به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ در روزهای ابتدایی اسفند ماه در تالار آیینه وزارت امور خارجه دکتر محمدجواد ظریف به گفت‌وگو نشستیم. گفت‌وگویی 45 دقیقه‌ای. گر چه به مانند بسیاری از گفت‌وگوها به علت کمبود وقت نتوانستیم تعداد زیادی از سوال‌هایمان را از محمد جواد ظریف بپرسم، ولی او در حالی که برای حضور در جلسه یکشنبه هیات دولت عجله داشت، تلاش کرد تا آنجا که وقت اجازه می داد به سوالات ما که برخی از آنها به حوزه شخصی وی نیز مربوط می‌شد پاسخ دهد. آن چه که در زیر می خوانید بخشی از گفت‌وگوی ایسنا با وزیر امور خارجه کشورمان است:
برخی کشورهای منطقه باانتخاب‌های غلط، میزان نفوذشان در منطقه را کاهش دادند
وزیر امور خارجه کشورمان، در پاسخ به این سوال که شما در اجلاس امنیتی مونیخ 2017 بار دیگر بر ضرورت ایجاد «مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای» تاکید کردید، پیشنهادی که سال 1394 نیز در یادداشتی در تعدادی از رسانه‌های منطقه به آن اشاره کرده بودید، حالا بعد از گذشت دو سال با توجه به وضعیت منطقه چه چشم اندازی را مشاهده می‌کنید که بار دیگر بر روی این پیشنهاد تاکید کرده‌اید و ایران در راستای اجرایی کردن این ایده تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟ اظهار کرد: این پیشنهاد را جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در سال 1365 طی نامه ای مطرح کرد، چنانکه پس از آن در بند 8 قطعنامه 598 نیز گنجانده شد.
محمد جواد ظریف، با تاکید براین که ایده تهران در این ارتباط کاملا درست است، ادامه داد: در جریان جنگ عراق و کویت، ایران همان موقع نیز اعلام کرد که اگر بند 8 قطعنامه 598 اجرا می‌شد، وضعیت منطقه به گونه دیگری بود و چنین جنگی رخ نمی‌داد.
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان با بیان اینکه این سیاست کاملا درستی است که جمهوری اسلامی ایران آن را پیگیری می‌کند، افزود: ایران منافع خود در منطقه را در این چارچوب تعریف کرده است، ما تحقق منافع‌مان را در گرو همکاری، تعامل و گفت‌وگو با همسایگان‌مان می‌بینیم.
وی ادامه داد: متاسفانه برخی از کشورهای همسایه که در جریان جنگ ایران و عراق از صدام حمایت کردند و اکنون نیز از تروریست‌ها حمایت می کنند، با اقدامات خود باعث شده‌اند که میزان نفوذشان درمنطقه کاهش پیدا کند. آنها با دست خودشان از نفوذ و جایگاهشان را در منطقه کاسته‌اند. جمهوری اسلامی ایران در کاهش نفوذ آنها نقشی نداشته است، بلکه انتخاب‌های غلط خود آنها چنین وضعیتی را ایجاد کرده است. این کشورها اقدام به فرافکنی در مورد مشکلات‌شان کرده‌اند و تلاش می‌کنند که مسئولیت اقدامات‌شان را نپذیرند.
ظریف افزود: اما همه این مسائل باعث نمی‌شود که ایران از سیاست صحیح خود منحرف شود. در سیاست صحیحی که جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌کند، تعامل با همسایگان در اولویت قراردارد، باید با آنها همکاری و گفت‌وگو داشته باشیم و این سیاست را ادامه می‌دهیم.
برخی همسایگان، راه‌های غلط را به اندازه کافی امتحان کرده‌اند
این دیپلمات عالیرتبه کشورمان خاطرنشان کرد: توصیه ایران به همسایگانش این است که در سیاست‌های قبلی شان که حاصلی جز خرابی و ناامنی برای آنها و منطقه نداشته است، تجدید نظر کنند و مسیر درست را انتخاب کنند. ما دیپلمات‌ها می گوییم «دیپلمات ها راه درست را انتخاب می کنند، بعد از اینکه راه های غلط را امتحان کردند». برخی از همسایگان همه راه‌های غلط را به اندازه کافی امتحان کرده‌اند، شاید وقت آن رسیده باشد که راه درست را انتخاب و امتحان کنند.
مسئولان سعودی در ظاهر با محتوای نامه امیر کویت به رییس‌جمهور، هم‌نظر بودند
این عضو ارشد دولت، در واکنش به این سوال که چندی پیش سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد در مدت اخیر صداهای متفاوتی از سوی عربستان در ارتباط با ایران شنیده شده و هنوز مشخص نیست که کدام صدا در اکثریت قرار دارد و آیا شما نامه‌ای که وزیر خارجه کویت اخیرا به ایران آورد در راستای شنیدن صدای مثبت از سوی عربستان تعبیر می کنید؟ توضیح داد: نامه ای که امیر کویت برای آقای رئیس‌جمهور نوشته بودند به نمایندگی از تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس بود و نشان دهنده این موضوع است که لااقل مسئولان سعودی نیز در ظاهر با آن‌چه که در نامه نوشته شده بود، هم نظر هستند.
در رفتار سیاسی مقامات سعودی، رفتار مثبتی را نمی‌بینیم
وی ادامه داد: ولی در رفتار سیاسی مقامات سعودی رفتار مثبتی را نمی بینیم و کماکان آنها با سیاست‌ها و مواضعشان به تنش‌ها در منطقه دامن می زنند؛ به جای اینکه از شرایط کنونی برای گفت‌وگو و تعامل استفاده کنند.
وزیر امور خارجه در توضیح علت چنین رفتاری از سوی مقامات سعودی نیز گفت: آنها به فضای منفی ایجاد شده پیش از برجام در مورد کشورمان، متاثر از قطعنامه‌هایی که علیه ایران از سوی شورای امنیت صادر می‌شد، بیش از حد دل بسته بودند و شما بعضا این موضوع را از سخنان برخی از مقامات ایالات متحده متوجه می‌شوید که آنها (عربستانی‌ها) به این فضا به چه میزان دل بسته بودند. البته آن فضا و قطعنامه‌هایی که صادر می‌شد تاثیری بر ایران نداشت چون رشد، توسعه، امنیت و اقتصاد کشورمان، درون زا و متکی به مردم و امکانات داخلی است. بنابر این از فشارهای بین المللی کمترتاثیر می پذیریم، گرچه این فشارها مزاحمت‌هایی را ایجاد می کرد ولی اینگونه نبود که ما را وادار به تسلیم کند.
وی ادامه داد: متاسفانه برخی از کشورهای منطقه به آن فشارها و فضای منفی خیلی امیدوار بودند و هنگامی که با برجام، آن فشارها برداشته شد تلاش های زیادی کردند که فضای قبل را احیا کنند.
برخی کشورهای همسایه دچار توهم هستند
ظریف با بیان اینکه معتقدم به زودی همسایگان ما به این نتیجه می‌رسند که اینگونه سیاست‌ها و فشارها علیه تهران نتیجه ای نخواهد داشت و بهترین راه، گفت‌وگو با ایران است، تاکید کرد: ایران خیرخواه منطقه است و مایل است که با کشورهای منطقه همکاری و گفت‌وگو کند. البته به این نکته نیز باید توجه کرد که برخی دیگر از کشورهای همسایه، دارای توهماتی هستند و فکرمی کنند که امکان احیای نفوذ و سلطه گذشته‌های دور در منطقه فراهم است، در حالی که در دوران جدید، منطقه و فضای بین‌المللی سلطه را برنمی‌تابند و کسانی که به دنبال احیای سلطه‌گری گذشته هستند، اشتباه می‌کنند. بنابراین معتقدیم که نباید کسی نگران این گونه تحولات باشد چون با متنوع شدن کنش‌گران در سطح منطقه و محیط بین المللی، اصولا چنین امکانی برای هیچ قدرتی وجود ندارد.
در بحث رابطه ایران و عربستان، مسئله "میانجیگری" نیست
این دیپلمات ارشد کشورمان در پاسخ به این پرسش که شما براساس چه چشم اندازی به آینده منطقه و این که کشورهای منطقه بالاخره راه تعامل و همکاری با ایران را انتخاب می کنند، امیدوار و خوش‌بین هستید، تصریح کرد: خوش‌بینی من ناشی از واقعیت‌های منطقه و محیط بین‌المللی است چرا که این واقعیت‌ها به زودی خود را بر کنش‌گران تحمیل می‌کند. واقعیت این است که خطر مشترک افراطی‌گری و تروریسم موجود در منطقه، در آینده بیشتر دامن کسانی را خواهد گرفت که در ایجاد و توسعه این گروه های تروریستی نقش داشته‌اند و از آن ها حمایت های مالی، سیاسی و تسلیحاتی کرده اند. از دیگر سو من اعتقاد دارم که کشورهای منطقه به این نتیجه خواهند رسید که سیاست ایران هراسی نتیجه بخش نخواهد بود و مجبور خواهند بود که راه همکاری و تعامل را انتخاب کنند.
ظریف در پاسخ به پرسشی درمورد رابطه تهران و ریاض و اظهارات اخیر وزیر خارجه عربستان درجریان سفر به بغداد، مبنی بر این که عراق بی طرف می‌تواند میانجی بین ایران و عربستان باشد و اینکه آیا به طور کلی جمهوری اسلامی نیازی به میانجیگری در این ارتباط احساس می‌کند، گفت: احساس نمی‌کنیم که نیازی به میانجی وجود داشته باشد. البته نسبت به کشورهایی که اظهار تمایل کرده بودند که در ایجاد ارتباط بین ایران و عربستان نقش مثبتی ایفا کنند، موضع مخالف اتخاذ نکرده، هیچ کدام را رد نکردیم و مثبت برخورد کردیم، چرا که ایران نیازی به تنش ندارد.
ظریف تاکید کرد: مشکل موجود در این زمینه، مسئله میانجی نیست، مشکل در این است که عربستان احساس می‌کند که برای پیشبرد سیاست‌هایش در منطقه نیاز به ایجاد تنش دارد، عربستان با این سیاست به دنبال احیای فضایی علیه ایران است که قبلا به آن عادت کرده بود در حالی که باید دست از این سیاست متوهمانه بردارد.
وی با اشاره به آثار منفی سیاست های تنش زای عربستان در منطقه از جمله، حمله این کشور به یمن، اظهار کرد: این حمله جز ناامنی، ترور و تقویت گروه های تروریستی چه فایده ای برای عربستان داشته است؟ به نظرم ضرورت دارد که هر چه زودتر تمام کشورهای منطقه بررسی هوشمندانه ای از سیاست های گذشته خود داشته باشند و درادامه این بررسی به این نتیجه برسند که راه مشکلات در منطقه گفت‌وگو و مذاکره میان کشورهای منطقه است، نه وابستگی نظامی به نیروهای خارجی و تلاش برای درگیرکردن آنها در منطقه. آن وقت است که چه با میانجی و یا بدون میانجی می توان مشکلات را حل کرد.
ظریف با تاکید بر اینکه در ارتباط با سوال مطرح شده، موضوع مسئله میانجی نیست بلکه خواست سیاسی عربستان است، ادامه داد: در همین چارچوب ریاض باید توهماتی که برای گسترش تنش در منطقه به آن متوسل شده است، کنار بگذارد و مسیر گفت‌وگو و تعامل را انتخاب کند.
همکاری‌های سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه باعث کاهش درگیری‌ها در سوریه شده است
این دیپلمات ارشد کشورمان در واکنش به این پرسش که با توجه به مواضع اخیر مقامات ترکیه علیه ایران و اتهاماتی که آنها به تهران در ارتباط با سیاست‌های منطقه‌ای کشورمان وارد کرده‌اند، چرا روسیه و ایران همچنان اصرار دارند که ترکیه در نشست های آستانه حضور داشته باشد و آیا مواضع اخیر مقامات ترکیه در روند نشست های آتی آستانه تاثیر منفی به جای نخواهد گذاشت؟ خاطر نشان کرد: معتقدیم که همه کشورهای منطقه باید در راستای ایجاد صلح و پایان دادن درگیری ها در منطقه تلاش کنند. روند سه جانبه ایران، ترکیه و روسیه تاکنون در مورد سوریه موفق بوده است، میزان درگیری ها در سوریه کمتر شده است و تا زمانی که بتوانیم از این روند برای جلوگیری از فجایع انسانی در سوریه استفاده کنیم، اصرار خواهیم داشت که این روند ادامه پیدا کند.
ظریف با تاکید بر اینکه کماکان معتقدیم که بحران سوریه باید از طریق سیاسی حل شود و کشورهای منطقه باید نقش تسهیل گری مثبت در این فرایند داشته باشند ادامه داد: تصمیم گیر نهایی در ارتباط با این بحران مردم سوریه هستند و ما نمی توانیم به مردم سوریه موضوع و خواسته ای را تحمیل کنیم.
از هر روشی که به پایان درگیری‌ها در سوریه کمک کند، استفاده می‌کنیم
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در پاسخ به این سوال که ایران در نشست آستانه 1 و 2 با معارضان سوری بر سر یک میز حضور پیدا کرد و با توجه به این موضوع به نظر می رسد که ایران این گروه را به رسمیت شناخته است، حال آیا این امکان دارد که در آینده ایران نشست مستقلی با این گروه از معارضان سوری جدا از نشست آستانه برگزار کند؟ گفت : ما خواهان این هستیم که از هر روشی که بتواند به پایان درگیری ها در سوریه و ایجاد وحدت ملی در این کشور کمک کند، استفاده کنیم. البته خط قرمزهایی را نیز با گروه هایی که از تروریسم و افراط برای پیگیری اهداف سیاسی خود بهره می گیرند، داریم؛ اما در مجموع ما در ایران این آمادگی را داریم که برای ایفای نقش مثبت در حل بحران سوریه تمام تلاش خود را به کار گیریم.
هماهنگی خوبی بین دستگاه‌های مسئول در کشور در ارتباط با سوریه وجود دارد
وی در جواب به این سوال که برخی معتقدند در ارتباط با نوع برخورد با بحران سوریه در کشور دستگاه‌های متعدد تصمیم گیری دخالت دارند و این خود بعضا باعث ایجاد مشکل در امر تصیم گیری در ارتباط با این موضوع منطقه ای می شود، اعلام کرد : اتفاقا در حوزه تصمیم گیری در ارتباط با سوریه شاهد این موضوع در کشور نیستیم و تعدد دستگاه های تصمیم گیر وجود ندارد. تصمیمات در مورد سوریه و نحوه مواجهه با بحران این کشور، در شورای عالی امنیت ملی اتخاذ می شود.
ظریف در پاسخ به این سوال که یعنی تصمیم گیری در ارتباط با بحران سوریه در زمره اختیارات وزارت خارجه، قرار ندارد ؟ توضیح داد: برخی موضوعات چون ابعاد مختلفی دارند تصمیم گیری در مورد آنها در شورای عالی امنیت ملی انجام می شود. پس از تصمیم گیری در این شورا، هر دستگاهی وظیفه ای که به آن محول شده است را پیگیری می کند. یکی از دلایل اصلی ایجاد شورای امنیت ملی این بوده است که در حوزه هایی که نیاز به هماهنگی بین دستگاه های مختلف وجود دارد ازجمله موضوعات منطقه ای، تصمیم گیری ها در این شورا انجام شود و پس از آن هر دستگاهی در چارچوب وظایف خود آن تصمیم را به پیش ببرد.
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان گفت: معتقدم که هماهنگی خوبی بین دستگاه های مسئول در کشور در ارتباط با موضوع سوریه وجود دارد.
در ارتباط با سفیر جدید ایران در سوریه، منتظر نظر رییس‌جمهور هستیم
این عضوارشد دولت در واکنش به این سوال که آیا علت تاخیر در تایید و اعزام سفیر جدید ایران به سوریه به خاطر دخالت دستگاه‌های متعدد تصمیم گیر و اعمال نظراتشان در این ارتباط است، گفت : این موضوع ربطی به دستگاه های مختلف ندارد. درخیلی از کشورهای اروپایی نیز ممکن است روند انتخاب سفیرکشورمان، طولانی شود. عموما وزارت خارجه بعد از بررسی هایی که انجام می دهد فرد مورد نظر خود را برای برعهده گرفتن پست سفیری، به ریاست جمهوری معرفی می کند، ریاست جمهوری نیز از دستگاه های مختلف نظارتی استعلام می کند و بعد از آن اگر رئیس‌جمهور با پیشنهاد وزارت خارجه موافقت کند، مراحل گرفتن اگرمان فرد معرفی شده آغاز می شود.
ظریف ادامه داد: در مورد سوریه نیز وزارت خارجه پیشنهاد خود را به ریاست جمهوری اعلام کرده است و آقای رئیس جمهور نیز هرموقع مصلحت بدانند نظرشان را اعلام می کنند و بعد از آن در صورت تایید فرد معرفی شده، اقدامات لازم برای گرفتن اگرمان او آغاز می شود.
امیدم بیشتر از نگرانی است
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در پاسخ به این سوال که مهمترین نگرانی های این روزهای ظریف چیست؟ گفت: مهمترین دغدغه ام این است که بتوانم وظیفه خود را در برابر مردم ایران به خوبی انجام دهم، همیشه امید و توسلم به خداوند است، اما نمی توانم بگویم که نگرانی وجود ندارد، ولی قطعا امیدم بیشتر از نگرانی است.
مخالفان نمی توانند برجام را به چشم اسفندیاردولت تبدیل کنند
ظریف در واکنش به این سوال که با توجه به اینکه در آستانه برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هستیم وبرخی از رقبای دولت فکر می کنند که می توانند وزارت خارجه و برجام را به چشم اسفندیار (پاشنه آشیل) دولت تبدیل کنند، گفت: آنها اشتباه می‌کنند.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است آنها به هدف خود برسند، خاطرنشان کرد: بعید می‌دانم؛ به خاطر اینکه مردم ما هوشمند هستند و می دانند که این تصمیم (برجام) را نظام گرفته و اجرا کرده است و تمام دنیا معتقدند که این تصمیم هوشمندانه ای بوده است. البته خیلی ها در دنیا مثل دولت جدید آمریکا معتقدند که ایران در جریان این توافق منافع بیشتری را کسب کرده است، ولی کمتر کسی در دنیا پیدا می شود که ادعا کند ایران از این توافق ضرر کرده است.
آمریکایی‌ها فرصتی طلایی را در ارتباط با ایران از دست دادند
ظریف ادامه داد: این سخن به این معنا نیست که آمریکایی ها خوش قولی کرده اند، اتفاقا آنها یک فرصتی طلایی را از دست دادند، چون رهبر معظم انقلاب گفته بودند که برجام و مذاکرات هسته ای یک بوته آزمایش برای آمریکایی هاست که اگر در این زمینه درست عمل کنند امکان گسترش آن به حوزه های دیگر نیز وجود دارد ولی آمریکایی ها ایران را ناگزیر کردند که برای قدم به قدم اجرای برجام، تلاش کند. لذا آنها به جای اینکه با اجرای برجام، اعتماد سازی کنند بی اعتمادی را افزایش دادند و این بیش از همه به ضرر آمریکایی ها بود چرا که آنها یک فرصت ویژه تاریخی را از دست دادند.
ترجیح می دهم پیشنهاد مسئولیت وزارت خارجه به فرد دیگری داده شود
این عضوارشد دولت، در پاسخ به این سوال که اگر در انتخابات پیش رو آقای روحانی بار دیگر رئیس جمهور شود و به شما پیشنهاد کنند مسئولیت وزارت خارجه را مجدد بر عهده بگیرید، آیا شما این پیشنهاد را قبول می کنید؟ گفت: من ترجیح می‌دهم که این پیشنهاد به فرد دیگری شود.
وی در همین راستا ادامه داد: فکر می کنم که در حال حاضر زود است راجع به این موضوع صحبت کنیم، ولی اگر آقای روحانی چنین پیشنهادی را مطرح کنند، حتما بر اساس اینکه توان لازم برای انجام این وظیفه را دارم یا نه، موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهم.
از طریق محبت های برخی دوستان مقداری از بار گناهانم کاسته می‌شود
ظریف در پاسخ به این سوال که در طول این سه سال به خصوص بعد از توافق برجام، بی اخلاقی های زیادی در مورد شما انجام شده است و برخی از افراد بعضا ادعاهای نادرستی علیه شما مطرح کردند چنانکه حتی وارد مسائل خانوادگی‌تان شدند و بی اخلاقی‌هایی را در این حوزه در ارتباط با شما انجام دادند، واکنش شما و خانواده تان در برابر این بی اخلاقی ها چگونه بوده است؟ توضیح داد: واقعیت است که از بی اخلاقی هایی که نسبت به خودم انجام شده، احساس می کنم که این لطف خداوند است که مقداری از گناهان بنده از طریق محبت های این دوستان کاهش پیدا می کند، ولی وقتی این بی اخلاقی ها، آدرس غلط به خارجی ها می دهد و مزاحم منافع ملی می شود آن موقع واقعا از این بی اخلاقی‌ها ناراحت می شوم.
اهل شکایت کردن نیستم
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا شکایت هم می کنید؟ اظهار کرد: خیلی اهل شکایت کردن و مراجعه به محاکم قضائی نیستم.
محبت مقام معظم رهبری به تیم مذاکرکننده بیشتر از استحقاق ما بود
این دیپلمات عالی رتبه کشورمان در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون از این بی اخلاقی های انجام شده به مقامات بالاتر شکایت و گله کرده اید؟ گفت: مقامات بالاتر معمولا خودشان اطلاع دارند و در زمان مناسب تذکرات لازم را داده اند، چنانکه مشاهده کردیم زمانی که حرف های نامناسبی علیه تیم مذاکره کننده هسته ای زده می شد، مقام معظم رهبری محبتی بی سابقه در مورد تیم مذاکره کننده داشتند و اظهاراتی را مطرح کرده اند که حتما بیشتر از استحقاق ما بوده است.
در زمان بازنشستگی آکواریوم داشتم
وی در پاسخ به این سوال که گفته شده شما به نگه داشتن ماهی در خانه علاقه دارید؟ گفت: این موضوع به دوران بازنشستگی بنده برمی‌گردد. در زمان بازنشستگی عموما افراد دنبال یک سرگرمی می گردند که آنها را تا حدودی از حالت افسردگی خارج کند. ما آن زمان یک آکواریوم آب شیرین خریدیم، کم کم پیشرفت کردیم و این آکواریم آب شیرین به آکواریوم آب شور تبدیل شد. بعد از اینکه وزیر شدم من وقت رسیدگی به آنها را نداشتم، همسرم نیز فرصت کافی برای این موضوع نداشت.
معمولا تلاش می کنم بیشتر به کار خودم بپردازم
ظریف در پاسخ به این سوال که شما بارها در کنسرت‌های موسیقی حضور پیدا کرده اید و اخیرا نیز در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر شرکت کرده اید، آیا این ناشی از علائق شخصی شما است؟ تصریح کرد: من معمولا تلاش می کنم بیشتر به کار خودم بپردازم. ولی برخی اوقات دوستان اصرار می کنند و من نیز خدمت آنها می رسم چون احساس می کنم که باید اوامر این دوستان را اجرا کنم.
بخش دوم گفت‌وگوی وزیر امور خارجه کشورمان با ایسنا در ارتباط با برجام طی روزهای آینده منتشر خواهد شد.
.............
پایان پیام/ ۲۱۸