اعتراضات در بحرین، اقدام مسلحانه از حرف تا عمل

خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا / سرویس تحلیل سیاسی:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: روح الله پورطالب/ کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا و شمال آفریقا
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقدمه

اعتراضات مردم بحرین نسبت به حاکمیت رژیم آل خلیفه از 14 فوریه 2011 آغاز شد، به طوری که پس از شروع بیداری اسلامی در کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا که روند تغیر رژیم¬ها را در پی داشت، جوانان بحرینی نیز همانند دیگر کشورها خواستار پایان دیکتاتوری رژیم آل خلیفه که دست نشانده عربستان سعودی است، شده اند به طوری که  پس از چند روز، خیزش مردمی فضاي سیاسی بحرین را به طور کامل تحت تأثیر قرار داد و توجه جهانی را به منامه و میدان مرکزي این شهر (میدان لؤلؤ) که مقر اصلی مخالفان حکومت شده بود، جلب کرد.

اقدام پلیس بحرین در سرکوب معترضان کارساز نشد و حکومت به بهانه حمایت از مراکز دولتی در برابر شورش، از نیروهاي خواست به بحرین بیایند. به دنبال این «سپر جزیره» نظامی شوراي همکاري خلیج فارس مشهور به درخواست، نیروهاي نظامی سعودي، امارات و سایر کشورهاي عضو سپر جزیره به بحرین وارد شدند و به بهانه حمایت از تأسیسات و امکانات دولتی بحرین، این کشور را اشغال کردند. «نيروهاي مشترك موسوم به سپر جزيره بر اساس دفاع از كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در برابر تهديدات خارجي شكل گرفته است اما به دنبال قيام مردم بحرين عليه رژيم آل خليفه از 14 مارس، درست یک ماه پس از شروع اعتراضات اين نيروها با همكاري نيروهاي امنيتي بحرين قيام مردم اين كشور را سركوب کردند.»(1)  مردم بحرین به شدت این اقدام را محکوم و تلاش کردند با گسترش اعتراضات به اشغال کشورشان واکنش نشان دهند. اما تجمعات اعتراض آمیز مردمی این بار با پشتیبانی نظامیان سعودي و اماراتی با شدت بیشتري سرکوب شد. معترضان در وسط خیابان با گلوله هدف قرار گرفتند و کشته شدند. «دستگیريهاي گستردهاي از طیفهاي مختلف مردم از فعالان حقوق بشر تا ورزشکاران و قهرمانان ملی صورت گرفت و دستگیرشدگان در زندان شکنجه و کشته شدند».(2)  «حکومت بحرین در مواجهه با قیام مردمی در این کشور رویکرد مستقل، یکپارچه و متداومی اتخاذ نکرده است، بلکه رفتارهاي آن در قبال معترضان با توجه به شرایط و تحولات قیام، دیدگاههاي مقامات بحرینی و تأثیرگذاريها و اعمال فشارهاي بازیگران خارجی دچار تغییر و تحول عمده شده است».(3)

اعتراضات در این کشورکه تا کنون که 6 سال از آغاز این جریانات می گذرد کماکان رویکرد خود را ادامه داده است به طوری که ششمین سالگرد اعتراضات مردمی این کشور نه تنها فروکش نکرده، بلکه با شدّت بیشتری جریان دارد و در آخرین تحولات، مردم بحرین با تجمع مقابل منزل شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان این کشور، علیه رژیم آل خلیفه راهپیمایی کردند و گروههای مخالف بحرینی مستقر در خارج با صدور بیانیه ای بر پایبندی به خواست و راه شهدا و ادامه حضور در صحنه مقابله با استبداد تاکید کردند. لازم به ذکراست که رژیم دیکتاتوری آل خلیفه آیت الله شیخ عیسی قاسم را در۳۱ خرداد ۱۳۹۵ با استناد به بند ج ماده دهم قانون تابعیت بحرین، به دلایلی چون خروج از وظایف شهروندی و همزیستی مسالمت آمیز، مخالفت با قانون اساسی و نهادهای دولتی و ایجاد تفرقه در جامعه سلب تابعیت کرد.

شیخ علی سلمان دبیر کل جنبش الوفاق بحرین که در 7 دی ماه سال 1393 دستگیر و به زندان های آل خلیفه منتقل شده است، در مصاحبه ای که قبل از دستگیری داشته است بیان نمود : «انقلاب در بحرین یک امر ضروری و غیر قابل اجتناب است، این ضرورت تا ایجاد یک تغییر ادامه دارد».

با این اوصاف که شیخ علی سلمان یکی از رهبران این اعتراضات  به مردم گوشزد کرده است، جوانان این کشور در ششمین سالگرد این اعتراضات با شدت هر چه بیشتر و پس از اعدام مسلحانه 3 جوان بی گناه در این کشور راه آنها را ادامه دهند و این روند به نظر «بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه بر این عقیده هستند که اعدام سه جوان بحرینی، به تنهایی می تواند گویای اوضاع بحرانی بحرین و نشان دهنده تزلزل پایه های رژیم آل خلیفه باشد؛ به ویژه آن که اعدام  این جوانان بی گناه، مناسبات بین دولت و ملت این کشور کوچک و جزیره ای را به تیره ترین حد ممکن، تنزّل داده و روند مبارزات انقلابی با رژیم آل خلیفه را وارد مرحله ای تازه کرده است و این امر نشان از پیدایش شکافی عمیق در روابط میان رژیم پادشاهی و مردم بحرین به شمار می آید».(4)

حمایت کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای از رژیم آل خلیفه سالهاست که دولت بحرین به دلایل مالی و معنوی مورد حمایت کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای از جمله عربستان سعودی، قطر، آمریکا و انگلیس است به طوری که هر کدام از این کشورها بارها و بارها حمایت خود را از این رژیم اعلام کرده اند.

عربستان سعودی با توجه به اتصال این کشور از قسمت شرقی از طریق پل ملک فهد همیشه بحرین را جزء مناطق امنیت ملی خود قلمداد کرده و معتقد است که هر نوع تغییری در این کشور، بر امنیت داخلی و ساختار پادشاهی خود تاثیر خواهد گذاشت از این رو با تمام قدرت و علیرغم هزینه های فراوان، از آل خلیفه حمایت می کند، به طوری که این کشور از هیچ تلاشی برای بقای رژیم آل خلیفه دریغ نکرده است از جمله می توان به مواد فوق اشاره کرد: ارسال سلاح برای تجهیز گروه تکفیری وهابی" شباب تجمع فاتح" ، حمایت از احزاب "اصاله" و " المنبر الاسلامی"  که بازوی اجرایی عقیدتی عربستان در بحرین هستند و به ضدیت با شیعیان بحرین مشهورند، کمک های مالی گسترده و استفاده از نظامیان خود و حضور آن ها در بحرین برای بقای "آل خلیفه".(5)

همچنین نقش آمریکا و انگلیس را در حمایت از آل خلیفه نباید فراموش کنیم و این هم به دلیل این است که آمریکا و انگلیس با بحرین قرارداد نظامی دارند به طوری که ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا یک ناوگان فعال نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا است که مسئولیت حفظ منافع این کشور در خلیج‌فارس، دریای عمان، دریای سرخ، خلیج عدن و بخشی از اقیانوس هند را بر عهده دارد. فاصله این ناوگان تا مرز کشورمان حدود 200 کیلومتر است که چندین فروند ناوشکن و ناو آمریکایی با تجهیزات و تسلیحات در آن مستقر هستند. این ناوگان در بخش غربی شهر منامه پایتخت بحرین قرار دارد. «در جوار آن نیز یک فرودگاه نظامی به نام «پایگاه هوایی شیخ عیسی» برای فرود هلی‌کوپترها و هواپیماهای نیروی دریایی آمریکا وجود دارد. هواپیماهای C17، 3P- Orion و جنگنده F16 در این پایگاه که دو باند با طول نهایی نزدیک به 3800 متر دارد که محل ورود و خروج هواپیماهای آمریکایی است. همچنین جنگنده‌های F18، هواپیماهای جنگ الکترونیک prowler (Ea-6B) نیز در مقاطعی در این پایگاه مستقر بوده‌اند.»(6)

در مقابل انگلیس نیز حضور خود را در بحرین پررنگ کرده است به طوری که کار ساخت پایگاه نظامی  انگلیس را در بندر سلمان بحرین به پایان رسانده است و از سوی نیروی دریایی انگلیس و نیروهای ویژه این کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت، انگلیس با استفاده از این پایگاه نظامی می تواند کشتی های جنگی بیشتری را به سوی خلیج فارس بفرستد. «برای احداث پایگاه نظامی انگلیس در بحرین 30 میلیون پوند هزینه شده است و این پایگاه ظرفیت استقرار 600 نظامی را دارد، رژیم آل خلیفه 75 درصد هزینه ساخت این پایگاه نظامی را داده و تنها 25 درصد هزینه ساخت پایگاه از سوی انگلیس تامین شده است».(7) با توجه به اینکه انگلیس حامی درجه یک رژیم آل خلیفه محسوب می شود و به دلیل محکوم نکردن سرکوب خشونت‌آمیز معترضان طرفدار دموکراسی در بحرین به‌شدت مورد انتقاد است به طوری که حقوق بشر را قربانی معاملات تجاری و نظامی خود با پادشاهی آل‌خلیفه کرده‌است.

شورش مسلحانه از حرف تا عمل

اعتراضات مردم بحرین که هرساله نزدیک به 14 فوریه شدت بیشتری می گیرد،  امسال نیز با سالهای پیش تفاوت دارد، به طوری که پس از سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم و بیش از 300 نفر از بحرینی ها و همچنین اعدام سه جوان بی گناه بحرینی این روند تغیر کرد و امروزه شاهد این هستیم که جریان «الوفاء الاسلامی»(8)  اعلام نموده است که باید دست به اسلحه برد و اعتراضات آرام دیگر فایده ای ندارد.

سید مرتضی السندی از رهبران و سخنگوی جریان الوفاء الاسلامی در یک ویدیو که در یوتیوب منتشر کرده بود این خبر را اعلام کرد، گفت: مرحلۀ انقلاب مسالمت آمیز برای مردم بحرین جز ظلم بیشتر، دستاوردی نداشت و اعضای این جریان از حالا در عرصه اقدام مسلحانه خواهند بود.

مبحث اقدام مسلحانه در بحرین سخنی نیست که این روزها در این کشور مطرح است، بلکه قبلا نیز برخی از رهبران جریانات مختلف در بعضی از سخنرانی های خود اشاره های هر چند سر بسته به این اقدام داشته اند، اما تا کنون عملی نشده است و به طور جدی جریان الوفاء الاسلامی به این اقدام مسلحانه موضع گرفته است که  در پاسخ به این رویکرد جریان الوفاء الاسلامی باید به چند نکته اشاره کرد:

جمعیت کم بحرین و عدم هماهنگی بین احزاب این کشور : شورش مسلحانه در کشوری همانند بحرین که از جمعیت کمی برخوردار است، موجب می شود که شمار مجروحین و کشته شدگان در این جزیره افزایش یابد و این روند ممکن است بعد از گذشت چند وقت در بین انقلابیون بحرین سرخوردگی و احساس شکست موجب شود و همچنین تا کنون به طور جدی فقط یک جریان سیاسی از گفتمان اقدام مسلحانه استفاده کرده است پس عملا دیگر احزاب و جریانات دست به این کار نخواهند برد.

حساسیت عربستان سعودی نسبت به بحرین: عربستان به عنوان حامی درجه یک رژیم آل خلیفه بی شک با دست به سلاح بردن مردم خوشحال می شود چرا که همانند اوایل انقلاب بحرین که اعتراضات آرامی شروع شده بود، اینبار نیروهای سپرجزیره را وارد بحرین می کند و قوانین بین المللی را زیرپا می نهد و بحرین را همانند یمن به قتلگاهی در سکوت مدعیان حقوق بشر تبدیل می کند.

حمایت آمریکا و انگلیس از رژیم دست نشانده آل خلیفه :  آمریکا و انگلیس که حضور نظامی خود را در بحرین مدیون رژیم آل خلیفه هستند، بی شک تا زمانی که تاریخ مصرف این رژیم نگذشته باشد، از آنها استفاده خواهند کرد و  با ایجاد درگیری مسلحانه بین معترضین و نیروهای آل خلیفه، آمریکا و انگلیس سود نهایی را خواهند برد، چرا که همانند گذشته با ناامن کردن این کشور دیگر همسایگان را ترغیب به خرید سلاح خواهند کرد و فروش تسلیحاتی خود را در منطقه چندبرابر گذشته می کنند و سود و منفعت این شورش مسلحانه در جیب دشمنان شیعیان خواهد رفت.

موقعیت ژئوپولیتیک بحرین و امکان دسترسی به سلاح: یکی از مواردی که موجب می شود قیام مسلحانه در بحرین با شکست مواجه شود، امکان دسترسی به سلاح برای همه مردم می باشد، چرا که کشور فقط از طریق پل ملک فهد که 25 کیلومتر طول دارد به عربستان متصل می باشد و اطراف این مروارید خلیج فارس را آب احاطه کرده است و با این اوصاف دسترسی مستقیم به سلاح برای مردم سخت است و عملا این اقدام مسلحانه با سلاح پیشرفته قابل اقدام نیست. سرکوب و خفقان اِعمالی از سوی رژیم آل خلیفه: سالهاست که رژیم آل خلیفه سرکوب شدیدی نسبت به معترضین اعمال کرده است، و این روند اگر مردم بحرین دست به اقدامات مسلحانه بزنند، بیشتر شده و سرکوب های خونینی در انتظار مردم این کشور است، و بی شک سرآغاز اقدام مسلحانه، از طرف مردم، با سرکوب شدید مواجه خواهد بود، و سرکوب مردم نیز در سکوت مدافعان حقوق بشر به سکوت خواهد انجامید.

محکومیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی: استفاده معارضین بحرین از سلاح موجب می شود، که کشورهای منطقه ای و فرامنطه¬ای که از رژیم آل خلیفه حمایت می کنند، با استفاده از ابزارهای رسانه ای خود بتوانند حق سرکوب شدید را به دولت بحرین بدهند و این جمله بازی در زمین حریف مصداق معارضین بحرینی خواهد شد.

نتیجه گیری و پیشنهادات

شیعیان و معارضین بحرینی بیش از 70 درصد جمعیت این مروارید خلیج‌فارس را در اختیار دارند،  شش سال است در حال اعتراض به سیاست‌های آل خلیفه هستند و خواستار یک کشور آزاد با اولویت جمهوری و دموکراسی در این کشور می‌باشند. سرکوب شدید معارضین توسط نیروهای آل خلیفه سبب شد که مرکز حقوق بشر جهانی به این روندها اعتراض کند و کشتار و مجروحیت در این کشور را با مبانی اولیه حقوق بشر در جهان سازگار نداند.

شکاف طبقاتی گسترده بین دولت و جامعه و سیاست‌های تبعیض‌آمیز خاندان آل‌خلیفه را می‌توان اصلی‌ترین عامل بروز تحولات و اعتراضات سیاسی کنونی مردم بحرین محسوب کرد. این شکاف ریشه‌ای تاریخی دارد و متغیرهای سیاسی- امنیتی داخلی و خارجی باعث تقویت آن شده است.  

اعتراض مسلحانه در بحرین با توجه به مباحث اصلی که در متن به آنها اشاره شد، قابل اجرا نیست و مردم باید اعتراضات خود را در همه شهرهای بحرین بعد از نمازهای جمعه و با استفاده از شبکه های اجتماعی برنامه ریزی نموده و برگزار کنند و با این اعتراضات می‌توانند از این بن‌بست سیاسی رهایی یابند. فقط با ادامه روند اعتراضات می‌شود دنبال اصلاحات بحرین باشیم. خواسته‌های مردم که تحت عنوان اصلاحات مطرح می‌شود متنوع است و مهم‌ترین بخش آن حقوق بشر و آزادی بیان است چراکه بحث آزادی بیان در بحرین هیچ‌گونه ارجحیتی بر هیچ حق دیگری ندارد و به عبارتی در مرز صفر قرار دارد به عنوان مثال در بحث نبیل الرجبی که اکنون در زندان است با وجود این‌که سازمان ملل بیانیه جهت آزاد کردن او صادر کرده است ولی ما همچنان شاهد این اقدام نیستیم زیرا عربستان و امریکا پشت‌صحنه این قضیه قرارگرفته‌اند و هر قانون‌شکنی‌ای را توجیه می‌کنند و این روند خودش باعث می‌شود که تحولات بحرین به درازا بیانجامد.(9)

با این اوصاف آنچه بیشتر مدنظر نیروهای معارض بحرینی باید باشد، بحث انقلاب نرم و مخملی با اتحاد همه مردم و جریانات سیاسی در برخورد با رژیم آل خلیفه دانست چرا که این واقعیتی است که نه تنها مقاومت بی نظیرمردم شجاع، فهیم و متعهد بحرین را به پیروزی می کشاند و بیانگر این امر است که مجموعه تدابیر رژیم پادشاهی بحرین برای به شکست کشاندن انقلاب مردمی در این کشور نتیجه ای کاملا عکس، در پی خواهد داشت.

منابع:

1 ـ پورطالب، روح الله«نيروي سپر جزيره در بحرين»، وبسایت خبرگزاری فارس، منتشر شده در تاریخ 24 اردیبهشت 1390، قابل بازیابی در پیوند زیر: http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=9002249824
2 ـ بهمنی قاجار، محمد علی، « تحولات بحرین از دیدگاه حقوق بین الملل»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، 1390، شماره 45، ص 3
3 ـ اسدی، علی اکبر،  « رفتارشناسی بازیگران تحولات بحرین»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، 1390، شماره 45، بهار. ص 48
4 ـ قنادباشی، جعفر «آل خلیفه و تلاش برای مهار موج دوم انقلاب بحرین»، وب سایت بصیرت، منتشر شده در تاریخ 8 بهمن 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر: http://basirat.ir/fa/news/298860
5 ـ پریمی، محمد«بررسی چرایی حمایت عربستان از بحرین و اهمیت استراتژیک آن»، وب سایت عصر دیپلماسی، منتشر شده در تاریخ 2 تیر 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://asrdiplomacy.ir/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%87/?lang=fr
6 ـ  پورطالب، روح الله، «بررسی ابعاد مختلف خروج آمریکا از خلیج فارس»، اندیشکده راهبردی تبئین، منتشر شده در تاریخ 7 دی 1393، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://tabyincenter.ir/qadim/index.php/menu-examples/child-items-5/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3
7 ـ  خبرگزاری ابنا، «پایگاه نظامی انگلیس در بحرین افتتاح شد»، وب سایت خبرگزاری اهل بیت(ع) ابنا، منتشر شده در تاریخ 21 آبان 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر: http://fa.abna24.com/service/middle/archive/2016/11/11/711443/story.html
8 ـ  الوفاء الاسلامی یک جنبش بحرینی است که در سال 2009 (1388) تأسیس شد و عبد الوهاب حسين رهبری آن را بر عهده دارد.
9 ـ  پورطالب، روح الله، « با حمایت آمریکا و عربستان، آزادی بیان در بحرین صفر است»، گفتگوی تلفنی نگارنده با برنامه رویداد رادیو گفتگو، وب سایت رادیو گفتگو، منتشر شده در تاریخ 5 آبان 1393، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.radiogoftogoo.ir/content/-/asset_publisher/KTbZ4oDAlJW1/content/id/203552/pop_up;jsessionid=2031DAA376B2D69FAFF48EB1E6652DAD?_101_INSTANCE_KTbZ4oDAlJW1_viewMode=print

....................
پایان پیام/ 167