به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ کمیسیون "اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر امام سجاد(ع)" عصر امروز شنبه به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین «محسن قمی» در محل اجلاس سران کشورهای اسلامی در تهران برگزار شد.
در این کمیسیون مقالاتی از سوی نویسندگان آنان ارائه و نیز نظریاتی از سوی محققان و پژوهشگران حاضر در جلسه، تبیین شد.
«مریم کتابی» نویسنده مقاله "سیره اجتماعی امام سجاد(ع) در ارتباط با مردم" با بیان اینکه در شکل‌گیری مقاله خود از 34 منبع استفاده کرده، گفت: در این مقاله از منابع روایی همچون بحارالانوار علامه مجلسی، اصول کافی مرحوم کلینی، تاریخ یعقوبی، مناقب ابن شهر آشوب، الارشاد شیخ مفید و نیز کتب تفسیری و منابع روانشانسی و علوم تربیتی مرتبط استفاده شده است.
وی در ادامه به محورهای ده گانه مقاله خود اشاره و ابراز کرد: در مقاله یاد شده به محورهایی همچون تعاریف کاربردی نوشتار، خاستگاه پیدایش روابط اجتماعی، انسان و رابطه‌های آن، علت حذف شدن رفتار نیک در جوامع انسانی، انسان روابط اجتماعی و اسلام، انسان از دیدگاه امام سجاد(ع) و همچنین مهندسی سیره اجتماعی امام سجاد(ع) در رفتار اجتماعی خود با جامعه پرداخته‌ام.
خانم کتابی با اشاره به یکی از محورهای این مقاله مبنی بر خاستگاه پیدایش روابط اجتماعی تصریح کرد: منشأ پیدایش روابط اجتماعی محصول تدبیر عاقلانه انسان‌ها است و این‌طور نیست که دین مبدع رابطه‌های انسانی باشد.
وی با بیان اینکه رفتارهای اجتماعی مردم، آنان را برای رسیدن به اهدافشان کمک می‌کند، ادامه داد: این طرز تفکر تمامی افراد را به مسیری سوق می‌دهد که بدون همیاری اطرافیانشان نتوانند حاجات خود را برآورده کرده و به زندگی خود ادامه دهند.
این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنان خود به انسان و رابطه‌های آن اشاره و خاطرنشان کرد: انسان همواره با سه نوع ارتباط با خدا، خود و دیگران مواجه است که مهم‌ترین آن، ارتباط با خدا است از این رو ارتباط با دیگران هم باید بر همین اساس باشد.
وی به علل حذف شدن رفتار نیک از جوامع انسانی اشاره کرد و در ادامه گفت: هر انسانی قبل از اینکه کسی را ببیند، بیننده و دوست‌دار خویش بوده و از لحظه تولد تا وفات با حب ذاتی همراه است.
همچنین دکتر «سید محمود سامانی» به تبیین مقاله خود در خصوص وضعیت ایران در عصر امام سجاد(ع)، ایرانیان معتمد حضرت زین العابدین(ع) و ازدواج امام سجاد(ع) با شهربانو پرداخت و گفت: بیان نام "ایران" در زمان اهل‌بیت معصومین(ع) مرسوم نبود و هر بخشی از ایران به اسم محلی آن یاد می‌شد.
وی درباره وضعیت سیاسی ایران در عصر امام سجاد(ع) اظهار کرد: اداره ایران از کانون‌های قدرت در عراق انجام می‌شد و بنی امیه همواره کارگزاران بسیار توانمند، خشن و سختگیر را بر عراق و ایران حاکم می‌کردند.
این پژوهشگر به وضعیت نامناسب فرهنگی در زمان حضرت زین العابدین(ع) اشاره و ابراز کرد: در زمان امام سجاد(ع)، سیره رسول خدا(ص) فراموش شده بود و نزد عده‌ای نیز رو به فراموشی بود.
سامانی افزود: بسیاری از مردم ایران در زمان امام سجاد(ع) مسلمان نبودند و اسلام پذیری آنان به صورت تدریجی بود؛ شیعیان ایران بسیار اندک بودند و کانون‌های شیعی در ایران شکل نگرفته بود و یا در حال شکل گیری بود.
وی یادآور شد: در زمان حضرت زین العابدین(ع) مهاجرت سادات به ایران آغاز نشده بود؛ شیعیان راستین در واقعه کربلا شربت شهادت نوشیده بودند و امام سجاد(ع) در کادرسازی فرهنگی تمرکز بسیاری به این مسأله داشتند.
این محقق دینی در پاسخ به این سؤال که «آیا ایرانیان با امام سجاد مرتبط بودند؟» گفت: آن زمان هنوز ارتباط سامان یافته‌ای وجود نداشت اما به مرور زمان زمینه‌ای در حال فراهم شدن بود تا ایرانیان موفق شوند از خرمن دانش امام سجاد(ع) استفاده کنند.
سامانی تأکید کرد: تردیدی نیست که همسر امام حسین(ع) و مادر امام سجاد(ع) ایرانی است اما این که ایشان شاهزاده و دختر یزدگرد سوم باشند، ثابت نشده و محققان بسیاری نسبت به آن تردید کرده‌اند.
وی در پایان با بیان اینکه دوره امام سجاد(ع) دوره آشفتگی سیاسی بوده است، گفت: دیدگاه‌های مختلفی در خصوص مادر امام سجاد(ع) وجود دارد که در مجموع نمی‌توان پذیرفت، این بانو دختر شاه ایران باشد زیرا دست آویزی برای مخالفان شیعه محسوب می‌شود.
در ادامه کمیسیون، مدیر کل اطلاع رسانی و تبلیغ نوین دفتر تبلیغات اسلامی در سخنانی اظهار کرد: عصر امام سجاد(ع) تشابه فراوانی به زمان ما دارد، زیرا اگر بتوانیم مدیریت بحران مربوط به زمان ایشان را دریابیم، خواهیم توانست رفتار کارآمدتری در شرایط روز داشته باشیم.
حجت‌الاسلام «صادق گلزاده» بیان داشت: امام سجاد(ع) امامی ممتاز و برجسته برای مدیریت بحران‌ها، مهار تهدید‌ها و توسعه فرصت‌ها بودند که اگر رفتارهای ایشان و امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نبود، معلوم نبود که ثمرات جریان عاشورا، تاریخ و اعصار را در برگیرد.
وی با بیان اینکه خطابه امام سجاد(ع) در کاخ یزید بسیاری از حقایق را آشکار کرد، افزود: از آن‌جایی که بسیاری از فرصت‌ها بسیار محدود است، تشخیص خوب و خوب‌تر در آن شرایط کار بسیار دشواری است که اگر به شیوه آغاز خطابه امام سجاد(ع) در کاخ یزید نگاه کنیم، به راهکار بسیار حساس و مشکل این امام بزرگوار برای ایراد خطابه پی می‌بریم.
گلزاده در پایان گفت: امام سجاد(ع) که نمی‌توانستند در جمع یزیدیان صحبت کنند، با اذان همه را متوجه خود کرده و زمانی که خواستند جلوی ایشان را بگیرند، به بیان و شرح اذان پرداخته و با بیان اینکه «محمد»ی که از او در اذان یاد می‌کنید، پیغمبر شما و جد من است، سخنان خود را آغاز کردند.
به گزارش ابنا، «کبری حکمتیان» محقق و پژوهشگر حوزوی که مقاله "حقوق اجتماعی در رساله حقوقی امام سجاد(ع)" به صورت مشترک با دکتر «مهدی نورمحمدی» تدوین کرده است، اظهار داشت: چندین سال است که در جهان بحث «سبک زندگی» مطرح شده و رهبر معظم انقلاب نیز تأکید بسیاری بر رعایت سبک زندگی دینی دارند.
وی ادامه داد: سبک زندگی در نگاهی کلی به «سبک زندگی فردی» و «سبک زندگی اجتماعی» تقسیم می‌شود؛ اما با نگاه دینی باید یک قید «اسلامی» به هر یک از این دو عبارت افزوده شود.
این پژوهشگر دینی با اشاره به سبک زندگی اجتماعی اسلامیابراز کرد: در این نوع سبک زندگی، باید روابط اجتماعی سالم و اسلامی باشند و حقوق اجتماعی افراد بر اساس موازین اسلامی رعایت شوند.
وی با بیان اینکه یکی از بهترین متون در تبیین حقوق اجتماعی، رساله حقوق امام سجاد(ع) است، خاطرنشان کرد: حضرت زین العابدین(ع) در زمانی می‌زیستند که ارزش‌های اخلاقی و مرزهای حقوقی فردی و اجتماعی مردم توسط مروانیان و سفیانیان فرو ریخته بود؛ بنابراین امام سجاد(ع) رسالت اصلی خویش را در برپایی ارزش‌های اخلاقی و مرزهای حقوقی می‌دیدند.
خانم حکمتیان با بیان اینکه رساله حقوق امام سجاد(ع) شامل واجبات، محرمات و اصول اخلاقی می‌شود و مناسب‌ترین الگو برای سبک زندگی است، تأکید کرد: در رساله حقوق امام سجاد(ع) بر 50 یا 51 حق اشاره شده است.
وی افزود: بیشترین حقوقی که در رساله امام سجاد(ع) آمده است، حقوق اجتماعی بوده که اهم آنها عبارتند از حقوق متقابل استاد و شاگرد، حقوق اجتماعی همسر، پدر، فرزند، دوست، امام جماعت، هم نشین، همسایه که احکام آنها نیز بیان شده است.
این پژوهشگر در پایان گفت: بزرگترین جامعه‌ای که امام حقوق اجتماعی آن را بیان می کند، حقوق آحاد جامعه نسبت به یکدیگر است که امام سجاد(ع) از آن با عنوان حقوق برادر یاد می کند.
………………………..
پایان پیام/ ۲۷۰