به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ سمینار دو روزه گفتگوی فرهنگی ایران و هند با عنوان "اشتراکات فرهنگی بین ایران و شبه قاره هند، فروپاشی فرهنگ بومی در عصر جهانی شدن" به ابتکار مرکز مطالعات فرهنگی و بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و مشارکت شورای روابط فرهنگی هند و رایزنی فرهنگی کشورمان، بعدازظهر دیروز - چهارشنبه 29 دی - در محل مرکز بین‌المللی هند واقع در دهلی‌نو، آغاز شد.
«ابوذر ابراهیمی‌تركمان» رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنرانی خود در آیین افتتاحیه این سمینار با بیان اینكه برپایی این دور از گفتگوهای اندیشمندان ایران و شبه قاره از آن رو حائز اهمیت است که امروزه آسیا که مرکز پیدایش نخستین و مهم‌ترین تمدن‌های بشری و خاستگاه انبیا و ادیان و مکاتب معنوی و عرفانی بزرگ بوده است، دستخوش منازعات و بحران‌های سیاسی، فرهنگی و امنیتی بسیاری، از جمله چالش افراط‌گرایی شده است، گفت: به یقین گفتگوی فرهنگی می‌تواند یکی از کارسازترین و مؤثرترین راهکارهای ایجاد منطقه‌گرایی آسیایی برپایه وجود تاریخ، فرهنگ و تمدن و سرنوشت مشترک به شمار آید.
وی افزود: اگر فرهنگ را نوعی شعور و خرد مشترک بدانیم، این خرد مشترک صرفاً بر پایه مشارکت جمعی و تعامل ایجاد می‌شود. تجربه تاریخی نیز این نکته را به ما یادآوری می‌كند که ظهور، رشد و بالندگی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در طول تاریخ نیز، جز با مشارکت، مبادله و داد و ستد آزادانه و دوستانه فکری و فرهنگی تحقق نیافته و پدیده خرده‌فرهنگ‌ها و همچنین تنوع و چندفرهنگی موجود در آسیا نیز بر اساس شناسایی و احترام دیگران و پذیرش تفاوت‌ها و بردباری در برابر تفاوت‌های فرهنگی یکدیگر استوار شده است.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: گفتگوی فرهنگی که با پذیرش اعتبار دیگر فرهنگ‌ها و دعوت به همگرایی و تقارب و پذیرش تنوع شکل گرفته است، به جستجوی راه حل مناسبی در برابر این پرسش می‌پردازد که چگونه می‌توان تنوع و وحدت فرهنگی را توأمان داشت و از تنوع فرهنگی به وحدت رسید؟ این مهم در دنیای پرالتهاب کنونی از آن رو حائز اهمیت است که دریابیم منشأ بسیاری از خشونت‌ها و منازعات در روابط بین‌الملل برخاسته از سوءتفاهمات و قوم‌مداری‌های خودحق‌پندارانه فرهنگی و همچنین عدم آگاهی و درک و شناخت فرهنگ‌ها و جوامع از یکدیگر است.
«ابراهیمی تركمان» افزد: به جهت تأثیر فرهنگ بر سیاست، اقتصاد و حتی نگرش‌های مذهبی و ساختارهای اجتماعی، گفتگوهای فرهنگی نخبگان و اندیشمندان در پی‌ریزی صلح و ایجاد درک متقابل و تفاهم بین‌المللی، بیش از هر زمان دیگر تأثیرگذار و ضروری به نظر می‌رسد.
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: برای نشان دادن درجه دوستی و همگرایی میان شبه قاره و ایران چه شاهد و گواهی بهتر و روشن‌تر از اینکه؛ میرات مشترک فرهنگی و تاریخی این دو حوزه بزرگ تمدنی بر محور تعامل، داد و ستد فکری، احترام متقابل و همچنین خرد و مشارکت جمعی پی‌ریزی شده و در شکل‌گیری و بالندگی این میراث عظیم و ماندگار تاریخی و تمدنی، بیش از همه، عنصر فرهنگ و نخبگان فرهنگی سهم و نقش مؤثر و ماندگاری به عهده داشته‌اند.
عضو شورای عالی فرهنگی در تصریح این بخش از سخنانش اظهار كرد: قطعاً در این همایش که با تأکید بر دو عنصر فرهنگ و گفتگو شکل گرفته، اندیشمندان به شرح تفصیلی و عالمانه از این میراث مشترک تاریخی و فرهنگی خواهند پرداخت. اما بنده به نوبه خود مایلم در این فرصت کوتاه، پیرامون یکی از ویژگی‌های اساسی فرهنگ ایرانی یعنی عرفان ایرانی ـ اسلامی که می‌توان از آن به عنوان حلقه وصل و پل استوار پیوندهای تاریخی ایران و شبه قاره یاد کرد، سخن بگویم. ظرفیتی که بیش از دیگر ظرفیت‌های موجود در فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی، فرصت و امکان تعامل، گفتگو و تمدن‌سازی مشترک را با دیگر جوامع، به ویژه شبه قاره فراهم كرده است.
وی افزود: اسلام، هندوئیسم و بودیسم، از لحاظ ساختاری در دو جهت متفاوت قرار دارند؛ ولی محل تلاقی آنها در شبه قاره بوده است. این تلاقی بیش از آن که در یک نزاع و مواجهه رخ داده باشد، از مسیر گفتگو و تعامل سازنده شکل گرفته است. نکته حائز اهمیت دیگر سهم مشترک ایرانیان و هندی‌ها در تقویت بعد عرفانی و تصوف اسلامی و همچنین نقش شبه قاره در گسترش اسلام و عرفانی كه عموماً رنگ و بوی ایرانی داشت، در سایر سرزمین‌ها از جمله آسیای جنوب شرقی است.
«ابراهیمی تركمان» ادامه داد: برخی از محققان آسیای غربی بر این باورند که آنچه زمینه گفتگوی بین عارفان اسلامی را با بودیسم و هندوئیسم موجود در این منطقه و در شرق آسیا فراهم آورد، مفهوم مشترك انسان کامل بود. بسیاری از عرفای اسلامی از جمله ابن عربی، حلاج و الجیلی، از واژه انسان کامل بهره برده‌اند. عرفای مسلمان در سیر تبلیغ در میان بوداییان و هندوها و معرفی اسلام در آسیای جنوب شرقی، با مذهبی مواجه شدند که تلفیقی از مذهب شیوا و بودیسم بود. در نتیجه برای درک مفهوم انسان کامل همراه با مفهومی که بودائیان از بودی ستوه و هندوها از مفهوم شیوا داشتند، این مفهوم را ارائه می‌دادند و این موضوع موجب گفتگو بین اسلام و بودیسم با هدف اشاعه محبت و بردباری بین پیروان دو آیین در آسیای جنوب شرقی شد.
وی همچنین، گفت: مکتب عرفانی ایران که می‌بایست از آن به عنوان حلقه وصل شبه قاره و ایران یاد کرد، دارای ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی است كه مهم‌ترین آن، استفاده از زبان فارسی در بیان احوالات و عقاید، به جای زبان عربی و دیگر زبان‌هاست. عارفان ایرانی و حتی مبلغین مذهبی نیز در شهرهای مختلف خراسان از قرن دوم هجری، از زبان فارسی استفاده می‌کردند و از قراین و شواهد چنین برمی‌آید که صوفیان برجسته دوره اول شكل‌گیری این مكتب، به فارسی سخن می‌گفتند و بنا به استناد تاریخ‌نویسان، برخی از آنان اصلاً عربی نمی‌دانستند. عربی به طور عمده زبان نوشتاری موضوعات دینی چه در سرزمین‌های عربی و چه سرزمین‌های فارسی‌زبان بود.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: وحدت، فارغ از مرزهای جغرافیایی، مذهبی و قومی، پیام اصلی این مکتب بود. پیامی که امروزه در جهانی که دچار کشمکش و منازعات بسیاری است، همچون گذشته کارساز و حائز اهمیت است. به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت عرفان به ویژه در کشوری همانند هند که از تنوع گسترده قومی، مذهبی و جغرافیایی برخوردار است، بسیار آموزنده خواهد بود.
وی افزود: شاخصه مذاهب و جوامع مذهبی در طی حوادث و ارزش‌ها شکل می‌گیرد. در غرب و شرق آسیا ارزش‌های اخلاقی همانند بردباری و مفهوم انسان كامل که هم در هندوئیسم و بودیسم، و هم در عرفان اسلامی از جایگاه مهمی برخوردار است، تأثیر حائز اهمیتی در وحدت، سازگاری و همزیستی مسالمت‌آمیز پیروان این مذاهب و همچنین اقبال آزادانه و مشتاقانه مردم این سرزمین‌ها نسبت به اسلام و ارزش‌های اخلاقی و معنوی آن داشته است.
«ابوذر ابراهیمی تركمان» افزود: امروزه نیز می‌توان از ظرفیت بالای عرفان برای پیشبرد گفتگوهای فرهنگی و دینی بین اسلام، بودیسم و هندوئیسم و مسیحیت بهره جست؛ چرا که ویژگی‌های نهفته در عرفان همانند درست دیدن و حُسن ظن داشتن و قضاوت کردن بر پایه خوش‌بینی و حُسن ظن، امروزه نیز می‌تواند راهکار مناسبی برای گسترش تفاهم و صلح جهانی باشد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین با بیان اینكه مایلم به عنوان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، اعلام كنم که داشتن یک رابطه فرهنگی پایدار، فعال، رو به گسترش و سازنده با کشورهای شبه قاره جزو اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، تأكید كرد: بر این باوریم که چنین رابطه‌ای می‌تواند نقش مؤثر و سازنده‌ای در ثبات منطقه و همچنین شکوفایی و گسترش ارتباطات و همکاری‌ها در سایر بخش‌ها داشته باشد.
وی افزود: با اذعان به این مهم، دبیرخانه دایمی گفتگوهای فرهنگی در سازمان فرهنگ به منظور تسهیل و فراهم‌سازی امکان ارتباط مستمر بین نخبگان و اندیشمندان ایران با سایر کشورها تأسیس شد و حضور رؤسای برخی از دانشگاه‌های برتر جمهوری اسلامی ایران در این نشست، شاهدی بر عزم و اراده جدی ایران برای توسعه و گسترش روابط علمی و فرهنگی میان اندیشمندان و دانشگاهیان ایران و شبه قاره است.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم كه به منظور فراهم‌سازی ارتباط مستمر و تنگاتنگ اندیشمندان و مجامع دانشگاهی و فرهنگی این دو حوزه بزرگ فرهنگی؛ از طریق تأسیس دبیرخانه دایمی گفتگوهای فرهنگی ایران و شبه قاره، ساز و کارهای مناسبی برای تنظیم و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های منظم و دوره‌ای در قالب برپایی نشست‌ها، تبادل هیأت‌ها، راه‌اندازی فصلنامه مشترک علمی و فرهنگی، راه‌اندازی یا گسترش مطالعات فرهنگی مربوط به ایران و شبه قاره، همکاری مشترک در احیای میراث فرهنگی و تاریخی مشترک و برخی دیگر از برنامه‌ها پیش‌بینی شود.
وی در پایان سخنان خود، گفت: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و شورای روابط فرهنگی هند می‌توانند با جلب مشارکت سایر نهادهای دانشگاهی و فرهنگی در ایران، هند و سایر کشورهای منطقه در این دبیرخانه، ظرفیت‌های مناسبی را برای تحقق این مهم فراهم آورند.
بنابر اعلام این خبر، سمینار گفتگوی ایران و هند با همکاری رایزنی فرهنگی ایران در هند، سفارت كشورمان در دهلی‌نو، بنیاد پارزور، شورای روابط فرهنگی هند و یونسکو پارزور، با حضور فرهیختگان و اندیشمندانی از هند، پاکستان، بنگلادش، افغانستان و ایران، با هدف پرداختن به اشتراکات فرهنگی برگزار شده است.
«نریش ورما» رییس مرکز بین‌المللی هند، «علی دهگاهی» رایزن فرهنگی ایران در هند، «حامد انصاری» معاون رییس جمهور هند، «لوکیش چاندرا» رییس شورای روابط فرهنگی هند و «غلامرضا انصاری» سفیر ایران در دهلی‌نو، دیگر سخنرانان این مراسم بودند. در این برنامه شخصیت هایی از هند، ایران، افعانستان، بنگلادش و پاکستان حضور دارند و «کافی» رییس دانشگاه فردوسی مشهد، «عادل آذر» عضو هیئت علمی دانشگاه، «هاشمی» معاون دانشگاه فردوسی مشهد و «رضی» رییس دانشگاه گیلان حضور داشته و به ارائه مقاله خواهند پرداخت.
گفتنی است، «حجت‌الاسلام والمسلمین صالح» رییس جامعة المصطفی العالمیه دهلی‌نو «زارع بی عیب» وابسته فرهنگی کشورمان در بمبیی و «سهراب» رییس اداره شبه قاره و «دانش نیا» از مرکز مطالعات فرهنگی بین المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این سمینار حضور دارند.
...............
پایان پیام/ 313