به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ نمایشگاه عکس به مناسبت بیست‌ودومین سالگرد کشتار سربرنیتسا که تالار وحدت برپا شده بود به پایان رسید. در جریان این نمایشگاه، رضا برجی و محمدرضا عرب، دو تن از مستندسازان کشورمان که آثار ماندگاری دربارۀ فاجعۀ سربرنیتسا خلق کرده‌اند سخنرانی کوتاهی داستند.
رضا برجی، مستندساز برجستۀ جنگ در مورد فاجعۀ سربرنیتسا گفت: ما واقعۀ سربرنیتسا را گرامی می‌داریم تا یادآور شویم که دیگر چنین اتفاقی نیفتد. من زمان جنگ بوسنی، دو یا سه مرتبه توانستم عکس تهیه کنم، باید بگویم جنگ خیلی وحشتناک است و بدترین چیز است.
وی در مورد هنر عکاسی و نقاشی اظهار کرد: هیچ علمی نمی‌تواند یک سیب را بین زمین و آسمان نگه دارد اما هنرمند این کار را می‌تواند انجام بدهد و با یک نقاشی یا عکس، سیب را بین زمین و آسمان نگه می‌دارد و این لحظه‌هایی که ثبت شده هر کدام برای خود داستان بلندی دارد که از قبل‌تر شروع شده است.
جنگ بوسنی، جنگ توأم با زندگی مردم عادی بود/ عدم وحدت یک قوم، فاجعه‌آفرین است
برجی در مورد جنگ بوسنی بیان کرد: اتفاقی که در بوسنی افتاد بسیار وحشتناک بود، من که 6 جنگ را تجربه کرده‌ام، بوسنی اتفاقی بود که هیچ جنگی مثل آن نبود. در بوسنی 20 متر آن‌طرف خط مقدمی که در آن می‌جنگیدند زندگی مردم عادی در جریان بود و خانمی داشت لباس می‌شست.
وی افزود: جنگ بوسنی به نقل از برخی آمارها 12 تا 13 هزار نفر کشته داشته است، من در فیلم «مادران سربرنیتسا»، پنج گور دسته‌جمعی را تصویر گرفتم که فیلمش موجود است. در سریالی دوباره قصۀ بوسنی را زنده کردیم که این اتفاق دوباره تکرار نشود و به همه بگوییم وحدت داشته باشید و ببینید قومی که وحدت نداشتند چه اتفاق وحشتناکی برای‌شان افتاد.
مستندساز جنگ ادامه داد: فیلمی از ماجرای سربرنیسا موجود است که 24 ساعته در ورودی این شهر در حال نمایش است و خود مادران سربرنیتسا می‌گفتند دلیلش این است که هر کسی هر وقت وارد شهر شد ببیند و بداند وارد شهری می‌شود که 12 هزار نفر مرد در آن بود ولی همه را قتل عام کردند. این‌ها باید تلنگری به ما باشد.
کشتار سربرنیتسا باعث ننگ سازمان ملل است
محمدرضا عرب، تهیه‌کننده و مستندساز در مورد نقش سازمان ملل مقابل کشتار سربرنیتسا گفت: قتل عام سربرنیتسا مثل یک ستارۀ درخشان می‌درخشد و باعث ننگ سازمان ملل است که به هیچ عنوان نخواستند جلوی این قتل عام را بگیرند.
وی در مورد عکاسی جنگ اظهار کرد: رابرت کاپکا، عکاسی است که در جنگ هندوچین عکس معروف سرباز اسپانیایی که تیر به پیشانی‌اش خورده را گرفته است، می‌گوید من در جنگ‌ها وقتی عمل فوکوسینگ را انجام می‌دهم خیلی وقت‌ها پرده‌ای از اشک، جلوی چشمم را گرفته و با چشم اشک‌آلود این عمل فوکوسینگ را انجام می‌دهم، بنده و دوستانی مثل آقای برجی که این مسیر عکاسی در جنگ را رفتند معمولاً این اتفاق برای‌شان افتاده است و تئوری کاپکا برای‌شان تبدیل به واقعیت می‌شود.
صدای کشتار روی اعداد کارخانه نشسته است
عرب در مورد عکس‌های نمایشگاه عکس سربرنیتسا بیان کرد: پنج عکس اینجاست که عکس اول از شهر سربرنیتسا است، همان‌جایی که آقای برجی فرمودند شما برای ورود حتماً باید به کارخانۀ باتری روبروی مزار شهدا که الان موزۀ قتل عام سربرنیتسا شده است مراجعه کنید.
وی افزود: عکس دوم، تفحص شهداست که همچنان ادامه دارد به دلیل اینکه این قتل عامی که صورت گرفته بوده طبق تحقیقاتی که ما کردیم، جاهای مختلف بوسنی، این اجساد دفن شده است و حتی جاهایی لودر و بولدوزر رفته و آنجاها را بهم ریخته تا در واقع این‌ها کشف نشود و به صورت آزمایش دی.ان.ای شناسایی نشود.
عکاس جنگ بوسنی ادامه داد: عکس سوم، طراحان بوسنیایی به دلیل اینکه هر سال به این شهدا اضافه می‌شود، یک تکه سنگ یا قبور یک تکه گذاشتند که هر سال اسامی‌ای که پیدا می‌شود با شمارۀ دقیق شهید حک می‌شود یعنی اگر مثلاً تا 8500 تفحص شده باشد حالا 8501 می‌شود.
وی افزود: عکس بعدی عکسی است که درست جلوی درب این کارخانۀ باتری‌سازی که بخشی از قتل عام آنجا قرار گرفته در واقع مادری است که رو به آسمان ضجه می‌زند و کار طراحان بوسنیایی است.
عرب ادامه داد: عکس آخر هم سالگرد قتل عام را نشان می‌دهد. من وقتی مستند «زنبق و خاکستر» را در سال 2007 می‌ساختم فرصت گرفتن این عکس‌ها را پیدا کردم و وقتی داخل این کارخانه رفتم، شمارههایی روی دیوار دیدم که یک تا 10، 10 تا 20، 20 تا 30 و... بود و خیلی این شماره‌ها برای من عجیب بود چون دورتادور این کارخانه شمارههایی بود که هیچ ربطی به کارخانه نداشت، بعداً من فهیمدم که این اعداد مثلاً یک تا 10 یعنی 10 مردی که قرار است گلوله بخورد و کشته شود.
وی افزود: حال خیلی عجیبی به من دست داد و موقعی که فیلم را می‌ساختم، تمام آن صداها را سعی کردم در آن سکانسی که در کارخانه اتفاق می‌افتد بگنجانم و موقعی که شما فیلم را می‌بینی صدای کشتار روی آن اعداد می‌نشیند یعنی معادلۀ ریاضی‌ای که از عدد به شهید و کشته می‌رسید.
اندازۀ یک سریال مبتذل هم برای کشتار سربرنیتسا خرج نشده است
فیلم‌ساز جنگ در مورد جایگاه آثار سینمایی حوزۀ جنگ و دفاع مقدس در کشورمان گفت: من این دو خاطره را گفتم و فکر می‌کنم که سربرنیتسا و وقایع هشت سال دفاع مقدس ما هنوز از هنر و معجزۀ سینما چه مستند، چه انیمیشن و چه فیلم سینمایی بهره‌مند نشده است و امیدواریم که این اقدامات خودجوشی که توسط آقای حیدر انجام می‌شود آن‌طور که شایسته است به ثمر بنشیند.
وی در تبیین اثر تلاش‌های عباس حیدر، مدیرکل انجمن دوستی ایران و بوسنی در مورد زنده نگه داشتن فاجعۀ سربرنیتسا اظهار کرد: آقای حیدر یک شب قبل زنگ می‌زنند و فردای آن عکس‌ها توسط ما آماده می‌شود چون این فقط یک احساس نسبت به کارهایی است که حیدر انجام می‌دهد، نسبت به عرق و همتی که دارد و اگر آقای حیدر نصف شب هم زنگ بزند ما هشت صبح عکس‌های‌مان را آماده می‌کنیم.
عرب ادامه داد: این احساس را تقویت بکنیم، جمع بشویم و برای سال آینده یک مقدار سالگرد سربرنیتسا را از فقر دربیاوریم، یعنی یک هفتۀ فیلم، یک هفتۀ عکس، آقای برجی فیلم دارد که از مهرماه پخش می‌شود، بوسنی برای ما مهم است به دلیل حضور ایرانیان عارف عاشق قبل از ترک‌های عثمانی؛ بوسنی برای ما مهم است به دلیل تعلقاتی که به زبان و ادبیات فارسی وجود دارد، یک مدیری که بعداً نمایندۀ مجلس شد گفت کل این بوسنی اندازۀ گیلان نیست ما چقدر پول بدهیم که فیلم بسازید؟! گفتم همۀ پول‌های‌تان را که بدهید هنوز اندازۀ یک سریال کمدی مبتذل نشده است! ما بوسنی برای‌مان مهم است به دلیل مردمش و رنج‌هایی که کشیدند.
...............
پایان پیام/ 320