به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ نشست «داعش و آیندۀ عقلانیت در جهان اسلام» عصر دیروز در با سخنرانی «مقصود فراستخواه»، «محمدعلی مهتدی» و «سید یاسر قزوینی» به همت انجمن اندیشه و قلم در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
اهل‌سنت، داعش را خوارج تعبیر می‌کنند
«سید یاسر قزوینی» در مورد علل و چگونگی پیدایش داعش گفت: موضوع پیدایش داعش و ریشه‌های تاریخی بعیدتر و ریشه‌های اجتماعی آن قریب‌تر است. مدخلیت تاریخی این قضیه نیز دو بخش است یکی زمینه‌های تاریخی و پیشینۀ تاریخی آن است و دیگری بهره‌ای است که از تاریخ می‌برند و گفتمانی تاریخی است که تعبیر تاریخ مقدس از آن می‌شود.
وی در مورد ارجاع داعش به تاریخ بیان کرد: این ریشۀ خیلی بعید از صدر اسلام است و خودشان را به صدر اسلام منتسب می‌کنند. بیشترین ارجاع احساس می‌شود به دورۀ فتوحات است که ارجاعات مستقیم و غیرمستقیم است؛ فیلم «ولو کره الکافرون» از جملۀ آن است، یا فیلم دیگری هست که قبطی‌ها را سر می‌برند که فیلم خشن ارجاعی به جنگ خالدبن‌ولید دارد و در این فیلم جوی خونی به راه می‌اندازند و فیلتر قرمز روی دریا می‌اندازند که خون به نظر بیاید.
وی افزود: یا روایت سیف‌بن‌عمر که بسیار ضعیف است و آب‌وتاب زیادی دارد به روایاتش متمسک شدند و بر اساس آن فیلم می‌سازند و این به واسطۀ حدیث‌گرا بودن آنان است و اینجا به نزاع حدیث‌گرایان و عقل‌گرایان می‌رسیم که حشویین از جملۀ حدیث‌گرایان بودند.
استاد تاریخ دانشگاه تهران در تبیین زمینه‌های تاریخی داعش اظهار کرد: جنبش محمدبن‌عبدالوهاب را می‌توان در نظر گرفت، ما جنبش او را با خاطرات مستر همفر می‌شناسیم که این کتاب با توهم توطئه همراه است، حال آنکه این کتاب یک رمان است و کتابی جعلی در تاریخ محسوب می‌شود. ما بر اساس این کتاب جنبش محمدبن‌عبدالوهاب را به غلط دست‌ساختۀ انگلیس می‌دانیم.
وی افزود: اما تاریخ نجد ابن‌غنام اولین کتاب تاریخی در مورد وهابیت است، مطابق این کتاب، وهابی‌ها می‌گویند ما گروهی هستیم که اسلامی که دچار انحراف شد را خواستیم به اصلش برگردانیم لذا می‌بینید که بسیاری نام محمدبن‌عبدالوهاب را کنار مارتین لوتر می‌برند.
قزوینی در مورد ریشه‌های اجتماعی داعش بیان کرد: این ریشه‌ها بیشتر هویتی است، این‌ها سعی می‌کنند هویت خودشان را جایگزین هویت آلترناتیو کنند. مثلاً نسل دوم و سوم مهاجر مسلمان اروپایی را هویتشان را ساختارشکنی می‌کند و حتی می‌گوید سازمان ملل رأس کفر است و مرزبندی فقط دارالاسلام و دارالکفر است.
وی گفت: اهل سنت، داعش را به عنوان خوارج تعبیر می‌کنند که تعبیر خوبی است و نشانه‌های مشترک جالبی هم دارند هر دو بقیه را کافر می‌دانند، مثلاً داعش می‌گوید برای ما حماس و اسرائیل فرقی ندارند، اسرائیل می‌خواهد تلمود را حاکم کند و حماس می‌خواهد قانون اساسی را حاکم کند که آن‌هم بشری است و کفرآلود است!
داعش را برای مقابله با حزب‌الله به وجود آوردند
«محمدعلی مهتدی» در مورد پروسه یا پروژه بودن داعش گفت: اعتقاد دارم جریان داعش یک پروژه است که سوار بر جریان تکفیر شده است.
وی در مورد آیندۀ داعش گفت: برای درک آیندۀ داعش باید ببینیم کسانی که پروژۀ داعش را ایجاد کردند کارشان با داعش تمام شده است یا نه.
کارشناس مسائل خاورمیانه در تبیین پروژه بودن داعش اظهار کرد: اسرائیل که تا قبل از 1982 اعراب را شکست داده بود در این سال با لبنان مواجه شد و لبنان توانست طی مبارزه‌ای، رعب و وحشت برای اسرائیل ایجاد کند، این بازدارندگی لبنان برای آمریکا غیرقابل قبول بود و سال‌ها برنامه‌ریزی شد که این بازدارندگی از بین برود و جنگ سال 2006 به وجود آمد که هدفش نابودی حزب‌الله و مقاومت بود به طوری که بعد از نابودی هم اسرائیل به بیروت بیاید و بعد از عراق و لبنان حملۀ گازانبری به سوریه کنند.
وی افزود: به این ترتیب بازوهای ایران قطع می‌شد. همان سال، کاندولیزا رایس در بیروت بود و گفت آنچه رخ می‌دهد درد زایمان خاورمیانۀ جدید است! یعنی مقاومت باید از بین برود و از آنجا به ایران حمله شود و منطقه به دولت‌های کوچک تجزیه شود تا امنیت اسرائیل تأمین شود.
وی ادامه داد: وزیر خارجۀ اسرائیل در آن زمان گفته بود من تصور می‌کردم سه یا چهار روزه جنگ را تمام خواهیم کرد چون اسرائیل توان جنگ 30 روزه را ندارد. اما این طرح نگرفت و باعث شد مقاومت در جهان اسلام، محبوبیت پیدا کند و همه‌جا پرچم حزب‌الله و تصویر سیدحسن نصرالله را بالا بردند.
وی افزود: یک ماه بعد کاندولیزا رایس به قاهره رفت، رایس به جای وزیر خارجۀ مصر با مسئول دستگاه امنیتی مصر یعنی عمرسلیمان ملاقات کرد و درخواست کرد مسئولان امنیتی پنج کشور مصر، اردن، عربستان، امارات و قطر حاضر شوند و ببینند چطور جلوی محبوبیت حزب‌الله را بگیرند.
وی ادامه داد: آنجا فهمیدند پادزهر حزب‌الله، فکر تکفیری است که این طرح برنارد لوییس بود چون آن زمان مفتی‌های وهابی می‌گفتند دعا برای حزب‌الله حرام است! این طرح با پول امارات و قطر آغاز شد و همان سال ابوبکر بغدادی را از زندان عراق آزاد کردند و آموزش عقیدتی و نظامی جوانان وهابی در سراسر جهان آغاز شد. سال 2011 که انقلاب‌ها شروع شد زمان مناسبی بود که داعش را وارد سوریه کنند تا رژیم سوریه را سرنگون کنند.
مهتدی با تأکید بر اینکه شکل‌گیری داعش یک پروژه بود، نه یک پروسه، گفت: 30 هزار نفر از کانادا تا استرالیا وارد سوریه شدند، طبعاً جوانی که می‌خواهد از آن‌جای دنیا به سوریه بیاید برای‌اش کار ساده‌ای نیست بلکه یک هماهنگی اطلاعاتی بین‌المللی می‌خواهد. پس اگر بخواهد پروسه باشد امکان ندارد این افراد به طور فردی خودشان را برسانند. دوم اینکه هزار دستگاه تویوتا که روی‌شان پرچم داعش زدند چطور از ژاپن به سوریه رسیده است؟ مشخص است که کسی این‌ها را خریده و از ترکیه به سوریه آورده است، یعنی یک هماهنگی اطلاعاتی با حمایت مالی قوی انجام شده است.
وی افزود: این پروژه به ضربه زدن به امت اسلامی برمی‌گردد. معمولاً غربی‌ها وقتی می‌خواهند داعش را بررسی کنند به زمینه‌های تاریخی آن برمی‌گردند که بگویند اسلام همین بوده است.
داعش صدای آوار جهان درگیر فقر است
«مقصود فراستخواه» در تبیین جامعه‌شناسانۀ داعش گفت: داعش امر نوپدید است یعنی چیزی است که کمترین احتمالش را می‌دادیم و بیشترین تأثیر را بر دنیای ما گذاشته است.
وی در مورد چرایی و چگونگی فهم داعش اظهار کرد: فهم پدیدۀ داعش کمک می‌کند تا جلوی این پدیده را بگیریم بنابراین یک مدل چهار سطحی از راه‌اندازها، پیش‌اندازها، شتاب‌دهنده‌ها و آشوب‌ها را باید در مورد داعش بررسی کنیم.
این جامعه‌شناس در تبیین راه‌انداز داعش گفت: راه‌انداز داعش همان زمینه‌های آن است، هر جامعه‌ای اگر زمینه‌هایی خاص داشته باشد آمادۀ نفرت و خشونت است و این نفرت و خشونت حاصل تراکم‌یافتۀ زخم‌های پیکر اجتماعی است.
وی افزود: یکی از این زخم‌ها می‌تواند احساس حاشیه‌ای بودن باشد که برای افراد دردناک است چه در مناطق فقیرنشین سوریه باشند و چه در مناطق فقیرنشین و نگون‌بخت کشورهای اروپایی باشند، یعنی فقر می‌توانند بیگانگی اجتماعی را در پی داشته باشد و عقده‌ها، پریشانی‌ها و شوک‌های عاطفی به بار بیاورد که این باعث می‌شود چنین افرادی مسیر جذب اجتماعی را طی نکنند.
وی ادامه داد: این چه دنیای است که بیشتر مردم روزانه دو دلار درآمد دارند؟ این دنیا بر سر ما آوار می‌شود و داعش صدای این آوار است.
وی افزود: اگر خانواده‌ها هم از سطح سواد مناسبی برخوردار نباشند طبعاً نمی‌توانند از پس این مشکل برآیند واین باعث می‌شود افراد اجتماعی نباشند و در مقابل دیگران یک خود وارانه بسازند و اینکه شناسنامۀ خود را پاره می‌کنند مؤید این است.
فراستخواه دربارۀ پیش‌اندازهای داعش بیان کرد: ابن‌تیمیه، عالمی حنبلی مذهب و یکی از پیش‌اندازهای داعش است و در زمانی که خلافت اسلامی نابود شده بود می‌زیست و حتی خود او هم زندانی می‌شود و در زندان هم می‌میرد.
وی ادامه داد: گفتمان یعنی حرف ما فقط یک بیان نیست بلکه پشتش قدرت است و داعشیان با گفتمانشان می‌خواهند قدرت به دست بیاورند چون تمایل به بازگشت قدرت جهان اسلام چیزی است که داعش می‌خواهد.
این جامعه‌شناس در مورد شتاب‌دهندگان داعش گفت: فضای مجازی و نظام سایبری از شتاب‌دهندگان داعش است تا جنایت داعش جهانی بشود. صنعت خشونت بازاری به وجود آورده است و حجم قابل توجهی از داعش در فضای مجازی وجود دارد. داعش می‌گوید اگر فضای مجازی در هرج‌ومرج است من هم بخشی از آن هستم. جالب است که ما هم از محصولات داعش استفاده می‌کنیم و داعش نزد ما مصرف بالایی دارد.
وی در مورد آشوب‌ناک بودن داعش اظهار کرد: گسل‌های شهری در خاورمیانه و گسل‌های شهروندی در اروپا باعث شد داعش آشوب‌ناک به وجود بیاید، داعشی که اسلام‌گرای بدون اسلام است.
یادآور می‌شود، نشست «داعش و آیندۀ عقلانیت در جهان اسلام»، اولین نشست از سلسله نشست‌های «عقلانیت و دین‌داری» است.
...............
پایان پیام/ 320