به گزارش خبرگزاري اهل بيت(ع) ـ ابنا ـ «آیت الله العظمی جوادی آملی» دیروز - پنجشنبه 23 دی - در جلسه درس اخلاق این هفته خود بیان داشتند: در بحث‌های اخلاقی به این نتیجه می‌رسیم كه قرآن كریم قبل از اینكه به ما دستورهای اثباتی بدهد كه بفرماید چه صفتی داشته باشید ما را از تهی بودن ذاتی‌مان باخبر می‌كند؛ یعنی به ما می‌فهماند در درون ذات شما چیزی نیست ولی این قدرت را دارید كه فضایل را تهیه كنید.
ایشان ادامه دادند: این تعبیر ﴿یا أَیُهَا النَاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللَهِ﴾ در كتاب‌های عقلی یك مقدار تحقیق روی آن شده ، ولی آن لطایفی كه در فن اخلاق مطرح است در كتاب‌های عقلی نیست. تمام بحث‌های اخلاقی در آن فقیرِ مِن الله است كه از این بحث‌ها در حكمت و كلام خبری نیست، فقیر من الله را از آن دعای نورانی وجود مبارك پیغمبر(علیه و علی آله آلاف التحیة والثناء) می توان به دست آورد كه می فرماید: «أعوذ بك منك» خدایا من از تو به تو پناه می‌برم! این می‌شود توحیدِ محض، چون هیچ حادثه‌ای در عالم به انسان نمی‌رسد مگر به اذن خدا و هیچ راه حلی برای نجات از آن حادثه نیست مگر از خدا، پس هر حادثه‌ای بخواهد پیش بیاید از طرف خداست ما باید به او پناه ببریم؛ از او پناه ببریم كه مشكلی برای ما پیش نیاید، به او پناه ببریم كه اگر مشكلی پیش آمد او حل كند.
مرجع عالیقدر افزودند: این یعنی خدایا آنچه در عالم هست و تدبیر می‌شود به مدیریت شماست اگر یك رخداد تلخی بخواهد به ما برسد به اذن شماست و اگر این رخداد تلخ بخواهد رخت بربندد به دستور شماست، پس از شما به شما پناه می‌بریم!
معظم له اظهار داشتند: در درون همه ما انسانها یك نحوه ربوبیتی هست که آن خودخواهی است، حالا برخی‌ها زبان‌درازی می‌كنند نظیر فرعون می‌گویند: ﴿أَنَا رَبُكُمُ الْأَعْلی﴾، بعضی زبان‌كوتاهی می‌كنند حرف‌های قارون را می‌زنند، می‌گویند ما خودمان زحمت كشیدیم و در عرض سی یا چهل سال عالِم یا دانشمند شدیم؛ هر دو داعی ربوبیت دارند. اینكه كسی می‌گوید من خودم زحمت كشیدم این مال را پیدا كردم، یا این علم را پیدا كردم، این فقرِ مِن الربوبیة ندارد، این یك زمینه‌ای از ربوبیت را دارد، آن كمبود را می‌خواهد جبران كند، لذا فقرش، فقر محض نیست. فرق قارون و فرعون در دركات این كار است، فرعون صریحاً می‌گوید: ﴿أَنَا رَبُكُمُ الْأَعْلی﴾، قارون همین حرف را در آن دركات میانی می‌زند می‌گوید: ﴿إِنَما أُوتیتُهُ عَلی عِلْمٍ عِنْدی﴾ من خودم زحمت كشیدم، اقتصاددان بودم، مال پیدا كردم. یا اینکه کسی بگوید خودم زحمت كشیدم با استعداد بودم عالِم حوزوی یا دانشگاهی شدم. بعضی از ما اسلامی حرف می‌زنیم و قارونی فكر می‌كنیم، تا این غرور و خودخواهی به نحو سالبه كلیه محو نشد، یعنی ما فقیرِ مِن الربوبیة نشدیم و فقیرِ الی الله هم نخواهیم بود.
«آیت الله جوادی آملی» ادامه دادند: اینكه در آیه نورانی دارد ﴿وَ ما یُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَهِ إِلاَ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ﴾ برای همین نكته است. فرمود اكثر مؤمنین گرفتار این خودخواهی و این داعی ربوبیتی درونی هستند، در صورت عصبانیتشان معلوم می‌شود، در صورت تفاخرشان معلوم می‌شود، در صورت اظهار فرهیختگی و نخبگی‌شان معلوم می‌شود، این است كه یك گوشه‌ای از ربوبیت‌خواهی در درون خیلی‌ها هست. وقتی از امام(سلام الله علیه) سؤال می‌كنند كه چطور اكثر مؤمنین مشرك‌اند فرمود: همین كه می‌گویند اگر فلان شخص نبود، اگر فلان وسیله نبود، یا اینکه می‌گویند اول خدا، دوم فلان شخص!
مفسر برجسته قرآن کریم با بیان اینکه انسان ذاتا ظرفیت آن را دارد که مظهر خدا باشد، اظهار داشتند: انسان ذاتاً خالی است و ظرفیت آن را دارد كه موحد باشد، می‌تواند مظهر خدا باشد. این اسامی نورانی كه در دعای پربركت جوشن كبیر است كه بسیاری از شما ان‌شاءالله موفقید شب‌های جمعه قرائت و تلاوت می‌كنید، این هزار یا هزار و یك اسم، بعضی‌ها عظیم‌اند، بعضی‌ها اعظم‌اند، این رحمانیت ذات اقدس الهی، این جزء اسمای اعظم به شمار می‌رود، لذا شما می‌بینید در آیات و روایات، «الرحمن» را صفت برای چیزی قرار نمی‌دهند، آن را موصوف قرار می‌دهند ،مثل اینكه «الله» را صفت برای چیزی قرار نمی‌دهند موصوف قرار می‌دهند. بر خلاف اوصافی چون رحیم، علیم یا حکیم. گاهی انسان مظهر «رحیم» می‌شود که نسبت به گروه خاصی رحمت دارد ولی نسبت به دیگران بی‌مهر است و گاهی هم مظهر «الرحمن» می‌شود که نسبت به همه چیز رحم و مهربانی دارد. این دین به ما دستور داده كه مظهر «الرحمن» بشویم، یعنی نسبت به همه چیز رحم و مهربانی را رعایت كنیم. اینکه آب دادن به مار و عقرب گزنده هم ثواب دارد، اینکه رفع تشنگی سگی که نجس العین است هم ثواب دارد، چون این حیوانات مخلوق خدایند و انسان شده مظهر «الرحمن». این که در روایات ما هست که هر كبدِ تشنه‌ای را شما سیراب كنید اجر دارد، این مظهر رحمت رحمانیه است، حتی از حیوانات پایین‌تر، انسان اگر درختی را آب بدهد قربة الی الله، این عبادت است.
مرجع عالیقدر ادامه دادند: كدام انسان به این فكر است كه جامد و ذی‌روح حیوانی و انسانی را مشمول رحمت خاص خود قرار بدهد، او همان انسان مسلمان است؛ اگر كسی فقیرِ محض شد، ظرفیت پیدا می‌كند كه مظهر خدای الرحمن بشود این «الرحمن» مقابل ندارد، آن «الرحیم» است كه مقابل دارد، خدا منتقم است در قبالش رحیم است. این دعای نورانی امام سجاد علیه السلام است که بارها خوانده شده، وجود مبارك امام سجاد علیه السلام به ما فرمود، درست است رحمت خدا بیش از غضب خداست، اما محور اساسی تعلیم، این نیست كه رحمت خدا بیش از غضب خداست، آنكه اساس كار است این است كه رحمت خدا پیش از غضب اوست نه بیش از غضب او؛ رحمت رحمانیه مقابل ندارد.
ایشان در فراز دیگری از سخنان خود اظهار داشتند: آنچه به ما گفتند دستورهای دین را شما متوالیاً و مرتباً حفظ كنید، این آیه قرآن که ﴿یا أَیُهَا الَذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا﴾ كه آمده، این مرابطه را توسعه دادند آن مرابطه‌‌های دقیق و عمیق را فقه به عهده دارد. مرابطه هم حكم فقهی خاصی دارد. مثلا مسجد خانه خداست، هر وقت انسان فرصت پیدا كرد مشرف می‌شود و نماز می‌گذارد، اما اعتكاف یك شرایط خاصی دارد، هم زمانش مخصوص است هم مكانش مخصوص، همان طوری كه اعتكاف, زمان و زمینش مخصوص است و یك عبادت خاص فقهی است، مرابطه هم حكم فقهی خاصی دارد.
معظم له ادامه دادند: اینكه فرمود ﴿یا أَیُهَا الَذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا﴾. حالا كسی می‌خواهد برود جزء مدافعان حرم بشود، می‌خواهد مرزداری كند، این یك وقت است به طور عادی است، مثل اینكه می‌رود مسجد نماز می‌خواند و برمی‌گردد، که این حكم خاص ندارد، فقط ثواب خاص دارد. اما یك وقت می‌خواهد به این آیه عمل كند، به این آیه كه عمل كند، باید حساب خاص داشته باشد. این دین به ما گفته این (رابطوا) مثل اعتكاف، حكم خاص خودش را دارد. اگر كسی ظهر نمازش را در مسجد خواند منتظر بود كه شب فرا برسد باز در مسجد شركت كند و نمازش را بخواند، مرتبط در پیوند دین است، این می‌شود (رابطوا)؛ اگر بین اعمال حسنه‌اش، پیوندی برقرار كند، منتظر باشد كه آن نوبت برسد تا آن عمل را انجام بدهد، مصداق (رابطوا) است. ما می‌توانیم این چنین باشیم، اگر (رابطوا) شدیم، دیگر راحتیم، دیگر وسط‌ها فرصتی نیست به دیگری وقت بدهیم، چون ما منتظریم فرصت بعدی بیاید برویم مسجد، برای واجبات و مستحباتمان، برای درس و بحثمان، ما برنامه‌ریزی كنیم، ما صبح این درس را داریم، بعدازظهر آن درس را داریم، شب آن مطالعه را داریم، همه‌اش برای الله باشد می‌شود (رابطوا). به ما فرمودند برای خودتان برنامه‌ریزی كنید اگر شما برای خودتان برنامه‌ریزی نكردید بیگانه برای وقتتان برنامه‌ریزی می‌كند.
«آیت الله العظمی جوادی آملی» بیان داشتند: اگر ما خواستیم برنامه‌ریزی صحیح در عبادات، در علوم، در معارف داشته باشیم و به این آیه كریمه ﴿رابِطُوا﴾ عمل كنیم این است كه وقت خالی نگذاریم كه دیگری برای ما برنامه‌ریزی كنند.
مرجع عالیقدر در پایان ضمن تسلیت ارتحال علمای بزرگواری که اخیرا به رحمت خدا رفته اند، بیان داشتند: این ایام مصادف با رحلت بسیاری از بزرگواران ما بود، حضرت آیت الله موسوی اردبیلی، حضرت آیت الله واعظ زاده خراسانی و اخیراً هم حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی؛ اینها هر كدام به نوبه خودشان مصداق این ﴿رابِطُوا﴾ بودند تا عمر بابركتشان بود در مسئله علم و دین، حفظ نظام و رهبری تلاش و كوشش كردند، اجر همه اینها با ذات اقدس الهی و از ملت بزرگ و بزرگوار حق‌شناسی می‌شود كه در این مراسم سوگ و ماتم نهایت احترام را گذاشتند!
...............
پایان پیام/ 313