عالمی طامه: برای محرمیت فرزند خوانده، هزار راه وجود دارد

به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ابنا : سی و نهمین نشست علمی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با موضوع «بانک محرمیت» شب گذشته ـ چهارشنبه 12 آذرماه ـ با سخنرانی  «حجت الاسلام و المسلمین حسن عالمی طامه» به عنوان نظریه پرداز و «حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید علی علوی قزوینی» به عنوان ناقد، با حضور جمعی از اساتید و پژوهشگران برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام عالمی طامه درباره ضرورت مسئله محرمیت گفت: راههای محرمیت و لزوم بحث حجاب از مسائل ضروری دین اسلام است و هر فردی که مکلف می شود با این مسائل درگیر است و اختصاص به بعضی افراد ندارد. مسئله محرم و نامحرم از زمان ائمه(ع) وجود داشت و اصحاب ائمه(ع) با این مسئله مواجه بودند.

نویسنده کتاب بررسی راههای محرمیت در فقه امامیه ادامه داد: در کشور ما ده الی پانزده درصد از کسانی که ازدواج می کنند مشکل ناباروری دارند و از طرف دیگر زوجین نمی خواهند کانون خانواده را به هم بزنند. از این رو آنها به مراکزی که کودکان بی سرپرست رفته و بچه ای را به فرزندی می پذیرند و اولین مشکل و دغدغه آنها مسئله محرمیت است.

وی خاطر نشان کرد: مسئله محرمیت در زمان کودکی فرزندخوانده مشکل ایجاد نمی کند ولی پدرخوانده و مادرخوانده بعد از به سن بلوغ رسیدن فرزندخوانده با مشکل محرم و نامحرم مواجه می شوند. این کودک محرمیت نَسَبی ندارد، برای ایجاد محرمیت چه راهی بین این فرزند خوانده و فرزند پذیر ایجاد کنیم ؟  وقتی که این کودک بزرگ شد چگونه با برادرِ پدرخوانده یا خواهرِ پدر خوانده تعامل کند؟ با برادرِ مادر خوانده مشکل محرمیت چگونه حل می شود؟ و بعد از ازدواج فرزندخوانده مشکلات دیگر ایجاد می شود.

محقق مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در مورد راههای ایجاد محرمیت گفت: ایجاد محرمیت سه راه دارد و بین فقها و مراجع اجماعی است و آن سه راه؛ رضاع، عقد یا ترکیب بین رضاع و عقد است. و اولین کار برای ایجاد محرمیت این است که اول باید ببینیم فرزند را با چه کسانی می خواهید محرم کنیم؟

وی ادامه داد: راههای متعددی برای ایجاد محرمیت بین فرزند خوانده و پدرخوانده و مادرخوانده داریم. و در محرمیتِ فرزند خواندگی، زمان خیلی مهم است. پیشنهاد من این است که بعد از ورود کودک زیر دوسال به بهزیستی در اولین فرصت این کودک را به خانواده ای بدهند تا بچه را شیر داده تا این کودک، بستگان رضاعی داشته باشد. این کودکان بستگان نَسَبی ندارند و ما از این طریق بستگان سَبَبی ایجاد کنیم. چون کودکان بهزیستی بی کس هستند و زمانی که بستگان رضایی داشته باشند در جامعه سرخورده و بی پناه نخواهند شد.

عالمی طامه خاطرنشان کرد: رضاع همان کاری را می کند که نسب می کند و ما از این طریق حلقه های محرمیت درست می کنیم. نزدیک به هزار راه برای فرزند خواندگی وجود دارد نه اینکه برای یک نفر، هزار راه وجود دارد، برای بعضی سه راه و برای بعضی چهار راه، و برای بعضی تکرار راه، محرمیت ایجاد می کند. همه راهها شرعی است و مراجع قبول دارند. و چون امر تخصصی است باید مشاوره صورت پذیرد.

در ادامه این نشست حجت الاسلام سید علی علوی قزوینی اظهار داشت: مسئله محرمیت یک مسئله مهم و کاربردی است که کار آن در کتاب های حقوقی و فقهی خالی بود و مسئله ای است که بسیاری از افراد با آن درگیر هستند. بر اساس آمارهای جهانی، ده درصد خانواده ها نابارور هستند و باروری های پزشکی هزینه بالایی دارد. یکی از راهها که ثواب اخروی نیز دارد و در روایات تاکید شده، فرزند پذیری است که هم خلا عاطفی خانواده ها را جبران می کند و هم کودکان را از انحراف و مجرمیت نجات می دهد.

وی افزود: در اروپا بانک شیر تاسیس شد چون به خاطر خواص شیر مادر، غربی ها شیر مادرانی که احیانا فرزند آنها فوت شده را گرفته، در ظرف هایی نگه داشته و می فروختند. این پدیده به کشورهای اسلامی آمد و در کشورهای اسلامی این مسئله مطرح شد که آیا این کار سبب محرمیت می شوند یا نه؟ در بین اغلب علمای اهل سنت ـ که مکیدن را شرط نمی دانند و ریختن شیر در حلق بچه را باعث محرمیت می دانند ـ باعث ایجاد حساسیت هایی شد و حتی بعضی از فقهای اهل سنت فتوا دادند که روی شیر برچسب بزنند تا نسب ها به هم نخورد ولی در فقه امامه چون مکیدن کودک شرط است این بحث ها مطرح نشد.

دانشیار گروه حقوق دانشگاه تهران در مورد اهمیت مسئله محرمیت گفت: مسئله محرمیت حساس است و راهکارها باید شفاف و متفق علیه تمام فقها باشند. ما باید طوری مسئله را شفاف بیان کنیم که وجه محرمیت  برای آنها معین شود. و الا اگر فروض، مبهم و غیر شفاف باشند مشکل ساز می شود و علاوه بر این فرهنگ سازی شود تا خانواده ها بیایند از طریق رضاع، نسب رضاعی ایجاد شود و از طرفی باید به دقت ثبت شود و نسب رضاعی افراد مشخص باشد.

وی ادامه داد: در شرع احکام کلی داریم و راههایی برای تبطیبق احکام کلی بر مصادیق وجود دارد و اینکه آیا این کبریات بر این فروض قابل اثبات است یا نه؟ محل بحث است. در رضاع باید جوانب امر برای عموم مردم مشخص شود چون در بعضی مواقع رضاع، باعث انفساخ عقد زوجین می شود. بحث رضاع همان گونه که راهگشاست همان گونه هم مشکل ایجاد می کند.

وی در نقد کتاب و دیدگاههای حجت الاسلام عالمی اظهار داشت: باید وجه حرمت در هر فرضی مشخص باشد، بعضی از این فروض صحیح، ولی نادر التحقق است و کارساز نیست. تحقق بعضی از این فروض بعید است و باید راههای جایگزین که از طریق عرف قابل پذیرش تر است، ارائه شود. ولی اصل کار قابل تقدیر است. و وارد شدن در این وادی یک ضرورت اجتماعی و فقهی است و اگر حوزه ها وارد این مسئله نشوند نهاد دیگری نمی تواند این کار را انجام دهد.

حجت الاسلام عالمی طامه در پایان در پاسخ به نقدهای حجت الاسلام قزوینی گفت: توضیح دادن وجه حرمت مسئله را شفاف تر می کند و نادر بودن تحقق بعضی از این فروض، برای این است که برای محرمیت کودک روزنه ای پیدا شود و این برای من مهم بود. در بعضی موارد راهها تکرار شده است و به گونه ای در کتاب بیان کرده ام تا برای شخص نیاز نباشد کل کتاب را بخواند.

..................
پایان پیام/ 167