود مخاطب در مواجهه با ورود فرزندان شهیدشده به خانه، فریب نخورده و داستان را باور کند. در حقیقت به قدری ریتم فیلم در این سکانس، همگون و حضور متافیزیکى خواهر و برادرها زیبا به تصویر کشیده شده است که تماشاگر متوجه مرز خیال و واقعیت نمی‏شود.

بازی های فیلم نیز در مجموع موفق بود و به کمک آن تا حدی کم و کاستی های فیلمنامه و نقص های تکنیکی فیلم پوشیده شده است.

در فیلم هایی از جنس میهمان داریم، کارگردانی فیلم در خدمت فضای فیلمنامه است و کارگردان بیش از استفاده از دکوپاژ و میزانسن ها از سکانس های طولانی استفاده می کند. در نتیجه ما شاهد تقطیع و دکوپاژهای فراوان که یکی از وظایف مهم کارگردان است، نیستیم. به جرأت می توان گفت این فیلم از لحاظ ساختاری آسان بوده است؛ اما این آسانی به معنای سادگی کار نیست؛ زیرا قصه های ساده، پیچیدگی های خاص خود را دارند و کارگردان از یک طرف باید داستانی ساده را روایت کند و از سوی دیگر این داستان باید فاقد پیچیدگی های دراماتیک باشد که در این زمینه نیز، فیلم موفق بود.

چهره پردازی فیلم هم قابل قبول است؛ به گونه ای که سن و شخصیت پدر (پرویز پرستویی)، مادر (با بازی آهو خردمند) و رضا (با بازی بهروز شعیبی) برای بیننده باورپذیر است.

البته فیلم مهمان داریم ضعف‏هایی هم دارد. یکی از وظایف کارگردان این است که ریتمی مناسب با حال و هوا و فضای فیلم و پرداخت و تعادل بصری به جا و متناسب با محتوای فیلم ایجاد نماید؛ اما تلاش‏ها و دقت عسگرپور به نور و رنگ، نتوانسته است مرهمی بر ریتم کند و خسته کننده فیلم باشد. 

و اما پایان بندی فیلم؛ مبارزه با تلویزیونیزه شدن مخاطب و اطمینان از هوش بالای بیننده، کارگردان را بر آن داشته که به انتهای باز روی آورد و فیلم را به گونه ای طراحی نماید که بتوان در انتها آن را رها کرد. با سکانس جداشدن لوله بخاری که مخاطب از فضای رئال خارج و با فضایی سورئال مواجه می شود، تا انتهای داستان اشاره ای به سرانجام ق