به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ اولین نشست از هفته بزرگداشت شهید صدر، عصر دیروز، 21 فروردین 1395 در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد.
در این نشست که به همت مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر برپا گردید، «آیتالله محمدعلی تسخیری» عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) و «دکتر ژولیان پلیسیه» اقصاددان فرانسوی به سخنرانی و تبیین جنبه‌هایی از اندیشه اقتصادی شهید صدر پرداختند.
موضوع سخنرانی آیت الله تسخیری ــ که از شاگردان نزدیک شهید صدر بوده است ــ «شهید صدر و مقاصد شرعی در حوزه اقتصاد اسلامی» بود.
وی در ابتدای سخنانش با تبیین چیستی و پیشینه علم مقاصد شرعی گفت: «علم مقاصد شرعی با مرحوم امام غزالی در قرن‌های پنج و شش آغاز شده است، اما کسی که این علم را به صورت علم در آورد، شاطبی است. ابن عاشور می‌گوید این علم علمی است که حکمت‌های شرعی را به دست می‌آورد که در همه آنها تشریع مطرح شده است. پنج مقصدی که بیان می‌شود، عبارت است از حفظ دین، نفس، نسل، مال و عقل که از نظر او مقاصد عامه است و مقاصد خاصه هر علمی از جمله حقوق، اقتصاد و ... نیز در هر حوزه بحث می‌شود.»
آیت‌اللّه تسخیری با اشاره به اهداف علم مقاصد، تصریح کرد: «کشف ارتباط میان عوامل شریعت، کشف ویژگی‌های اسلام، کشف مقاصد شرعی از جمله عام و خاص و ایجاد گزینه‌های مختلف نظام‌های جامعه برای ولی امر (ولی فقیه)، اهداف علم مقاصد است.»
وی با توضیح هدف چهارم علم مقاصد گفت: «یکی از وظایف علم مقاصد این است که گزینه‌های مختلف نظام‌های جامعه را به ولی‌فقیه ارائه کند و مثلا در عرصه اقتصاد، مکتب اقتصادی اسلام را نشان می‌دهد و گزینه‌های مختلفی را جز استنباط خود ولی امر پیش روی او قرار می‌دهد و این ولی امر است که با مشورت متخصصان یک گزینه را برای جامعه انتخاب می‌کند و دستور می‌دهد که مورد عمل جامعه قرار بگیرد و وجوب اطاعت از ولی‌امر هم که در محل خود اثبات شده است و در نتیجه، آن مکتب حجیت پیدا می‌کند.»
آیتالله تسخیری با اشاره به برخی از اشکالاتی که بر این نظریه وارد شده است، افزود: «گفته شده است که آیتالله صدر از فتاوای دیگران و حتی فتاوای اهل سنت استفاده کرده است و این‌ها برای خود او حجیت ندارد. اما شهید صدر به این نکات توجه داشته و اگرچه پاسخ آن مفصل است اما اجمالا می‌گوید در استنباط مکتب، مهم نَسَب اسلامی مکتب است؛ زیرا مکتب برای عمل فرد مقلد نیست، بلکه برای عمل ولی‌امر و حکومت است ولذا اگر نسب اسلامی آن ثابت شود، کافی است و نیاز نیست حجیت آن با روش‌های معمول استنباط اثبات شود، بلکه مکتب، نسب اسلامی خود را از روش‌های استنباط و حجیتش را از ولی‌فقیه می‌گیرد.»
تسخیری افزود: «من معتقدم مرحوم صدر عالمِ مقاصدی به تمام معنا بود و همه اهداف علم مقاصد را در نظر گرفته و در «اقتصادنا» گنجانده است. او روابط علم اقتصاد با علوم دیگر و انواع دیگر ارتباطات، انسجام بین مؤلفه‌های زندگی اقتصادی، تأثیر علم مقاصد در استنباط شرعی که حجت است و تئوری که به ولی‌امر باید ارائه شود را در این کتاب نشان داده است. این تئوری لازم نیست استنباطات خود مؤلف باشد و کافی است از اجتهادات مختلف به دست بیاید و حجیت این نظریه از دستور ولی فقیه به دست می‌آید. ازاین‌رو از نظر مرحوم صدر حکومت اسلامی بدون ولی‌فقیه قابل تصور نیست و کسانی که منکر ولایت فقیه هستند، واقعا متوجه حرفشان نیستند که عملا حکومت اسلام را محدود و یک بعد مهم از اسلام را معطل می‌کنند. ایشان همچنین با استدلال به آیه «إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فيها هُدىً وَ نُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذينَ أَسْلَمُوا لِلَّذينَ هادُوا وَ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الْأَحْبارُ بِمَا اسْتُحْفِظُوا مِنْ كِتابِ اللَّه» ولایت‌فقیه و ضرورت حکومت پس از عصر ائمه را اثبات می‌کرد.»
آیتالله تسخیری در پس از بیان مثال‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از تأثیر علم مقاصد در آثار شهید صدر گفت: «شهید صدر پس از آنکه مکتب اقتصادی را در اقتصادنا ارائه داده است، می‌گوید: باید دیگران بیایند و تلاش کنند و طرح دیگری را کشف کنند. اما متاسفانه من ندیدم که چه در اهل سنت و چه در شیعه کسی این کار را کرده باشد.»
آیتالله تسخیری در پایان گفت: «شهید صدر در زمینه وظایف دولت مباحث زیبایی دارد. شهید صدر صراحتا می‌گوید: هدف دولت دو چیز است، ایجاد تعادل بین سطح زندگی افراد و تکافل که به‌معنای کفیل بودن اعضای جامعه با یکدیگر است. از این رو جامعه اسلامی نه طبقاتی و نه سوسیالیستی، بلکه جامعه درجاتی است که در آن افراد نباید از حد فقر پایین‌تر و از حد اسراف بالاتر بروند، اما درآمدهای افراد جامعه در این میان می‌تواند در درجات مختلفی باشد.»
.........................
پایان پیام/ 101