به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ روابط مصر و سعودی با فرستاده شدن پرونده دو جزیره « تیران» و« صنافیر» به پارلمان مصر برای تعیین سرنوشت آنها، وارد یک دو راهی سرنوشت ساز شده است.
روزنامه لبنانی السفیر در این زمینه نوشت: اگر نمایندگان پارلمان مصر با تسلیم این دو جزیره به سعودی موافقت کنند انتظار می رود روابط بحرانی دو کشور بهبود یابد و آرامش برقرار شود اما اگر تصمیم دادگاه مصر را که به بطلان توافق واگذاری این دو جزیره به سعودی رای داده است، تایید کند، معنای آن این است که روابط دو کشور درآستانه قطع کامل پیش خواهد رفت و پرونده سرنوشت این دو جریزه در دادگاه‌های بین المللی بررسی خواهد شد.
حتی اگر پارلمان مصر سرنوشت دو جزیره را مشخص کند و روابط قاهره ـ ریاض ادامه یابد با این حال باید به تحولات چند ماه گذشته اهتمام ویژه داشت که از جمله آنها افزایش حجم فشارهای سعودی بر مصر، کاهش ارزش واحد پول مصر( جنیه) به نصف قمیت دلار و همچنین افزایش سطح هماهنگی‌های سعودی ـ قطری علیه مصر است.
بارزترین اقدامات سعودی و قطر علیه مصر:
1- سفرهای مقامات ارشد سعودی به اتیوپی و بدنبال آن سفر وزیر خارجه قطر که هدف همه آنها فعال کردن پرونده اختلاف قاهره و آدیس آبابا در خصوص سد النهضه بوده است.به معنای دیگر این سفرها پیام روشن کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به مصر از جمله در رابطه با یک پرونده حیاتی برای امنیت ملی آن است.
2- در نشست اخیر کمیته شرکت‌های هواپیمائی عربی، سعودی و قطر برای پایان دوران ریاست مصر در این کمیته تلاش کردند.
3- بعدازانفجار کلیسای « المرقسیه» در قاهره ، مصر گزارشی از سرنوشت متهم این انفجار منتشر کرد که در آن به سفر او به قطر اشاره شده است.هرچند منابع مصری گفته اند هدف متهم کردن قطر نبوده است اما با این وجود شورای همکاری خلیج فارس این اقدام قاهره را محکوم و اعلام کرد که در کنار قطر می ایستد.
4- اکنون هماهنگی دقیقی بین سعودی و قطر در جریان است تا زمینه سفر ژنرال« میشل عون» رئیس جمهوری لبنان به این دو کشور را فراهم و حتی شاخص‌های سیاسی، اقتصادی و رسانه‌ای این سفر را برجسته کنند.به نظر می‌رسد قاهره دریافته است که این گام سعودی و قطر تلاشی برای اعمال فشار بیشتر بر مصر است به ویژه اینکه رهبری مصر امیدوار بوده است تا نخستین مقصد سفرهای خارجی ژنرال عون قاهره باشد.
هنگامی که « جبران باسیل» وزیر امور خارجه لبنان به قاهره رفت ، «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر به او گفت که امیدوار است نخستین مقصد ژنرال عون مصر باشد. وزیر خارجه لبنان هم در پاسخ گفت که لبنان و ژنرال عون نقش قاهره و جایگاه آن را بسیار عالی می دانند.اما بلافاصله سعودی،هیاتی بلند پایه را به نمایندگی از « سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی روانه بیروت کرد و ژنرال عون در دیدار با این هیات ملتزم شد که نخستین مقصد سفرهای خارجی او ریاض باشد و مصر را در فهرست سفر دوره ای خود قرار دهد.حال مصر منتظر است تا جواب این سوال را دریافت کند که ژنرال عون بعداز ریاض ابتدا به قاهره سفر خواهد کرد و یا به دوحه پایتخت قطرمی رود؟
تیم ریاست جمهوری لبنان می گوید که حزب جریان آزاد ملی وابسته به ژنرال عون با سعودی و قطر میانه خوبی ندارد اگرچه ریاض و دوحه به‌سرعت انتخاب ژنرال عون به عنوان رئیس جمهوری را تبریک گفتند و آن را تایید کردند و شایسته است پاسخ مشابهی دریافت کنند.
تیم ریاست جمهوری لبنان به مقوله ای دیگر هم می اندیشد و آن اینکه، فضای تحرکات سرمایه گذاری ، سیاسی و مالی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در آمریکا و اروپا بیشتر و بیشتر تنگ می شود بنابر این حل و فصل روابط لبنان با این کشورهای ثروتمند به بازگشت شهروندان آنها به لبنان و تقویت سرمایه گذاری‌ها و اقتصاد لبنان منجر می شود.
همپیمانان ژنرال عون در دمشق و حزب الله نگران این وضعیت نیستند و معتقدند که بعداز سفر رئیس جمهوری لبنان به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس او از آزادی عمل بیشتری برای گسترش روابط با سوریه و سپس سفر به دمشق و تهران برخوردار خواهد شد.اما قاهره تمایل دارد که از سفر ژنرال عون به کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به عنوان اهرمی برای اعمال فشار علیه مصر استفاده نشود به ویژه اینکه رهبری مصر برای لبنان و ادامه ثبات آن اهمیتی زیاد قائل است و سفر موفق « سامح شکری» وزیر خارجه مصر به بیروت دلیل بسیار خوبی برای آن است.
برخی معتقدند شتاب کشورهای عرب به ویژه در حوزه خلیج فارس برای گشودن آغوش خود بر روی بیروت، به این خاطراست که نگران روابط خوب ایران و سوریه با رئیس جمهوری لبنان و سفر سریع مقامات ایرانی و سوری به لبنان بلافاصله بعداز انتخاب ژنرال عون به عنوان رئیس جمهوری و ملاقات با او است.شاید مصر در این مرحله نتواند همه خشم خود از سعودی را فریاد بزند و آن را آشکار سازد اما هرطرفی که به قاهره سفر می کند، بخوبی متوجه این خشم می شود و زیاد در باره آن می شنود.
نزدیکان رهبری مصر می گویند: ما کمک‌های اقتصادی دریافت نکرده ایم در حالی که این وظیفه کشورهای عرب حوزه خلیج فارس است زیرا اگر قاهره در مقابل موج اخوان المسلمین نایستاده بود اکنون درهای این کشورها را می زدند.
در عربستان بین هفت تا هشت میلیون مصری زندگی می کنند و از زمان بحرانی شدن روابط دو کشور ، کاهش ارزش جنیه ( واحد پول مصر) و افزایش بهای مواد اولیه ادامه داشته و مالیات و عوارض‌های جدیدی برای مصری‌ها وضع شده است.مقامات مصری همواره گفته اند: حتی در اوج روابط قاهره و ریاض ، مصر همواره وعده‌های زیادی شنیده اما سعودی بسیار کم به این وعده‌ها عمل کرده است.
مصر، ایران و سوریه
شکی نیست که عوامل اقتصادی مصر را در تنگنا قرار داده و دامنه حرکت آن بسیار کاهش یافته است و همچنین تردیدی نیست که دیپلماسی قدیمی مصر ناگهان با دیپلماسی جدید سعودی مواجه شده که جوان‌های خام آن را مدیریت می کنند و از عمق روابط تاریخی بین دو کشور اطلاعی ندارند.
یک سیاستمدار مصری می گوید: هر گاه برنامه‌های شبکه الجزیره را نگاه می کنیم، با فشارهای روزانه علیه رهبری و ارتش مصر مواجه می شویم و درمی یابیم که قطر و برخی دیگر از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نتوانسته اند سرنگونی حکومت «اخوان المسلمین» را هضم کنند به ویژه اینکه انتظار داشتند و ترجیح می دادند السیسی سرنگون شود.
السفیر نوشت: با این وجود رهبری مصر دارای گزینه‌های زیادی برای خروج از بحران است که می تواند کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را نگران کند و از جمله آنها گشایش در روابط با ایران است هر چند آن را به دلایل زیادی تاکنون به تاخیر انداخته است.
این روزنامه لبنانی افزود: « توافق بر سر نتایج این نزدیکی در روابط و شرایط آن » و همچنین « همراهی ایران با شروط مصر» از جمله این موانع و دلایل است.السفیر اضافه کرد: دیدار وزیران خارجه ایران و مصر در ژنو پیامی در این زمینه بود اما تاکنون نتایج عملی نداشته است.
این روزنامه لبنانی ادعا کرد: علاوه بر این ، ایران اکنون درصدد نزدیک ساختن روابط خود با ترکیه در خصوص پرونده سوریه است و احتمال نمی رود نشانه‌هائی از گشایش جدی در روابط ایران با مصر مشاهده شود تا زمانی که روابط ایران با ترکیه در خصوص سوریه و سپس عراق مثبت است.السفیر با بیان اینکه « البته در خصوص عراق بخاطر مواضع آنکارا درقبال الحشد الشعبی که بسیار مورد اهتمام و توجه ایران است، سخت به نظر می رسد»، نوشت: ایران تماس‌های نتیجه بخشی ( هرچند در زمان حاضر ضعیف است) با جنبش حماس و اخوان‌المسلمین دارد.
این روزنامه لبنانی افزود: اگرچه سوریه یک برگه فشار مهم مصر برای اعمال فشار بر سعودی و قطر است ودرست است که « عبدالفتاح السیسی» و « بشار اسد» رئیسان جمهوری دو کشور از نزدیکی روابط قاهره و دمشق سخن گفته اند اما مصر تاکنون از مرحله همکاری‌های امنیتی عبور نکرده و اقدامی برای بازگشت کامل روابط دیپلماتیک صورت نداده است. اگرچه روسیه تلاش دارد که روابط مصر و سوریه رو به جلو پیشرفت کند اما مهم این است که مصر برای گشایش در روابط با سوریه بیش از این تاخیر نکند.
السفیر در ادامه به توافق روسی ترکی برای برقراری آتش بس در سوریه اشاره کرد و به نقل از یک مقام ارشد بین المللی نوشت که ایران و روسیه به همه از جمله ترکیه ابلاغ کرده اند ، بشار اسد رئیس جمهوری سوریه اکنون و در آینده خط قرمز است.این روزنامه لبنانی خاطرنشان کرد: شکی نیست ، آنچه پارلمان مصر در باره دو جزیره با وجود جدال موجود در مصر برای مشروع و غیرمشروع بودن اقدامات دولت این کشور در این زمینه، تصمیم می‌گیرد، برای گزینه‌های آینده در داخل و خارج سرنوشت‌ساز خواهد بود و می‌تواند پای دادگاه بین‌المللی را در این پرونده بازکند. السفیر تاکید کرد: در هر صورت السیسی خود را در داخل و خارج از مصر در مقابل موقعیت‌ها و گزینه‌های سخت قرار داده است هر چند تلاش دارد تا روابط مصر و سعودی را کنترل کند تا بیش از این بحرانی‌تر نشود.
نفت، مصر را از عربستان دور و به عراق نزدیک کرد
اظهارات اخیر وزیر نفت مصر مبنی بر تامین مایحتاج نفت ازعراق، یک گام جدید در چارچوب بازسازی روابط نه چندان خوب قاهره و بغداد ارزیابی و در مقابل، نشانه بارز دیگری از تشدید تنش میان ریاض و قاهره تعبیر شد و این درحالی است که نفت در سال‌های گذشته نقش تعیین کننده در روابط قاهره و ریاض داشت.
روابط مصر و عربستان به دنبال کودتای السیسی علیه مرسی که گفته می شود با حمایت ریاض همراه بود، تا جایی پیش رفت که دو کشور ساخت یک پل ارتباطی بر روی دریای سرخ را مطرح کردند و بحث‌هایی درباه واگذاری دو جزیره تیران و صنافیر به سعودی‌ها مطرح شد، اما این داغی روابط چندان بطول نیانجامید.
در حالی که بسیاری، سفر پادشاه عربستان در آوریل 2016 به مصر را نقطه تحول در روابط دو کشور تلقی کرده بودند، اما خیلی طولی نکشید که روابط قاهره – ریاض نخست بر سر دو جزیره در دریای سرخ به تنش کشیده شد.
متعاقب آن، همگرایی مصر با روسیه بر سر حل پرونده سوریه و خودداری قاهره از اعزام نیرو به ائتلاف نظامی عربستان علیه یمن، تنش‌ها را تاجایی برجسته کرد که نخبگان و رسانه‌های دو کشور را به دشنام و ناسزایی گویی علیه دولت‌ها و ملت‌های دو کشور کشاند.
اعلام یک منبع دولتی مصری در روزهای اخیر مبنی بر خودداری شرکت 'آرامکو' عربستان از تامین مایحتاج مشتقات نفتی مصر، به باور کارشناسان آخرین میخ بر تابوت روابط ریاض و قاهره بوده است. طبق توافق امضا شده بین مصر و عربستان در سفر ملک سلمان به قاهره، قرار بود که شرکت آرامکو براساس قراردادی به ارزش 23 میلیارد دلار و به مدت پنج سال، از ماه می 2016میلادی 700 هزار تن مشتقات نفتی مصر شامل، بنزین، گازوییل، روغن خودرو و نفت سیاه را تامین کند. اما ، عربستان به دلیل مواضع سیاسی مصر در قبال پرونده‌های سوریه، عراق و یمن، از اجرای این توافق خودداری کرد، امری که وزارت نفت مصر را در اکتبر گذشته ناچار ساخت در سطح بازار جهانی نفت، جهت تامین مایحتاج نفتی خود یک مناقصه برگزار کند.
در همین راستا وزیر نفت مصر در اکتبر گذشته به بغداد سفر و پیرامون تامین مایحتاج نفتی خود با مسوولان عراقی مذاکره کرد که عراقی‌ها به سرعت از این درخواست استقبال کردند.
مصطفی السعدون روزنامه نگار عراقی در این راستا در یادداشتی به این موضوع پرداخت و نوشت: این پیشنهاد برای عراقی‌ها آنقدر اهمیت داشت که حیدرالعبادی نخست وزیر عراق که در بحبوحه جنگ موصل بود، با رئیس جمهوری مصر تماس تلفنی بگیرد و درباره گسترش روابط دو جانبه و مبارزه با تروریسم با عبدالفتاح السیسی گفت و گو کند.
در همان زمان برخی شخصیت‌های سیاسی، از جمله عدنان الاسدی نماینده پارلمان و بیان جبر وزیر حمل ونقل سابق عراق، پیشنهاد کردند که عراق همانند توافق موجود بین بغداد و امان، با مصر نیز به توافق مشابهی برسد.براساس این پیشنهاد عراق با فروش نفت به مصر، در مقابل پول آن را به صورت اقساط بلند مدت دریافت خواهد کرد.
در مقابل قاهره نیز که بعد از خودداری عربستان از تامین مایحتاج مشتقات نفتی و کاستن از یارانه دولتی بر مشتقات نفتی در مصر ، با افزایش قیمت مشتقات نفتی در داخل مواجه شده و اعتراض عمومی سرباز کرده بود، پیشبرد توافق خود را با عراق بهترین فرصت برای عبور از بحران دانست. مصر براساس توافق با صندوق بین المللی پول به ازای دریافت 12 میلیارد دلار وام بایستی یارانه‌های خود را بر مشتقات نفتی کاهش دهد، امری که در روزهای گذشته باعث افزایش قیمت مشتقات نفتی و در نتیجه اعتراض عمومی در مصر شده است.
عراقی‌ها معتقدند که اختلافات عربستان با مصر با توجه به اینکه ریاض با بغداد نیز روابط ناموزونی دارد، بهترین فرصت برای از سرگیری طبیعی و روبه رشد روابط بین بغداد و قاهره و در عین حال بهره برداری اقتصادی عراق از این روابط از گذر فروش و صادرات نفت و تامین مایحتاج مصر از نفت خام و مشتقات آن است.
وزیر نفت مصر در حاشیه نود و هفتمین اجلاس وزیران نفت کشورهای عربی صادرکننده نفت (اوپک) در قاهره (22 دسامبر 2016) گفته بود که بنا دارد که بین یک تا دو میلیون بشکه نفت در ماه از عراق وارد کند.این میزان واردات نفت ازعراق توسط مصر، به گفته مصطفی السعدون، پنج برابر بیش از مقدار قبلی است که تنها 200 هزار بشکه در ماه بوده است.
به باور کارشناسان، استراتژی نفتی عربستان، با وجود اینکه بیش از 30 سال (از زمان جنگ هشت ساله تحمیلی علیه جمهوری اسلامی ایران) کارایی خود را از دست داده اما آل سعود همچنان، امیدوارند با تکیه بر این اهرم فشار، سیاست‌های خود را در منطقه پیش ببرند.
این درحالی است که نه تنها تحریم نفتی مصر نتوانست، قاهره را در برابر آل سعود به زانو در بیاورد بلکه این تدبیر سعودی‌ها، سبب شد مصر و عراق با نزدیک شدن به همدیگر، روابط تاریخی خود را از سر گیرند و بی‌شک موازنه منطقه ای را بر علیه ریاض برهم بزنند.
حجم کل تولید نفت عراق براساس توافق اخیر کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) چهار میلیون و 351 هزار بشکه در روز است و 200 هزار بشکه در روز از حجم تولید قبلی خود کاسته است.
.......................
پایان پیام/ 167