خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا / سرویس تحلیل سیاسی:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منبع: Foreign Affairs
مترجم: فرحناز دهقی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
غرب ممکن است باور کند که موصل و رقه آخرین عرصه‌های رویارویی جنگ با داعش است؛ اما این گروه تروریستی طی 6 ماه گذشته سرگرم عقب کشیدن منابع و مردمانش از خطوط مقدم نبرد به استان کمتر شناخته‌شده دیرالزور بوده است. از سال 2014 تاکنون دیرالزور واقع در جنوبی‌ترین نقطه سوریه در نزدیکی مرز با عراق همواره تحت نفوذ داعش بوده است. این استان درست میان رقه و موصل قرار دارد و داعش اهداف استراتژیکش در آن پایگاه نظامی و تجهیزات گروهش را فراهم کرده است. دیرالزور میان کوه‌ها محاصره شده و رود فرات از میانه آن جاری است. شهر به صورت طبیعی چون قلعه‌ای مستحکم است و همین باعث سخت‌ترشدن حملات نظامی و غافلگیرکننده می‌شود و حملات هوایی هم به تنهایی کارآمد نیستند.
دیرالزور همچنین غنی‌ترین چاه نفت‌های سوریه را در خود دارد که منبع بزرگی برای تأمین مالی داعش محسوب می‌شود. بویژه آنکه این گروه تروریستی اخیراً 30 درصد از درآمدهای نفتی‌اش را از دست داده است و کمی قبل‌تر هم که براثر از دست دادن بخشی از مناطق تحت کنترلش توسط ائتلاف به رهبری امریکا، مالیات‌های مربوط به آن مناطق را از دست داده بود. این در حالی است که ائتلاف ضد داعش تحت رهبری آمریکا پیش از این تلاش کرده بود، تولید و تجارت نفت در دیرالزور را متوقف کند اما به دلیل آتش‌سوزی‌های وسیع و خرابی‌های محیط زیستی از پرتاب موشک‌های هوایی خودداری کرد.
در صدر منافع جغرافیایی، داعش از حمایت قبایل عراقی متعدد بهره کامل می‌برد. این گروه تروریستی روابط طایفه‌ای با قبایلی که در القائم، راوه و عانه سکنی دارند را مدیون هوش شان در دستکاری و ایجاد پیوند با آنها می‌داند. به دلیل آنکه چندین قبیله در شهر به وسیله مرز سوریه و عراق از یکدیگر جدا افتاده‌اند، داعش با هشیاری تمام این مرزها را از میان برداشت و دیرالزور که نقش مهمی در هموارکردن این جدایی می‌توانست اجرا کند را دوباره سامان داد و به‌عنوان پایگاه دولتش انتخاب کرد. داعش دو دولت تشکیل داده است. یکی از دولت‌ها شامل شهرهای المیادین و دیرالزور می‌شود و دیگری شامل شهرهای ابو کمال و القائم. این استراتژی کمک‌کرده تا رهبران طوائف قدرتمندتر شوند و به حکمرانان تازه قلمروی داعش تبدیل شوند و در مقابل به حمایت از این گروه بپردازند.
خلاصه آنکه، دیرالزور موقعیتی ایده‌آل برای داعش است تا پس از، از دست دادن موصل و رقه قوایش را جمع و خود را ترمیم کند و زمانی که تصمیم به بازپس‌گیری رقه و موصل گرفتند، هم صف جنگجویان درخوری داشته باشند و هم پناهگاه تازه‌ای.
یک عارضه جانبی ناخوشایند
از بدو آغاز عملیات بازپس‌گیری موصل، دیرالزور هدف نیروهای داعش و خانواده‌هایشان در عراق و سوریه قرار گرفت و به آن به‌عنوان خانه بعدی خود نگریستند. براساس گفته‌های یک راننده تاکسی سابق در موصل تمامی نیروهای داعش همراه با پول‌هایشان قبل از آنکه عملیات هوایی به رهبری امریکا آغاز شود این شهر را ترک کردند. در همان زمان ائتلاف هوایی رقه و شمال حلب را نشانه گرفت و جمعیت دیرالزور هدف حمله هوایی قرار گرفتند. در میان ساکنان جدید آن خانواده‌های رهبران داعش که بسیاری از آنها خارجی بودند، زندگی می‌کردند.
بر اساس گفته‌های پزشکی در یکی از بیمارستان‌های محلی این شهر، بیماران جدیدی که به بیمارستان می‌آمدند، همسران نیروهای داعش بودند. او در این باره می‌گوید:«متوجه شدم بسیاری از زنانی که به بیمارستان می‌آیند یا عربی صحبت نمی‌کنند یا اگر صحبت کنند ادبی است که نشان می‌دهد عربی زبان مادری‌شان نیست. ضمن آنکه نشانه‌های دیگری وجود داشت که نشان می‌داد آنها خارجی‌اند. مثلاً روی بدنشان تتو و پیرسینگ داشتند که برای یک زن عرب محلی بسیار عجیب است.»
تمامی ساکنان دیرالزور از ورود نیروهای داعش خوشنود نیستند. به دلیل آنکه تقاضای محصولات بیشتر شده، قیمت غذا بسرعت افزایش پیدا کرده است. مهندسی ساکن میادین که خانواده‌اش در اروپا زندگی می‌کنند، در این‌باره می‌گوید: «اخیراً قیمت غذا بسیار بالا رفته و من دیگر نمی‌توانم اینجا زندگی کنم. دو سال پیش برادرم برای من ماهی 100 دلار می‌فرستاد که برای من و خانواده‌ام کافی بود. اما اکنون که 220 دلار می‌فرستد برای خرج خودم به تنهایی هم کفاف نمی‌دهد.»
اما داعش برای جذب حمایت محلی‌ها روی خدمات عمومی شهر سرمایه‌گذاری کرده است. این گروه تروریستی از درآمد نفتی‌اش، تجارت و مالیات هزینه کرده و حقوق گروه‌های نظامی‌اش را بالا برده تا مشوقی باشد برای جذب محلی‌ها به پیوستن به گروه‌های نظامی. همچنین به تجهیز بیمارستان‌ها و ساخت دست‌کم دو مدرسه برای کودکان خانواده‌های داعش روی آورده‌است. اگرچه مدارس غیرنظامی نیز در این شهر وجود دارند اما بیشتر محلی‌ها ترجیح می‌دهند فرزندانشان را به مدارس تحت کنترل داعش بفرستند تا آموزش ببینند. بسیاری از پزشکان و معلمانی که آنها نیز از داعش حمایت می‌کردند یا مجبور شده بودند برای این گروه کار کنند، برای کمک‌کردن به عراق فرستاده شده‌اند. یکی از ساکنان محلی در این‌باره می‌گوید: «بعضی از معلم‌ها در شهری که خانواده‌های داعش زندگی می‌کنند، تصمیم گرفته‌اند اتاقی از خانه‌شان را به کلاس درس تبدیل کنند و به زبان خودشان مثلاً ترکی به آموزش بپردازند.»
داعش همچنین حضور نظامی‌اش در دیرالزور را افزایش داده است و شروع به ساخت خندق‌هایی در بخش‌های شمالی استان به کمک زندانیان کرده است. به دنبال آن پس از سقوط بخش شرقی موصل، بخش اعظم تسلیحات و ابزارهای جنگی و ماشین‌آلاتش را به این منطقه برده است. رشد تعداد نیروها و تجهیزات داعش در دیرالزور باعث افزایش موفقیت‌های گروه شده است. در 17 ژانویه داعش کنترل جاده متصل به فرودگاه نظامی این شهر را در دست گرفت که باعث تقویت موقعیتش در شهر شد.
اگر تحرکات دیرالزور نشان از چیزی ندارد، به طور قطع میدان مبارزه‌ای خواهد بود برای کنترل منطقه. اما این مبارزه‌ای آسان نخواهد بود. یکی از دلایلش این است که واضح نیست چه کسی می‌تواند آنجا با داعش بجنگد. اگرچه نیروهای دموکراتیک سوری گروهی که در شرق کشور با داعش می‌جنگد، حدوداً نزدیک‌ترین به آنها هستند، اما میان محلی‌ها و کردهایی که بزرگ‌ترین بخش نیروهای دموکراتیک سوری را تشکیل می‌دهند، دشمنی شدیدی وجود دارد. هر پیشروی ارتش کردها می‌تواند باعث جاری‌شدن محلی‌ها به سمت داعش شود و اگرچه دیگر گروه‌ها مانند فتح‌الشام و گروه مبارزین سوری جیش اسود الشرقیه وعده داده‌اند که با داعش در دیرالزور بجنگند، اما واضح نیست چقدر می‌توانند موفق یا در عقب‌راندن داعش از مواضعشان سریع باشند.
آنچه در این میان بسیار واضح است، این است که جنگ با داعش هنوز تمام نشده است. اگر داعش از دیرالزور پناهگاه امنش بهره ببرد، دوباره جایی را خوهد داشت تا طرح فعالیت‌های اضطراری‌اش را دنبال و بی‌ثباتی‌های منطقه را بیشتر کند.
...........................
پایان پیام/ 167