خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا / سرویس تحلیل سیاسی:
موصل دومین شهر بزرگ عراق كه «البغدادی» رهبر داعش در این شهر خود را «خلیفه» مسلمین نامید، آزاد شد. اگرچه هنوز تعدادی از تروریست‌های داعش با گروگانگیری گروهی از شهروندان عادی موصل، بخش بسیار كوچكی را همچنان در اختیار دارند اما به گفته فرمانده ارتش عراق به زودی این بخش بسیار كوچك نیز با نابودی كامل تروریست‌های داعش در موصل آزاد می‌شود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: ابوالقاسم قاسم زاده
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خبرگزاریها آزادسازی موصل را در صدر گزارش‌های خبری خود قرار داده‌اند و درباره این خبر كه نقطه عطفی بزرگ در شكست داعش خوانده‌اند تفسیرهای گوناگونی انتشار داده‌اند. پرسش اصلی اغلب رسانه‌ها و گزارش‌های سیاسی این است كه، آیا آزادسازی موصل پایان داعش محسوب می‌شود؟ همه مفسران سیاسی می‌گویند، اگرچه آزادسازی موصل نقطه عطف بزرگ در مبارزه با داعش در عراق است و در عمل قدرت تشكیلاتی آنها در عراق شكسته شده است، اما همچنان خطر اقدام‌های تروریستی در عراق وجود دارد و پراكندگی گروهها و افراد مسلح داعش در عراق عملیات تروریستی انفرادی را رقم خواهد زد. اما این اقدام‌های تروریستی همچون پس‌لرزه‌های از شكست تشكیلات منسجم داعش در موصل است كه به مرور زمان محو می‌شود.
آزادسازی موصل را باید پایان مرحله سخت و پیچیده مبارزه با مركزیت داعش و انهدام آن دانست. عراق و دیگر كشورهای منطقه با آزادسازی موصل وارد مرحله جدیدی شده است كه اهم آن را می‌توان چنین برشمرد:
1ـ آزادسازی موصل اگرچه پیروزی نظامی ـ سیاسی بزرگ برای دولت عراق است اما جایگاه حساس این دولت را در مدیریت داخلی، همچنین روابط منطقه‌ای پیچیده‌تر خواهد كرد. فراموش نكنیم كه عراق همچنان در اشغال آمریكا است همانگونه كه افغانستان در اشغال نظامی آمریكا قرار دارد. سایه سنگین سیاست دولت آمریكا بر دولت مركزی عراق انكارناپذیر است. عراق كشوری عربی است كه همچون دیگر كشورهای عربی در حوزه خلیج فارس در شعاع استراتژی آمریكا تعریف می‌شود. با نگاه به استراتژی دولت ترامپ درباره حوزه خلیج فارس و كشورهای عربی در حاشیه جنوبی آن نشانه‌هایی را می‌توان دید كه بسیاری از تحلیلگران سیاسی بین‌المللی مهمترین نكته را در نوسان بودن سیاست آمریكا ارزیابی می‌كنند كه هنوز بعد از 7 ماه از ریاست جمهوری ترامپ استقرار هم جانبه پیدا نكرده است. همین نوسان بروز و ظهور هر بحران جدید و یا استمرار ناپایداری در كشورهای منطقه را تشدید می‌كند.
بسیاری از محافل و شخصیت‌های سیاسی در آمریكا و اروپا معتقدند، ترامپ خاورمیانه را تحویل اسرائیل داده است و سیاست دولت او بر دو محور، قدرتمندی بلامنازع اسرائیل و دومی جذب حداكثری دلارهای نفتی از مسیرهای گوناگون با فروش انواع و اقسام تسلیحات نظامی و یا آشفتگی درگیری‌های دولت‌ها در این منطقه است. عراق بعد از آزادسازی موصل در چرخه سیاسی آمریكا و البته دیگر قدرت‌ها از آنجمله روسیه، چین و اروپا و بخصوص همسویی اسرائیل ـ سعودی سیاست‌های خود را باید تنظیم كند. مهمترین خطر، تجزیه عراق است كه در ظاهر دولت آمریكا، دولت‌های اروپایی، روسیه و چین با آن مخالف‌اند، اما اسرائیل و حاكمان سعودی از تجزیه عراق هر یك به روشی حمایت می‌كنند. همزمان با آزادسازی موصل، موضوع انجام رفراندوم در كردستان عراق برای اعلام استقلال شدت گرفته است. بعد از پایان دوره قدرت‌نمایی داعش با همراهی حامیان بعث عراق و صدام، موضوع جداسازی كردستان عراق از طریق رفراندوم برجسته‌تر می‌گردد و شاید اولین كلید بحران جدید برای دولت مركزی خواهد شد. علاوه بر مشكل كردستان و جریان جدایی‌طلبی آن، سعودیها خود را نماینده و سركرده بخش‌های سنی‌نشین در این كشور می‌خوانند و در عراق سهم‌خواهی دارند. دولت مركزی عراق در حالیكه از جمهوری اسلامی ایران اطمینان همكاری برای سازندگی عراق بعد از جنگ داخلی را دارد، اما همچنان در تنظیم روابط خود در منطقه آشفته و در ادامه جنگ در سوریه با مشكلات متعددی مواجه است. بخصوص بسیاری می‌گویند، پایان داعش در موصل به معنی پایان جریان تروریستی در عراق نیست.
2ـ عراق بالقوه كشوری ثروتمند است. این ثروت هم در محور اقلیمی آن از تنوع قومی و جمعیتی و بخصوص آب و هوای مناسب برای تولیدات كشاورزی نهفته است و هم توان تخصصی و دانش در این كشور كه در مقایسه با دیگر كشورهای عربی از متخصصین دانشگاهی و دانش فنی بالایی برخوردار است.
عراق از كشورهای مهم نفتی در حوزه خلیج فارس و از اعضاء رسمی «اوپك» است. بعد از آزادسازی موصل تصاحب چاه‌های نفتی عراق بخش دیگری از زنگ خطر برای دولت مركزی این كشور است. عراق در درون و در حوزه خلیج فارس، با تركیه و همسایگان دیگر خود در موقعیت خاص و خطرناك نفتی قرار دارد. آزادسازی موصل اگرچه بر قدرت دولت مركزی می‌افزاید، اما نفت عراق را موضوع روز داخلی(كردستان عراق) و خارجی این كشور خواهد كرد.
3ـ آرامش و امنیت عراق را نمی‌توان جدا از سوریه بحران‌زده، همچنین تنش سیاسی ـ امنیتی سعودیها با دیگر كشورهای حوزه خلیج فارس از «قطر» كه آشكار شده است و تا جمهوری اسلامی ایران ارزیابی و بررسی كرد. اما تمركز سیاسی آمریكایی‌ها، فعلاً در حفظ تمامیت ارضی این كشور و جداسازی آن از «رادیكالیسم» در شعاع منطقه‌ای قرار دارد. آمریكا نمی‌خواهد عراق را از دست بدهد تا بار دیگر جای پای قوی روس‌ها در این كشور، باز شود. در توازن قدرت، سوریه در اختیار روسیه است و عراق محور مهمی برای آمریكا است. بسیاری از معادله‌های آینده سیاسی و تا حدودی اقتصادی در منطقه از چگونگی پایان گرفتن بحران در دو كشور عراق و سوریه تعیین خواهد شد و آینده این هر دو كشور (عراق و سوریه) به توافق مسكو ـ واشنگتن گره خورده است.
دو نگاه مثبت و منفی یا خوش‌بینی و بدبینی از آزادسازی موصل دیده می‌شود. نگاه مثبت بعد از آزادسازی موصل افول جریان‌ها و تشكل‌های تروریستی را می‌بیند كه در سوریه نیز به سرانجام بحران و فاجعه تخریبی آن خواهد رسید تا در شعاع منطقه‌ای به یك تناسب مدیریت قدرت از سوی مسكو ـ واشنگتن، (پوتین و ترامپ) خواهد رسید. سقف جنگ و تخریب در سراسر خاورمیانه به انتها رسیده است و مردم منطقه دیگر توان هزینه پردازی برای جنگ جدید را ندارند. روسیه، چین، ژاپن و اتحادیه اروپا استمرار و یا گسترش مجدد جنگ در خاورمیانه را به زیان اقتصاد و سیاست بین‌المللی ارزیابی می‌كنند. شعار پایان بحران در عراق و سوریه را هم می‌دهند. نگاه مثبت یا خوش‌بینانه معطوف به پایان جنگ و بحران و استقرار توازن بر اساس امنیت و صلح است. اما نگاه منفی یا بدبینی؛ انگشت بر عمق و وسعت تضادها در منطقه خاورمیانه می‌گذارد و به‌خصوص حیات سیاسی اسرائیل را در ادامه جنگ و بحران در كشورهای پیرامونی آن می‌بیند. زیست رژیم صهیونیستی وابسته به تداوم بحران و جنگ است. سیاست ترامپ رئیس‌جمهور تاجر آمریكا دو محور دارد. استقرار هژمونی اسرائیل با تشدید جاهلیت عربی و دوم مكیدن همه دلارهای نفتی و ذخایر دلاری شیوخ حوزه جنوبی خلیج‌فارس، این هر دو از طریق استمرار بحران و جنگ در منطقه به‌دست می‌آید. عراق بعد از آزادسازی موصل به سوریه بحران‌زده اتصال كامل پیدا خواهد كرد.
در كنار آن در حوزه خلیج فارس، سعودیها، با هدیه 480 میلیارد دلاری خرید تسلیحات نظامی به ترامپ، خود را برای هژمونی نظامی آماده می‌سازند كه جنگ دیگر از این مسیر اجتناب ناپذیر خواهد بود. حاصل این هردو نگاه (مثبت و منفی) نشان می‌دهد آزادسازی موصل پایان تروریسم نیست، همچنان كه پایان جنگ و ویرانی در عراق و سوریه نخواهد بود.
........................
پایان پیام/ 167