به گزارش خبرگزاری اهل بیت (ع) - ابنا - در ۷ تیر۱۳۶۶ نیروی هوایی عراق شهر سردشت (از توابع استان آذربایجان غربی) را با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پر ازدحام شهر بمباران کردند. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.
در این بازخوانی تاریخی به این جنایت جنگی ارتش بعث می پردازیم:
هفت روز از اولین ماه تابستان 1366 می‌گذرد. لحظاتی قبل از آن‌كه عقربه‌های ساعت 4:30 دقیقه بعدازظهر را نشان دهد، نقطه‌های سیاهی در آسمان سردشت ظاهر می‌شود.
هواپیماها غرش می‌كنند و سپس 4 بمب در شهر و 3 بمب دیگر در روستاهای اطراف فرود می‌آید. این یكی از فجیع‌ترین و وحشتناك‌ترین تهاجم شیمیایی بود كه سبب كشته و مجروح شدن عده زیادی از هموطنان شد.
پس از این حادثه ایران سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ‌افزارهای شیمیایی در جهان نامید. اما سردشت نخستین مورد استفاده از بمب‌های شیمیایی توسط عراق در طول جنگ تحمیلی نبود، همان‌طور كه آخرین آنها هم نبود.
هزاران نفر بلافاصله بعد از حملات وحشیانه شیمیایی عراق جان سپردند. كسانی هم نجات پیدا كردند و ماندند تا با پوست‌ها و چشم‌های سوخته و تاول زده، خاطره سوختن همنوعانشان را به نسل‌ها منتقل كنند، آنانی كه ماندند هنوز از دردهای طولانی و وخیم در عذابند.
استفاده از سلاحهای شیمیایی در طول جنگ تحمیلی توسط عراق بیش از یكصد هزار مجروح و شهید در بین نظامیان و مردم بی‌دفاع كشورمان به‌جای گذاشته است. گازهای ارگانوفسفره (عوامل اعصاب، تاول‌زا و گاز خردل) در طول جنگ مكرراً توسط نیروهای رژیم بعثی مورد استفاده قرار گرفت. پس از جنگ جهانی اول این نخستین باری بود كه از سلاحهای شیمیایی به صورت وسیع در جنگ استفاده می‌شود. این موضوع آشكارا مغایر با پروتكل 1925 ژنو بود.
پیش‌قراولان جنگ شیمیایی
آمریكایی‌ها اولین كسانی بودند كه قبل از جنگ جهانی، سلاحهای شیمیایی را علیه سرخپوستان به‌كار گرفتند. در جنگ جهانی اول در سال 1915 سلاح شیمیایی از سوی آلمان‌ها به‌كار گرفته شد و سپس دیگر كشورها استفاده از آن را در برنامه جنگی خود گنجاندند.
انگلیس پس از جنگ جهانی دوم، از ماده فیتوتوكسین علیه استقلال‌طلبان مالایا استفاده كرد. آمریكا در جنگ ویتنام، كامبوج و لائوس مواد شیمیایی و میكروبی را به‌كار برد. سال 1975 ویتنامی‌ها بمب‌های شیمیایی را در كامبوج علیه خمرهای سرخ به‌كار بردند.
سال 1979 ارتش شوروی سابق برای اشغال افغانستان از سلاحهای شیمیایی بهره برد تا اینكه بالاخره از سال 1980 تا 1988 (60-1356) و در طول جنگ تحمیلی، رژیم صدام هر جا كه در جنگ به بن‌بست خورد، از بمب‌های شیمیایی استفاده كرد.
شراكت، تنها برای تولید حشره‌كش!
عراق در سال 1980 با انتقال مقادیری از عوامل شیمیایی و مواد اولیه مربوط از ذخایر شوروی سابق و همچنین خرید تجهیزات ویژه از كشورهای اروپایی و ایالات متحده به تولید مستقل جنگ‌افزارهای شیمیایی، اقدام كرد.
در سال 1982 با كمپانی « درای رایخ» آلمان كه تأمین‌كننده وسایل فنی شیمیایی است قراردادی منعقد كرد و جهت تولید عوامل اعصاب به خرید مواد شیمیایی از منابع غربی اقدام كرد.
در واقع كشورهایی كه امروز داعیه طرفداری از حقوق بشر و حمایت از نوع انسان در اقصی نقاط عالم را دارند از پیش‌قراولان فروش كارخانجات و مواد اولیه شیمیایی به عراق هستند.
رسوایی انگلستان و كشف محموله مواد شیمیایی در بندر نرماندی فرانسه یكی از دلایل محكم ایرانیان برای اثبات كمك‌های نامشروع غرب در خلال جنگ به دولت بعث عراق است.
انگلیس پس از جنگ جهانی دوم، از ماده فیتوتوكسین علیه استقلال‌طلبان مالایا استفاده كرد. آمریكا در جنگ ویتنام، كامبوج و لائوس مواد شیمیایی و میكروبی را به‌كار برد. سال 1975 ویتنامی‌ها بمب‌های شیمیایی را در كامبوج علیه خمرهای سرخ به‌كار بردند.
سال 1979 ارتش شوروی سابق برای اشغال افغانستان از سلاحهای شیمیایی بهره برد تا اینكه بالاخره از سال 1980 تا 1988 (60-1356) و در طول جنگ تحمیلی، رژیم صدام هر جا كه در جنگ به بن‌بست خورد، از بمب‌های شیمیایی استفاده كرد.
شراكت، تنها برای تولید حشره‌كش!
عراق در سال 1980 با انتقال مقادیری از عوامل شیمیایی و مواد اولیه مربوط از ذخایر شوروی سابق و همچنین خرید تجهیزات ویژه از كشورهای اروپایی و ایالات متحده به تولید مستقل جنگ‌افزارهای شیمیایی، اقدام كرد.
در سال 1982 با كمپانی « درای رایخ» آلمان كه تأمین‌كننده وسایل فنی شیمیایی است قراردادی منعقد كرد و جهت تولید عوامل اعصاب به خرید مواد شیمیایی از منابع غربی اقدام كرد.
در واقع كشورهایی كه امروز داعیه طرفداری از حقوق بشر و حمایت از نوع انسان در اقصی نقاط عالم را دارند از پیش‌قراولان فروش كارخانجات و مواد اولیه شیمیایی به عراق هستند.
رسوایی انگلستان و كشف محموله مواد شیمیایی در بندر نرماندی فرانسه یكی از دلایل محكم ایرانیان برای اثبات كمك‌های نامشروع غرب در خلال جنگ به دولت بعث عراق است.
ماجرا از آنجا شروع می‌شود كه یك كشتی عراقی در بندر نرماندی فرانسه توقیف می‌شود، پس از توقیف، 35000 تن دی‌متیل تسنوتات كه از بندر لیورپول انگلیس به مقصد كویت برای تحویل به عراق توسط این كشتی حمل می‌شده، توقیف و ضبط شد.
پس از آن دولت انگلیس در ادعایی مضحك اعلام كرد كه این مواد شیمیایی تنها برای تولید حشره‌كش! به عراق ارسال شده است. نمونه دیگر شراكت اروپا در جنایات شیمیایی عراق، نقش شركت پتروشیمی فیلیپین در بلژیك است كه در سال 1983 میلادی، 500 تن ماده اولیه گاز خردل را به عراق فروخت.
در همان دوره دادستانی در آلمان غربی سابق، دفاتر 12 شركت این كشور را كه متهم به فروش تسلیحات شیمیایی به عراق بودند بازرسی كرد كه در جریان این بازرسی‌ها مدارك و شواهد فراوانی به‌دست آمد كه این شواهد و مدارك در هزار پرونده مجزا ثبت شده اما كمتر پرونده‌ای از این میان به نتیجه مطلوب رسید.
فجایع وحشتناك رقم خورد
عراق بر استفاده از عوامل شیمیایی در جبهه‌های جنگ اكتفا نكرد و بارها در مناطق مسكونی، به‌ویژه در روستاها بمب‌های شیمیایی خود را فرود آورد. بر اساس گزارش‌های رسمی حملات شیمیایی عراق علیه ایران و برخی مناطق كردنشین عراق به بیش از سی بار می‌رسد كه مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- استفاده از گاز موستارد یا خردل در سردشت در هفتم تیر ماه سال 1366. این یكی از فجیع‌ترین وحشیانه‌ترین حملات از نوع شیمیایی بود.
- بمباران شیمیایی بسیاری از روستاهای اطراف ایران در اسفند 1367
- بمباران شیمیایی ساكنان شهر شلمچه و روستاهای اطراف آن در اسفند 1367.
این وحشیانه‌ترین مورد استفاده از عوامل شیمیایی بود. بمباران شیمیایی شلمچه وسیع‌ترین مورد استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاكنون به‌شمار می‌آید كه حداقل 5 هزار نفر از مردم كرد و مسلمان این شهر كشته و 7 هزار تن زخمی شدند و بالاخره بمباران شیمیایی روستاهای اطراف شهرهای سرپل ذهاب، گیلانغرب و اشنویه در خرداد ماه 1367
این وحشیانه‌ترین مورد استفاده از عوامل شیمیایی بود. بمباران شیمیایی شلمچه وسیع‌ترین مورد استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی از زمان جنگ جهانی اول تاكنون به‌شمار می‌آید كه حداقل 5 هزار نفر از مردم كرد و مسلمان این شهر كشته و 7 هزار تن زخمی شدند و بالاخره بمباران شیمیایی روستاهای اطراف شهرهای سرپل ذهاب، گیلانغرب و اشنویه در خرداد ماه 1367.
این چهار مورد مهم‌ترین موارد استفاده از عوامل شیمیایی در طول جنگ تحمیلی علیه غیرنظامیان توسط عراق بود.اما در واقع شروع استفاده از بمب‌های شیمیایی توسط عراق در جنگ تحمیلی در اوایل جنگ تحمیلی در منطقه شلمچه بود كه از این بمب‌ها به‌طور محدود استفاده شد و برای دومین بار در منطقه میمك تكرار شد.
عراقی‌ها از آغاز سال 1361 به‌طور پراكنده و علنی از عوامل شیمیایی كشنده استفاده كردند. در سال 1362، عراق به كاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی در پیرانشهر و حوالی پنجوین مبادرت ورزید. ایران حادثه پنجوین را جنایت جنگی نامید و مجروحین جنگ شیمیایی به بیمارستان‌های تهران اعزام شدند.
از این پس عراق به‌طور مكرر در عملیات‌هایی چون والفجر 2، والفجر 4، خیبر، بدر و بعدها در والفجر 8 و كربلای 5 از شیمیایی استفاده كرد. 27 اسفند 1362 عراق برای اولین بار در تاریخ جنگ‌های دنیا از گاز اعصاب استفاده كرد.
در اواخر سال 1362 عراق به علت علنی شدن ابعاد گسترده كاربرد این جنگ‌افزارها در جنگ با ایران در مجامع بین‌المللی مجبور به توقف موقتی استفاده از آنها شد. اما استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی در بعد وسیع توسط عراق از اوایل زمستان 1364 كه رزمندگان ایران توانستند شهر فاو را تصرف نمایند، مجدداً آغاز شد. در اوایل سال 1366 عراق بار دیگر از جنگ‌افزارهای شیمیایی به‌طور انبوه در جبهه مركزی سومار استفاده كرد.
پس از عملیات والفجر 8 ، نیروهای عراقی به طرز بی‌سابقه‌ای از مواد سمی شیمیایی استفاده كردند. حدود هفت هزار گلوله توپ و خمپاره حاوی مواد سمی علیه مواضع ایران شلیك شد.
در طول 20 روز هواپیماهای عراق بیش از هزار بمب شیمیایی در صحنه عملیات فرو ریختند و متجاوز از 30 تهاجم شیمیایی علیه هدف‌های غیرنظامی در ایران انجام شد و این به معنای رقم خوردن فجایعی در سردشت و حلبچه بود كه با فجایعی همچون بمباران اتمی شهرهای هیروشیما و ناكازاكی ژاپن به دست آمریكا قابل مقایسه است.
كابوسی با طعم خردل
باید یكی پیدا شود صدای ناله‌های شیمیایی‌شدگان را به‌گوش فلك برساند. ایران در طول 8 سال دفاع مقدس350 بار مورد حملات شیمیایی از سوی عراق قرار گرفت كه این امر 55 هزار جانباز شیمیایی بر جای گذاشت.
این فقط یك خبر ساده نیست، هرچند كه سكوت مدافعان حقوق بشر در زمانی كه سربازان ایرانی در جبهه‌ها با گازهای شیمیایی عراق زمین گیر می‌شدند نشان می دهد كه اینها برای آنان یك اتفاق ساده است.
دكتر گوستاواندرسون كه یكی از اعضای گروه حقیقت یاب سازمان ملل در زمینه بمیاران شیمیایی عراق علیه ایران بود در مقاله آغازین كتاب، «جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد» نوشته است: «پس از استراحت شبانه كوتاهی در هتل آزادی عازم بیمارستان لبافی‌نژاد شدیم تا تعدادی از مصدومان جنگ شیمیایی را معاینه و با آنان مصاحبه كنیم، در آن جا بود كه ما توانستیم آثار وحشتناك سلاحهای شیمیایی را ببینیم.
افرادی با علائم مشخص شبیه عوارض گاز خردل مانند تاول‌های بزرگ پوستی برخی مصدومان به طرز رقت آوری دچار سوختگی پوست شده بودند و بسیاری از آنان صدماتی درچشم‌ها و سیستم تنفسی خود داشتند.
همچنین چندین كودك را دیدیم كه جراحات شدیدی داشتند و این نشان می‌داد كه قربانیان جنگ نه فقط سربازان بلكه غیر نظامیان هم هستند بازدید از آن مركز برای همه بسیار متاثر كننده بود و مرا بسیار غمگین و مایوس كرد.
دكتر گوستاواندرسون عضو گروه حقیقت یاب سازمان ملل در بخش دیگری از مقدمه این كتاب كه در آن نمونه‌های بسیار زیادی از مكاتبات و اسناد مختلف در خصوص استفاده غیر قانونی رژیم صدام از سلاحهای شیمیایی و غیر متعارف علیه رزمندگان و نیز غیرنظامیان به ویژه زنان و كوكان بی‌دفاع ایران به چشم می‌خورد اعتراف می كند: در سال 1988 یك بار دیگر از من خواسته شد تا درتیم كارشناسان سازمان ملل برای بررسی ادعای كاربرد سلاحهای شیمیایی شركت نمایم، اما این بار من این درخواست را رد كردم چرا كه احساس نمودم ازتیم سازمان ملل در یك بازی سیاسی استفاده شده است.
این كارشناس - دیپلمات سازمان ملل در كتاب،«جنگ شیمیایی عراق علیه ایران به روایت اسناد سازمان ملل متحد» كه نمونه‌های متعددی از گزارش‌های بازرسان و تیم‌های حقیقت‌یاب سازمان ملل مبنی بر به كارگیری سلاحهای كشنده توسط رژیم صدام و برخی از آثار سلاحهای شیمیایی كه منحصرا در اختیار كشورهای غربی و اروپایی بوده است، به چاپ رسیده است فاش می كند: روی هم رفته پنج تیم كارشناسی سازمان ملل برای بررسی ادعای كاربرد سلاحهای شیمیایی در ایران اعزام شد اما عراق هیچ گاه برای كاربرد سلاحهای شیمیایی محكوم نشد، علی رغم اینكه این اقدام نقض پروتكل 1925 ژنو بود این سكوت و رضایت جامعه جهانی به صدام حسین فرصت داد كه برنامه توسعه شیمیایی خود را ادامه دهد.
سربازان عراقی، قربانیان سلاحهای شیمیایی ارتش عراق
اما این فقط سربازان ایرانی نبودند كه قربانی حملات شیمیایی ارتش صدام شدند و مردم عراق نیز از هدیه كشورشان بی بهره نماندند؛ به كار گیری سلاحهای شیمیایی یكی دیگر از جنایتهای رژیم صدام علیه ملت عراق بود.
انتشار اسنادی مبنی بر دستور صدام به بمباران شیمیایی نیروهای ارتش عراق فاش كرد كه در ژوئن سال 1985، رژیم بعث عراق با هدف از بین بردن ترس ذاتی نیروهای خود، اقدام به استفاده از گاز خردل بر علیه این نیروهایش كرد و آن‌طور كه در اسناد مشخص است، سعی نمود این بمباران شیمیایی را به جمهوری اسلامی ایران نسبت دهند.
این اسناد، حاوی 4 سند مربوط به دستورهای مقامات بلندپایه عراقی در این‌خصوص و همچنین یك سند به صورت پیوست است كه در آن اهداف، مراحل و نتایج این اقدام تشریح شده است و از مجموعه 4 سند اول، نامه مقامات بلندپایه عراق به صدام آورده شده كه پاراف موافقت صدام زیر این نامه مشهود است.
فهرست سلاحهای غیرمجاز در اساسنامه دادگاه جنایات جنگی بسیار محدود بوده و متاسفانه سلاحهای اتمی و شیمیایی در آن قرار نگرفته است.
متاسفانه نوع سلاح‌هایی كه استفاده از آنها در اساسنامه این دادگاه منع شده، بسیار قدیمی و بدون كاربرد امروزی است، به عنوان مثال كشورهای دارای سلاح اتمی راضی به قرار گرفتن نام این سلاح‌ها در فهرست سلاحهای غیرمجاز نمی‌شوند، چرا كه آن را انحصار خود می‌داند و از سوی دیگر كشورهای جهان سوم، راضی به قرار گرفتن سلاحهای شیمیایی در فهرست سلاحهای غیرمجاز نمی‌شوند.
تسلیحات شیمیایی؛ مضر ماندنی
از نظر تاریخی مواد شیمیایی یكی از ابزارهای جنگی بوده است اما خواستگاه سلاح شیمیایی به جنگ جهانی اول برمی‌گردد. نخستین حمله‌ی گسترده‌ی شیمیایی با گاز پولور ٢٢ آوریل ١٩١٥ در ناحیه‌ای از بلژیك رخ داد.
در طول جنگ سرد، آمریكا و شوروی انبارهای زیادی از این سلاح‌ها در اختیار داشتند كه برای نابودسازی بشر و محیط زیست كافی بود كه در نهایت در سال ١٩٧٢ كنوانسیون منع كاربری سلاحهای شیمیایی در ژنو تصویب شد.
بر اساس آمار سازمان مبارزه با سلاحهای شیمیایی بیش از ٢٣ هزار تن عامل شیمیایی و ٧٥/٢ میلیون مهمات در كشورهای عضو تاكنون نابود شده است.
روجیلیو پی‌فیتر، مدیر كل سازمان منع سلاحهای شیمیایی یك ماه پیش در كنفرانسی كه با نظارت این سازمان در خصوص خلع سلاح شیمیایی در ژنو برگزار شد اعلام كرد: بازرسان بین‌المللی در سراسر جهان تاكید كرده‌اند كه حدود 24 هزار تن از مواد شیمیایی یا 33 درصد ذخایر اعلام شده، نابود شده است.
وی گفت: مقادیر زیادی از ذخیره‌ی سلاحهای شیمیایی در آمریكا و روسیه به رغم اینكه هر كدام به ترتیب 46 درصد و 22 درصد از ذخیره‌های خود را نابود كرده‌اند، هنوز باقی مانده است.
وی خاطر نشان كرد: آمریكا و روسیه تا آوریل 2012 فرصت دارد تا ذخیره‌ی باقی مانده‌شان را نابود سازند.
كابوس سلاحهای شیمیایی هنوز تهدیدی برای بشریت به حساب می آید،هرچند ایرانیان تجربه سختی از این سلاح ویرانگر در حافظه دارند و یادگارهای،گازهای خردل،عامل اعصاب و... ارتش بعث عراق در دوران جنگ هنوز جان جانبازان ایرانی را می گیرد، مرگ تدریجی این جانبازان را رقم می زند.
حملات شیمیایی كه با هدف قرار دادن نظامیان و غیرنظامیان تعداد قابل توجهی از اهالی شهرهای خرمشهر، اشنویه، سردشت و... را به گاز خردل و گازهای عصبی آلوده كرد؛یادگارهایی كه آثارش در نسل‌های دوم متولد شده از آنها نیز قابل مشاهده است و اكنون بعد از گذشت18سال از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، مرگ تدریجی آنانی كه دستگاه تنفسی یشان سرشار از تحفه‌های اروپایی شده هر از چندی یادمان می آورد هدایای قاره سبز را كه ارتش صدام بر سر انسانها می ریخت.
مسئولیت جامعه جهانی در برابر مصدومان شیمیایی
جامعه جهانی باید نسبت به وضعیت مصدومان شیمیایی احساس مسئولیت كند.
غلام‌حسین دهقانی، دبیر مرجع ملی كنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی، گفت: كنوانسیون‌های تدوین شده با موضوع حمایت از مصدومان شیمیایی هیچ اشاره‌ای به رسیدگی به وضعیت مصدومان شیمیایی پیش از تدوین كنوانسیون نكرده‌‌اند.
این در حالی‌است كه درصورت وقوع حمله شیمیایی به هر منطقه از جهان تكالیفی بر عهده كشورهای جهان گذاشته شده‌است كه بلافاصله به كمك مصدومان و حادثه دیدگان بشتابند.
اما كسانی كه پیش از این و به ویژه در جنگ میان ایران و عراق دچار مصدومیت شیمیایی شده‌اند از حمایت جامعه جهانی بی‌بهره‌اند.
او با اشاره به اینكه مصدومان شیمیایی به جای مانده از جنگ، ضایعات و صدمات زیادی را تحمل می‌كنند، افزود: این مصدومان علاوه بر تحمل درد ناچار به تحمل هزینه‌های گزاف درمان نیز هستند و دولت بار هزینه بسیاری را متحمل می‌شود كه در این زمینه از سایر دولت‌های جهان انتظار همكاری می‌رود.
دهقانی در نشست خبری سمینار بین‌المللی بررسی پیامدهای كاربرد سلاحهای شیمیایی علیه ایران گفت: همزمان با دستگیری صدام انتظار می‌رفت كه وی در زمینه بمباران شیمیایی ایران و نیز منابع تهیه و كشورهای یاری‌دهنده در زمینه تولید و كاربرد سلاحهای شیمیایی توضیح خواسته شود اما با كمال ناباوری بدون هیچ توضیح و بازجویی خاصی در این زمینه ماجرا ختم شد.
عباس خامه‌یار، معاون پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز در این جلسه گفت: یافتن یك راهكار حقوقی برای جبران خسارات وارده بر مصدومان شیمیایی كشور مهم‌ترین هدفی است كه بنیاد شهید در این زمینه دنبال می‌كند.
خامه‌یار با اشاره به اینكه هنوز به نتیجه مطلوبی در این زمینه نرسیده‌ایم، افزود: ما معتقدیم كه طبیعتا باید خسارت این دسته از مصدومین به نحو مطلوبی جبران شود و امیدواریم با محكوم كردن تولید‌كنندگان اصلی، آنها را وادار به جبران خسارت كنیم.
معاون پژوهش و ارتباطات فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران یكی از اهداف برگزاری سمینار بین‌المللی بررسی پیامدهای كاربرد سلاحهای شیمیایی علیه ایران را تلاش برای ساماندهی سازمان‌های غیردولتی عنوان كرد كه در زمینه حمایت از حقوق مصدومان شیمیایی تلاش می‌كنند، هر چند خود او در پاسخ به اینكه چه تعداد NGO در این زمینه فعالیت می‌كنند با كمی تردید پاسخ داد: ما 3 یا 4 ، NGO را می‌شناسیم.
به گفته خامه‌یار محورهای پزشكی، اجتماعی، حقوقی، نظامی و كنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی در این سمینار به بحث و بررسی گذاشته خواهند شد.
او در پاسخ به اینكه با گذشت 20 سال از فاجعه بمباران شیمیایی مناطق مسكونی شهر سردشت در جریان جنگ ایران و عراق چه اقدامی برای حفظ آثار برجای مانده در این شهر انجام شده‌است گفت: ما معتقدیم نه تنها در سردشت بلكه در هیچ‌یك از مناطق جنگی نتوانسته‌ایم یادمانی در خور و شایسته جنگ و رزمندگان بنا كنیم.
او در این‌باره گفت: در زمینه جنگ سازمان‌های غیردولتی كمتر توانستند نقش‌شان را آن‌چنان كه شایسته است و انتظار می‌رود ایفا كنند و ما در هیچ‌یك از مناطق و شهرهای كشورمان شاهد احداث بنای یادبود و حفظ ارزش‌های جنگ از سوی سازمان‌های غیردولتی نیستیم، در حالی كه بنیاد شهید و امور ایثارگران انتظار دارد كه این سازمان‌ها فعال‌تر عمل كنند
معاون پژوهش و ارتباط بنیاد شهید و امور ایثارگران با تأكید بر اینكه گردشگری جنگ وظیفه بنیاد شهید نیست، افزود: ایجاد، توسعه و ترویج گردشگری جنگ بر عهده بنیاد شهید نیست و بنیاد شهید تنها به ساخت موزه‌های جنگ در كشور اقدام خواهد كرد.
او افزود: آنچه ما هم‌اكنون در كشورمان به‌عنوان موزه جنگ داریم تنها نمایشگاه‌های نامناسبی است كه هرگز نتوانسته‌است آن‌چنان كه در سراسر دنیا رایج است به‌عنوان موزه مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
خامه یار اظهار امیدواری كرد كه درصورت تقویت تفاهم‌نامه‌ای كه قبلا با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منعقد شده بتوان موزه‌های جدیدی در سراسر كشور ساخت.
سابقه استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی
اولین باری که ارتش عراق از سلاح شیمیایی در جنگ استفاده کرد مربوط به ۲۷ مهرماه ۱۳۵۹ در منطقه جنوب (استان خوزستان) بود. در این سال عراق چهار بار از سلاح شیمیایی از نوع تاول‌زا (گاز خردل) استفاده کرد که یک مصدوم و ۲۰ شهید به دنبال داشت.
حملات شیمیایی ارتش بعث در سال‌های ۶۰ و ۶۱ همزمان با عملیات‌های پیاپی رزمندگان ایرانی گسترش یافت. در سال ۱۳۶۰ عراق ۶ بار از این سلاح مرگبار و غیرانسانی استفاده کرد که باز در همان منطقه (جبهه‌های جنوب) و از همان نوع تاول‌زا بود و این بار ۱۰۱ نفر به شهادت رسیدند.
در سال ۱۳۶۱، در جریان عملیات والفجر مقدماتی ۱۲ بار مناطق غرب و جنوب مورد اصابت بمب‌های شیمیایی قرار گرفت. جبهه میانی، غرب و شمال غرب و بخشی از استان‌های ایلام، آذربایجان غربی، اردبیل، باختران، کردستان و سلیمانیه در عملیات‌های والفجر ۲ و ۴ در سال ۱۳۶۲، ۶۴ بار مورد اصابت بمب‌های شیمیایی از نوع تاول‌زا (خردل) و اعصاب (تابون) قرار گرفتند. بر اثر این حملات صد‌ها نفر شهید و هزاران نفر مصدوم شدند.
در سال ۶۲ سلاحهای شیمیایی تعداد زیادی از اهالی غیرنظامی مناطق مزبور را مصدوم و نابینا کرد. از اول فروردین تا ۲۷ اسفند ۱۳۶۳، ۲۲۲۵ نفر مصدوم و ۴۰ شهید در عملیات‌های خیبر و بدر حاصل اصابت ۵۸ بار بمب‌های تاول‌زا، اعصاب، خفه کننده و آلوده کننده خون است. سال ۱۳۶۴، در عملیات‌های والفجر ۸ و ابتدای والفجر ۹ در مناطق جنوب ۷۶ بار سلاح شیمیایی به کار رفت که حاصل آن ۷۷ شهید و حدود ۱۱ هزار و ۶۴۴ نفر مصدوم بود.
عراق در پاسخ به حملات نیروهای ایرانی و به خاطر شکست سنگین در عملیات‌های کربلای دو، چهار، پنج و شش ۱۰۲ بار از سلاحهای شیمیایی استفاده کرد که ۴۷۲۰ نفر مصدوم و ۱۰۷ نفر به شهادت رسیدند.
در سال ۱۳۶۵عراق در مناطق شلمچه، سردشت، خوزستان، بصره، کردستان، دیاله و ایلام ۴۳ بار از سلاح شیمیایی استفاده کرد که ۹۴۴۰ مصدوم ۴۴۲ شهید حاصل این حملات بود.
در سال پایانی جنگ، ۳۴ حمله شیمیایی در مناطق غرب، شمال غرب و جنوب ثبت شده است که آخرین بار آن بعد از قطعنامه ۵۹۸ در تاریخ سوم شهریور در عملیات بازپس‌گیری «فاو» اتفاق افتاد. بر اساس آمارهای رسمی نهادهای مسوول در این رابطه تعداد کل شهدای حملات شیمیایی در طول جنگ حدود ۲۶۰۰ شهید و تعداد کل مصدومان نظامی و غیرنظامی حملات شیمیایی ۱۰۷ هزار نفر و تعداد جانبازان شیمیایی (که در حال حاضر تحت پوشش بنیاد جانبازان هستند) حدود ۴۵ هزار نفر است.
در حالی که ۲۵ سال است از حمله عراق به سردشت می‌گذرد کسانی که نجات پیدا کردند هنوز از درد ناشی از بمباران شیمیایی رژیم بعث عراق رنج می‌برند و با آثار و پیامدهای این بمباران دست به گریبان هستند.
...................
پایان پیام / 300