به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ پنل "معارف تطبیقی در تفسیر اثری" همایش بررسی آرای تفسیری علامه محمد هادی معرفت عصر امروز ـ پنج شنبه دوم آذرماه ـ در سالن شهید بهشتی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین جهانگیری که با مقاله «ناسخ و منسوخ از دیدگاه فریقین با محوریت دیدگاه آیت الله معرفت» در همایش شرکت کرده است، اظهار داشت: بحث ناسخ و منسوخ از بحث های مهم علوم قرآنی است.
وی افزود: مفهوم واژه نسخ در زمان قدیم مشخص نبوده و این مسئله پیشینه زیادی داشته است این بحث از صدر اسلام و از سوی تابعان و قرآن پژوهان اهل سنت ادامه داشته و تا قرن چهارم اختلافی نبوده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه در گذشته برخی فکر می کردند که نسخ مساوی تحریف قرآن است و به این خاطر منکر آن می شدند، افزود: آیت الله معرفت در کتاب التمهید اختلافات نسخ را به حداقل رساند و آیات منسوخ را آورده و تحلیل کرده است.
وی ادامه داد: برخی نسخ را با واژه های تخصیص، تقیید، انساء و اضطرار مساوی می دانستند.
جهانگیری گفت: در مقاله به مباحث اهمیت، مفهوم، مبانی نظری و آراء در مورد نسخ از دیدگاه آیت الله معرفت پرداخته شده است. از دیدگاه تمام مفسران آیه نجوا مورد اتفاقی نسخ است و از دیدگاه آیت الله معرفت هفت آیه منسوخ در قرآن وجود دارد.
حجت الاسلام و المسلمین صادقی که با مقاله «بررسی دیدگاه پیمان با کفار با اشاره به دیدگاه مرحوم آیت الله معرفت» در این همایش شرکت کرده است، اظهار داشت: موضوع مقاله در این رابطه است که آیا مسلمانان می توانند با کفار پیمان صلح ایجاد کنند یا نه؟
وی ادامه داد: از دیدگاه فقها با اهل کتاب و اهل ذمه می توان پیمان صلح منعقد کرد ولی مسئله در مورد مشرکان اختلافی است. اهل سنت می گویند که پیمان صلح با مشرکان جایز نیست مگر در شرایط خاص و وجود مصلحت و به صورت محدود. از علمای شیعه مرحوم شیخ طوسی، محقق حلی و صاحب جواهر قائل به این دیدگاه هستند. ابن حزم ظاهری از علمای اهل سنت می گویند که قتل همه مشرکین جایز است همه را می توانیم بکشیم چه پیمان صلح داشته باشیم یا نه.
وی افزود: دیدگاه دوم دیدگاه معاصران شیعه و اهل سنت است. آیت الله معرفت می گوید که تنها قتال با مشرکانی که درصدد جنگ و نقض عهد باشند یا فتنه انگیزی می کنند، می توان نبرد کرد.
این پژوهشگر قرآنی در بیان دلایل مرحوم آیت الله معرفت گفت: آیت الله معرفت می فرماید آیه سیف در«فاقتلوا المشرکین» مخصوص مشرکانی است که پیمان خود را نقض کرده اند و اگر آیات مطلق باشند در مقابل آن آیات مقید نیز وجود دارد که با مشرکانی که عهدشکن هستند و یا می جنگند، بجنگید. همچنین قتال مطلق با مشرکین با آیه «لا اکراه فی الدین» تضاد دارد.
خانم اخلاقی در ارائه مقاله خود با عنوان «بررسی دیدگاه معرفت و رشید رضا درباره خطیئه آدم» گفت: شبهه عصمت انبیاء از شبهات قدیم بوده و امروزه نیز ادامه داشته و جزء شبهات کلامی است و اگر این مسئله حل شود بسیاری از شبهات دیگر حل خواهد شد.
وی ادامه داد: بررسی دیدگاه ها به صورت تطبیقی باعث شناخت مفسران و نقاط قوت و ضعف آنان می شود.
این پژوهشگر گفت: مقدمه، چکیده، دیدگاه آیت الله معرفت درباره عصمت پیامبران، نظر رشید رضا در المنار و نقد دیدگاه رشید رضا و در پایان بررسی نظریه آیت الله معرفت ساختار مقاله را تشکیل می دهد.
وی با اشاره به اینکه داستان خطیئه آدم در سه سوره قرآن آمده است، افزود: آیت الله معرفت دو پاسخ اصلی درباره خطیئه آدم دارد. اول برخی از الفاظ آیات موهوم عصیان حضرت آدم را بر معانی ظاهری حمل نمی کنیم. دوم ارشادی بودن امر خداوند در «لاتقربا» است.
وی در مورد نظریه رشید رضا درباره خطیئه حضرت آدم گفت: رشید رضا دو راه حل ارائه داده است که راه حل سلف را در سه نوع ذکر کرده است. یک: آیه جزء متشابهات است و عقل راهی به آنها ندارد. دوم: حضرت آدم در زمان عصیان هنوز به نبوت نرسیده بود. قول سوم: همه این ها از روی فراموشی بوده است. اما نظریه اصلی رشید رضا، نظریه خَلَف است و داستان سکونت آدم را داستان تمثیلی گرفته اند نه واقعی و حقیقی. یعنی از دیدگاه رشید رضا اگر تمثیلی باشد شبهه عصمت پیش نمی آید.
وی در نقد دیدگاه رشید رضا عنوان کرد: عدم نبوت حضرت آدم صحیح نیست و بر فرض قبولِ عدم نبوت، عصمت و عدم عصیان شامل قبل از بلوغ هم می شود. همچنین داستان تمثیلی نیست و قرآن خود مصداق تمثیل بودن را می رساند.
آقای سادات فخر در تبیین مقاله خود با عنوان "معناشناسی اصطلاح دین با تأکید بر دیدگاه آیت الله معرفت" گفت: آیه لا اکراه فی الدین بین مستشرقان و دین شناسان خیلی مورد بحث قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: واژه ایمان و فهم دین خیلی مهم است. دین به معنای خضوع و انقیاد در برابر برنامه هاست. برخی علما واکنش انسان در برابر دستورات و باورها را در مورد دین معنا کرده اند در حالی که باید خود دین را معنا می کردند.
این پژوهشگر قرآنی در مورد دیدگاه آیت الله معرفت در مورد آیه لااکراه فی الدین گفت: ایشان ذهن جوال و اطلاعات گسترده ای داشتند. آن مرحوم در التمهید می گوید که در ذات دین باید اختیار وجود داشته باشد. ایشان در جای دیگر می فرمایند که الجاء در تکلیف وجود ندارد. وی در نهایت معتقد است که دین، ایمان و عقیده بوده؛ یعنی باور است. آن مرحوم دین را از حوزه عمل بیرون آورده و به حیطه اعتقاد می برند.
وی در پایان عنوان کرد: علامه معرفت بیشتر جاها ایمان را امری قلبی می گیرد و واژه دین را برابر ایمان قرار داده و لا اکراه فی الدین را به همین معنا قرار می دهد.
حجت الاسلام و المسلمین موسوی فر که با مقاله «بررسی تطبیقی آرائ مفسران پیرامون عبارت اقتلو انفسکم با تکیه بر نقد مواجهه آیت الله معرفت با روایات تفسیری و تفاسیر عرفانی» گفت: معنای اقتلوا انفسکم را در مقاله مورد بررسی قرار داده ام که محملی برای تبیین رویکرد آیت الله معرفت در مواجهه مباحث تفسیری و عرفانی است.
وی اظهار داشت: دو نگاه در تبیین مسئله است اول معنای حقیقی کشته شدن و قتل نفس است. برخی این را شبیه قتل حضرت اسماعیل دانسته اند. دوم معنای مجازی است معنای مجازی معنای استسلام، آمادگی و تسلیم قتل بوده و برخی دیگر به معنای تذلیل و تحقیر است.
این محقق علوم قرآنی درباره دیدگاه آیت الله معرفت گفت: آیت الله معرفت از روایات چیزی را قبول نکرده و تمایل به دیدگاه عرفانی و معنای مجازی پیدا می کند و قائل شدن به قتل ریشه اسرائیلی بودن، مخالفت عقل، جاهل بودن و تکرار جهل و عدم تعبیر خدا بر ارتداد، فایده بر قتل تائب نیست، معنای تذلیل و شواهد شعری جاهلی، دلالت سیاق، اختلافات روایات باب، مرتد نبودن، روایات تعبیرکننده، تعبیر اماته نفس، روایات تبیین مفهوم نفس و قرائت از دلایل ایشان بر قول مختار خویش است.
خانم زینب بهجت پور که با مقاله «بررسی حروف مقطعه با تأکید بر دیدگاه آیت الله معرفت» در همایش شرکت کرده است، اظهار داشت: جنبه های مختلف حروف مقطعه از دیدگاه مفسران، مباحث مفهومی، کارکرد و جنبه های دیگر بحش شده است. همچنین برای حروف مقطعه معنای مختلفی اظهار داشته اند.
وی در پایان گفت: علامه معرفت درباره حروف مقطعه از هویت، جایگاه، شیوه خواندن و مدلول حروف مقطعه بحث کرده است. ایشان می فرمایند که حروف مقطعه رمزهایی هستند که فقط پاکان آن را می فهمند و روایات زیادی این دیدگاه را تأیید می کند.
گفتنی است همایش ملی بررسی آرای تفسیری علامه معرفت به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با مشارکت مجمع جهانی اهل بیت(ع) و نهادهای حوزوی امروز در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
..............................
پایان پیام/ 167