خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس صفحات فرهنگی:
اشاره: ازدواج و شکل گرفتن کانون خانواده که از مبنای مهم تشکیل جامعه انسانی است، گاهی آنچنان که به شیرینی شکل گرفته است، تا پایان ادامه نمی یابد و گاه با تلخی و جدایی عاطفی زوجین و گاهی هم با طلاق رسمی به تلخی تبدیل می شود. قرآن کریم و پیشوایان معصوم(ع) راهکارهایی برای تداوم شیرینی پیوند زناشویی ارائه داده اند که در گفتگو با خانم «طاهره صادقی» طلبه سطح 4 و پژوهشگر حوزه مطالعات دینی و خانواده به بررسی آنها پرداختیم.
ابنا: رابطه عاطفی میان زوجین از کجا نشأت می گیرد و به چه میزان اهمیت دارد؟
ـ قرآن کریم به همه نیازهای جسمانی و روانی انسان‌ها توجه داشته و در این میان به نـیازهای جـنسی و عـاطفی تأکید و در بسیاری از آیات قرآن، نکته هائی را درباره آن بیان داشته اسـت. در قرآن کریم بر دوستی زوجین و روابط جنسی و عاطفی و زینت آن برای زندگی، تصریح شده است و حـتی روابـط عـاطفی و جنسی در سیره‌ی پاک و طیب انبیاء مورد تأکید قرار گرفته است به گونه‌ای که رسول اللّه(ص) فرموده‌اند: از دنیای شما عطر، همسر صالحه و نماز را دوسـت می‌دارم.
یـکی از ابعاد مهم زندگی انسان، لذت جوئی است که می‌توان اوج آن را در روابط عاطفی و جـنسی زوجـین دانـست. تعالیم قرآنی این واقعیت زندگی بشری را تأکید می‌کند و حتی آن را به زندگی پس از مـرگ تـعمیم داده و گـفته شده است که مردم در دنیا و آخرت از هیچ چیز به اندازه روابط جنسی لذت نمی‌برند.
در مـعارف قـرآن به روابط عاطفی و جنسی با دید معنوی و عبادی نگریسته شده است و قرآن نـاطق که همانا حـضرات مـعصومین علیهم السلام هستند، در موارد متعددی صحبت از پاداش اخروی در روابط جنسی نموده‌اند. اولیای دین روابط عاطفی و جـنسی زوجـین را با معادل‌سازی پاداش اخروی آن با تکالیف دشوار دینی همچون جهاد فی سبیل اللّه و ریـزش گـناهان و پاک شـدن افراد مورد تأکید و توجه قرار داده‌اند. ایجاد این نگرش مثبت دینی به این روابط بـاعث می‌شود زوجین از روابط مشروع خود لذت و نشاط بیشتری ببرند و این از امتیازات مهم دین اسـلام نـسبت بـه برخی از ادیان است که غالبا روابط عاطفی و جنسی زوجین را با دید منفی نگریسته‌اند.
ابنا: چه می شود که گاه زوجین با اینکه رابطه عاطفی بسیار عمیقی نسبت به هم دارند، باز هم گرفتار توجه به غیر می شوند؟
ـ داشتن یک رابطۀ عاطفی صرف برای پایبند بودن زوجین به هم اگر چه لازم است ولی کافی نیست. در جهت تعمیق بخشیدن وفاداری زوجین علاوه بر رابطۀ عاطفی، داشتن تعهد عاطفی نیز ضروری است. تعهد عـاطفی اشـاره بـه وابستگی احساسی فرد به شخص یا مجموعه ای است که با او مرتبط است، دارد.
یکی از مهمترین راهکارهای افزایش تعهد عاطفی از دیدگاه اسلام، نگاه مثبت و محبت‌آمیز به یکدیگر است. یـکی از عـواملی که می‌تواند موجب افزایش تعهد عاطفی میان زوجین شود، وجود نگرش مثبت نسبت به همدیگر، و وجود فضای انس و محبت در خانواده می‌باشد. به هر میزان در خانواده بین افراد، انس و تـعلق‌خاطر بـیشتر باشد، تـعهد عاطفی در خانواده بیشتر می‌شود. بـرای بـرانگیختن انسان‌ها بر انجام پاره‌ای از اعمال، باید از قدرت ناشی از پیوند محبت‌آمیز بهره جست. خـداوند نـیز در مورد انسان محبت را به‌عنوان پیوندی محوری به کار می‌گیرد: «پس به زودی خداوند گروهی را می‌آورد که آنـان را دوست می‌دارد و آنان نیز او را دوست می‌دارند...» (مائده: 54).
پیامبر(ص) در راستای تشویق مردم به این عمل، محبوب خود را کسی می‌داند کـه بـا مردم مهربان باشد. در این‌باره فرمودند: «محبوب‌ترین و نزدیک‌ترین شـما بـه من در روز قیامت، خوش‌خلق‌ترینتان است؛ آنان که با مردم انس و الفت می‌گیرند و مردم با آنان انس و الفت می‌گیرند». بـا مـحبت و مهربانی نسبت به همسران، قلب آنها در تسخیر درمی‌آید و این عـلاقه و محبت موجب افزایش رابطۀ عاطفی خواهد شد.
یکی دیگر از عوامل افزایش تعهد، ابراز و بیان مهر و محبت است. ابـراز محبت، مایة تحکیم تداوم عاطفی میان زوجین خواهد بود. از‌این‌رو، در توصیه‌های اسلامی، بر ابـزار مـحبت تأکید شده است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هرگاه محبت کسی را در دل داشتی، او را از این محبت بـاخبر کـن کـه این آگاهی، دوستی و مودت شما را استوار‌تر خواهد کرد». اجرایی کردن صحیح این راهکار در خانواده، می‌تواند مـوجب افـزایش دوسـتی و زمینه‌ساز افزایش تعهد عاطفی است؛ زیرا گاهی مسائل و مشکلات زندگی به گونه ای زوجین را به خود مشغول می کند که گاه همسران هدف اصلی ازدواج که رسیدن به دوستی و محبت بود را فراموش می کنند و ابراز محبت و بیان آن تلنگری است که هم همسران را متوجه هدف اصلی ازدواجشان می کند و هم موجب نشاط آنها در جهت ادامۀ مسیر زندگی می شود. لازم به ذکر است نوع بیان و ابراز محبت میان همسران باید به گونه ای باشد که منجر به تقویت رابطۀ زناشویی میان آنان گردد، یکی از دلایل تمایل ارتباط زوجین با غیر همسر خود (در عین داشتن رابطۀ عاطفی میان او همسرش) این است که زن به شوهرش محبت مادرانه یا مرد به زنش محبت پدرانه می کند و این نوع ابراز محبت سبب می شود یکی از زوجین برای رفع نیاز جنسی خود، از طرف مقابل خجالت کشیده و به شخصی خارج از محیط خانواده روی آورد.
خانم طاهره صادقی
ابنا: آیا تداوم رابطه عاطفی میان زوجین به آموزش احتیاج دارد؟
ـ در حقیقت دانستن مهارت های روابط عاطفی همسران، لازمه گفتگو و تعامل موفقیت آمیز یك زندگی زناشویی به حساب می‌آید. ازدواج و زندگی زناشویی یك بافت سرشار از عاطفه است. اساسی‌ترین توانایی مؤثر در رابطۀ عاطفی، دریافت و تشخیص دقیق عواطف میان زوجین است که این توانایی نیازمند آموزش است. زوجین قبل از هرچیز باید مراقبت از آرامش یکدیگر را بیاموزند و به همدیگر آرامـــــش بدهند؛ اگر انسان‌ها آرام باشند، بهتر می توانند به یکدیگر محبت پیدا کنند. انتظار ما از یک زندگی مشترک این است که ما را به محبت و عشق برساند، در حالی که اگر به آرامش برسیم، محبت هم در زندگی فراوان تر می‌شود و راحت‌تر بدست می آید. زیرا آرامش بستر رویش محبت است. اگر انسان‌ها آرام باشند، آنگاه بهتر خواهند توانست به یکدیگر محبت پیدا کنند. همچنین زوجین باید بدانند شاد بودن دوستی و عاطفه را بین آنها بیشتر می کند، زیرا زوج‌های شاد در مقایسه با زوج‌هایی كه رابطه عاطفی خوبی ندارند، احساس همدلی بیشتری نسبت به هم نشان می‌دهند و نسبت به احساسات یكدیگر حساسیت بیشتری به خرج می‌دهند. همچنین همسران باید از نقش کلیدی صمیمیت های جسمی با خبر بوده و بدانند، لامسه یکی از حس های اصلی انسان است. مطالعات روی نوزادان نشان دهنده اهمیت لمس عاشقانه و منظم در تحول مغز است. این فواید منحصر به دوره کودکی نمی شود. زندگی بدون تماس فیزیکی با دیگران در واقع تنها زندگی کردن است. پیامبر خدا (صل الله علیه آله وسلم) فرمودند: هرگاه بنده به چهره همسرش و همسرش به چهره او بنگرد، خداوند به آن دو با نگاه مهرآمیز مى نگرد و هرگاه دست یکدیگر را بگیرند، گناهان آن دو از لاى انگشتانشان فرو مى ریزد. پژوهشگران خاطرنشان می کنند که تماس عاطفی فیزیکی سطح هورمون اکس توسین (موثر بر احساس دلبستگی و تعلق) را تنظیم می کند.
ابنا: در قرآن کریم و کلمات معصومان چه نگاهی به این مسئله وجود دارد و چه توصیه هایی به زوجین می شود؟
در آیات وحیانی قرآن و متون روائی وارده از حضرات معصومین(عـلیهم السـلام) بـر اهمیت روابط عاطفی و جنسی در نظام خانواده تأکید شده و مضرات قصور و کوتاهی هریک از زوجین و یـا ارضـاء نـیازهای عاطفی و جنسی خارج از محدوده خانواده را بیان و نقش این رفتارها را بر تشدید اختلافات ذکر نموده انـد. مشغولیت عاطفی مرد به نامحرمان و عـدم تـوجه بـه نیازهای مناسب زن و نیز رفتارهای خلاف شرع در گفتار و حرکات زن که بار جنسی دارد چه در حد جـزئی یـا بیشتر، به روابط عاطفی و جنسی مناسب و مطلوب زن و شوهر آسیب زده و زمینه را برای فـرو پاشـی عاطفی میان همسران فراهم می‌کند.
ابنا: قرآن برای پیشگیری از اختلاف میان زوجین چه پیشنهاداتی می‌دهد؟
ـ اولین شیوه قرآن برای پیشگیری و رفع اخـتلاف از حـیث روابط عاطفی و جنسی، ایجاد شناخت برای انتخاب همسراست. این جمله قـرآن که پاک‌ها بـه پاکان تعلق دارند و نا پاک‌ها به ناپاکان تعلق دارند (سوره نور،آیه 62 و 52) در واقع نوعی بینش دادن به افراد در انتخاب هـمسر شـایسته و صالح است و اگر جوان صالحی دختر ناصالح و ناپاکی را به همسری برگزیند او به قطع در روابط عاطفی و جـنسی خـود شکست خواهد خورد.
ابنا ـ شیوه دیگری که قرآن برای استحکام ارتباط عاطفی زوجین ارائه می دهد، آموزش‌ها و مهارت‌های عاطفی و جنسی از طریق معارف وحیانی اسـت. از نگاه دین اسلام، تأمین نیازهای عاطفی و جنسی هـمسر از نظر ارزش معادل دشوارترین تـکالیف دیـنی مرد است. نـگاه زن و شـوهر به همدیگر با مهربانی موجب نشاط و بهبودی روابط می‌گردد. بکارگیری آداب در روابـط عـاطفی و خانوادگی با اظـهار سـلام و تحیت بر خانواده، نشستن مرد نزد خانواده از اعتکاف و عبادت در مسجد النبی نزد خـدا مـحبوب‌تر است.
شیوه قـرآنی دیگر، در درمـان مـشکلات عـاطفی و جـنسی زوجین، سلامت بخشی بـه روابط عاطفی و جنسی زوجین است. از مهمترین عوامل موثر در روابط عاطفی رضایت‌بخشی بین زن و شوهر، رعایت حـدود روابـط زن و مرد نامحرم است. مانند مهار تماس‌های چـشمی بـین زن و مـرد نـامحرم (سوره نور،آیات 03 و 13)، مهار روابط کلامی بین زن و مرد نامحرم (سوره فاطر،آیه 32) و رعایت پوشش شـرعی و پوشـاندن زیـبائی هـای زن از نـامحرمان (سوره نور ،آیه 13). وقتی زوجین از نگاه‌ها و روابط کلامی معنادار که حتی بار جنسی کمی هم داشته باشد اجتناب نموده و حجاب و پوشـش شرعی و پوشاندن زیبائی‌های خود را رعایت نماید زمینه برقراری روابط عاطفی و جنسی مطلوب و لذت بخشی را فراهم آورده‌اند. راهکارهای قرآن در مهار تماس‌های چشمی، لمسی، روابط عاطفی و حفظ پوشش شرعی موجب سلامت بخشی بـه روابـط عاطفی و جنسی زوجین می‌گردد.
شیوه قرآنی دیگر در ساماندهی و درمان روابط عاطفی و جنسی زوجین، اصلاح رفتارهای زوجین در محیط خانه و خانواده است. مذمّت شدید پرخاشگری کلامی و غیر کلامی در محیط خانه و خـانواده، مذمت شدید بی‌اعتنائی به هم و کم محلی به یکدیگر زوجین در محیط خانه و خانواده، پذیرش عذرخواهی همسر و گـذشت از خـطاهای او و کنار زدن سوءظن‌ها و حل سریع سوءتفاهم‌ها. اصلاح این‌گونه رفتارها توسط زوجین موجب تقویت محبت‌ها و روابط عاطفی مطلوب و جلوگیری از سردمزاجی و بـی‌میلی جـنسی می‌گردد.
............................
پایان پیام/ 167