به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت (ع) ـ ابنا ـ همایش سیره و زمانه حضرت امام جواد(ع) با عنوان "ابن الرضا(ع)" ـ امروز ـ دوشنبه 30 فروردین 1395 ـ در سالن همایش پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.
در این همایش پس از سخنرانی استاد یوسفی غروی» عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) و «آیت‌الله حسینی بوشهری» مدیر حوزه‌های علمیه، از مجموعه مقالات همایش در سه جلد به همراه یک مجلد چکیده مقالات و همچنین نرم افزار امامین جوادین(ع) رونمایی شد.
پس از برگزاری مراسم رونمایی، سه کمیسیون "عصر و زمانه امام جواد(ع)" به ریاست آیت‌الله یوسفی غروی، "سبک زندگی امام جواد(ع)" به ریاست حجت الاسلام دکتر جباری و "اصحاب و جریانات و میراث علمی امام جواد(ع)" به ریاست حجت الاسلام الویری برگزار شد.
در کمیسیون سبک زندگی امام جواد(ع)، خانم «مریم سعیدیان جزی» استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان، مقاله خود با عنوان "ابعاد ازدواج امام محمد بن علی الجواد(ع) با ام فضل (دختر مأمون عباسی) و مسائل آن" را ارائه کرد.
چکیده این مقاله به شرح زیر است:
این مقاله به برسی دلایل ازدواج امام جواد(ع) با ام فضل و اتفاقات و مسائلی که در طول زندگی مشترک واقع شده می پردازد. ضرورت این تحقیق در بررسی مناسبات ام فضل با امام و برطرف کردن تناقض‌ها و ابهام‌هایی است که در این خصوص وجود دارد.
سؤال اصلی این مقاله این است که ازدواج امام جواد(ع) با ام فضل چرا و چگونه صورت گرفت؟ چه اختلافی بین این دو بود که منجر به تصمیم ام فضل برای به شهادت رساندن امام شد؟ آیا ازدواج ام فضل سیاسی بود؟
مقاله بدین منظور ابتدا به بررسی سه دسته روایات در مورد زمان ازدواج امام با ام فضل می‌پردازد: اول، ازدواج ایشان را در زمان ولایتعهدی امام رضا(ع) می‌داند؛ دسته دوم، این ازدواج را بعد از شهادت امام رضا(ع) و در سال‌های 204، 210 و 215 می‌داند و دسته سوم، روایاتی است که علامه مجلسی نقل می‌کند و سن امام را هنگام ازدواج بین 9 تا 11 سال ذکر می‌کند. مقاله، روایات دو دسته اول را رد می‌کند و روایات دسته سوم را می‌پذیرد.
مقاله در ادامه به این موضوعات می‌پردازد: برگزاری مراسم عقد ازدواج و خواندن خطبه عقد توسط امام جواد(ع)، محل سکونت امام بعد از ازدواج با ام فضل، انگیزه مأمون از طرح مسئله ازدواج ام فضل با امام که عبارتند از: کسب مشروعیت، حفظ روابط خویشاوندی، رقابت با علویان، زعم شیعی بودن مأمون، ارادت مأمون به امام جواد، تمایل دو جانبه امام و ام فضل به یکدیگر.
بخش پایانی مقاله نیز به شهادت امام جواد(ع) و نقش ام فضل در این واقعه اختصاص دارد.
مقاله در این بخش ابتدا به نقد و بررسی اقوال و منابع موجود در این زمینه می‌پردازد و سه دسته اخبار را واکاوی می‌کند. سپس به بررسی دلایل اثبات نقش مستقیم ام فضل در شهادت امام می‌پردازد که عبارتند از: بدگویی‌های ام فضل از امام و شکایت از او به مأمون و معتصم، مسئله سمانه مغربیه و صاحب فرزند شدن از امام جواد(ع)، اخبار امام از آینده ام فضل، ارتباط مستقیم ام فضل با معتصم عباسی.
نتیجه اینکه علت ازدواج ام فضل با امام جواد(ع) انگیزه‌های سیاسی و اهدافی بود که مأمون برای کسب مشروعیت و رقابت با علویان و تحت نظر گرفتن امام، همانند ولایتعهدی امام رضا(ع) دنبال می‌کرد.
راهبرد امام جواد(ع) با در نظر گرفتن شرایط حاکم بر این ازدواج آن بود تا با رعایت اصل تقیه در دسترس مستقیم دستگاه خلافت دور مانده و با استقرار در مدینه و صبر و مدارا با ام فضل، از هر گونه تنش و برخوردی که سبب صدمه زدن به بنیان خانواده و رسالت هدایت و امامت ایشان شود پرهیز کند.
شایان ذکر است همایش سیره و زمانه حضرت جواد(ع) با مشارکت مجمع جهانی اهل بیت(ع)، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، جامعة الزهراء، جامعه المصطفی العالمیه، دانشگاه اصفهان، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشگاه حج و زیارت، دانشگاه الزهراء، دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، موسسه امام خمینی (ره) و دانشگاه باقرالعلوم (ع) در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.
...............
پایان پیام/ ۲۱۸