فقه اجتماعی رشد و توسعه پیدا نکرده است / مهم‌ترین بخش فقه ما فقه نظام است

به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ آیت الله «محسن اراکی» دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، شامگاه دیروز یکشنبه طی سخنانی در مراسم افتتاحیه پژوهشگاه فقه نظام که در ساختمان نورالثقلین قم برگزار شد، فقه نظام را مهم‌ترین فقه دانست و تأکید کرد: فقه نظام از فقه فردی مهم‌تر بوده و حتی فقه فردی مقدمه فقه نظام است.

وی افزود: فلسفه فقه نظام درباره این است که آیا مکلفِ تکالیف الهی تنها فرد است یا جامعه را نیز شامل می‌شود؟ از مجموعه آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) استفاده می‌شود که تکلیف به فرد خود مقدمه انجام تکالیف جامعه است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب، با اشاره به آیات قرآن، تحقق وحدت جامعه بشری را تنها در سایه دین خدا دانست و بیان کرد: بدون دین، وحدت جامعه بشری محال بوده و این وحدت خود نیز دارای تکالیف است.

وی با تأکید بر این که این مباحث را ذوقی و حدسی بیان نمی‌کنیم بلکه بر اساس فرمایشات معصومان(ع) است، اظهار کرد: جامعه الهی، جامعه واحد با نفس واحد است. شهادت به پیامبری حضرت محمد(ص) و پذیرفتن اسلام خود سبب ایجاد جامعه الهی واحد می‌شود.

آیت الله اراکی، نخستین موضوع در بحث جامعه اسلامی را ایجاد وحدت عنوان کرد و یادآور شد: با پذیرفتن اسلام و اطاعت از نبی اکرم(ص) وحدت اعتباری آغاز می‌شود و وحدت حقیقی نیز زمانی شکل می‌گیرد که عمل به این اطاعت صورت گیرد.

وی افزود: وقتی وحدت حقیقی شکل می گیرد مؤمنان با یکدیگر برادر می‌شوند. البته این وحدت تنها در جامعه اسلامی نیست و برای تمام جوامع است ولی به طور کلی در جامعه اسلامی با اطاعت از فرمان فرمانروای الهی که نبی اکرم(ص‌) هستند، جامعه واحدی شکل می‌گیرد چون همه از یک فرمان واحدی پیروی می‌کنند.

عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان این که رابطه امام و مأموم باید مشخص باشد، تصریح کرد: امامت وحدت آفرین است و تا مأموم تابع امام(ع) نشود این وحدت شکل نمی‌گیرد.

وی مرکز جامعه ایمانی واحد را بیت امیرمؤمنان(ع) و فاطمه(س) دانست و گفت: پیروی از فرمانده واحد، نفس واحد اجتماعی را به وجود می‌آورد که نخستین وظیفه او برپایی عدالت است. آمر عدل نیز خود به صراط مستقیم بوده و فرمانروای عدل است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، با بیان این که نقش مردم در شکل‌گیری حکومت اسلامی مقبولیت و مشروعیت بخشیدن به حکومت نیست، عنوان کرد: نقش مردم نقش فاعل است، یعنی اگر مردم نگویند اطاعت کردیم و به فرمانروایی فرمانده تن ندهند حکومت شکل نمی‌گیرد. موجودیت حکومت اسلامی مبتنی بر خواست مردم است. پس از اطاعت نیز باید حکومت را یاری کنند.

وی خاطرنشان کرد: واحد اجتماعی نیز تکالیفی دارد که آمر این تکالیف امام(ع) به ضمیمه مأموم است. یعنی جامعه با وجود یک امام(ع) و یک مأموم نیز شکل می‌گیرد. امام(ع) نیز باید دارای بیت باشد چون می‌خواهد جامعه را تشکیل دهد. بیت الامام خود آغازگر شکل گیری بیوت مؤمنان است و تمام این بیوت فرع بر بیت مرکزی که بیت امام(ع) است، می‌باشند. بیوت مؤمنان مولد بیت امام(ع)هستند.

آیت الله اراکی، اقامه عدل را از تکالیف جامعه واحد بیان کرد و گفت: چنین موضوعاتی را باید در فقه نظام بحث کرد. چون اگر در فقه نظام بحث نشود گرفتار فقه فردی می‌شویم که تنها توجه به این فقه، جامعه را به نابسامانی می‌کشاند.

وی خاطرنشان کرد: فرد فرد مردم ما انسان‌های مؤمنی هستند ولی چرا وضع بازار و بانک‌ها نابسامان است؟ نظام بانکی ما باید عدل را برقرار کند ولی چون در اجرای این گونه نظام‌های اجتماعی به جای فقه نظام از فقه فردی بهره برده می‌شود، شاهد هستیم که خروجی نظام بانکی بدترین بی‌عدالتی و تبعیض طبقاتی است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، خاطرنشان کرد: مسئولان فرهنگی ما افراد متدینی هستند ولی خروجی نهادهای فرهنگی ما چرا این گونه است و در جامعه شاهد کارهای مختلف مغایر با فرهنگ هستیم؟ رفتارهایی که به هویت جامعه صدمه می‌زند. مشکل این است که نگاه ما به این مسائل با نگاه فقه فردی است.

وی اضافه کرد: آیا جامعه ما از لحاظ فرهنگی دارای فرهنگ دینی است یا خیر؟ دین جامعه ما فقه فردی است و در این فقه نیز موفق بوده‌ایم ولی مشکل آنجاست که فقه اجتماعی رشد و توسعه پیدا نکرده است به همین دلیل شاهد هستیم که مشکلات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... در کشور رخ داده است.

عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: امروز امامت ولی عصر(عج) در جامعه اجرا می‌شود و مقام معظم رهبری نائب ایشان هستند و شاید یکی از مهم‌ترین مباحث ظهور امام زمان(عج) تدوین فقه نظام باشد.

آیت الله اراکی در جمع بندی مباحث خود خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین و شاید مهم‌ترین بخش فقه ما فقه نظام است؛ فقهی که در آن جامعه مرکب از امام و مأموم است که در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، تربیتی، سیاسی و... تکالیف دارد و این تکالیف را باید از آیات و روایات استخراج کرد.

....................
پایان پیام/ 167