خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس هنر اسلامی:
نمايش موزيكال "اليور توئيست" که از اول آذر ماه 1396 در تالار وحدت تهران به روی صحنه رفت، پس از حدود سه ماه اجرا در روزهای آینده به کار خود پایان خواهد داد.
بيش از ١٦٠ هنرمند در حوزه های مختلف، شش ماه برای پيش توليد و آماده سازی این تئاتر تلاش کردند و به مدت سه ماه (با توقفی چندروزه به مناسبت جشنواره تئاتر فجر) آن را اجرا نمودند.
آنچه در پی می‌آید نقدی بر این تئاتر موزیکال پرهزینه است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* مشخصات تئاتر موزیکال "الیور توئیست"
کارگردان: حسین پارسایی ـ دراماتورژ: محمد رضا کوهستانی (بر اساس رمان چارلز دیکنز) ـ بازیگران (به ترتیب حروف الفبا): امیرکاوه آهنین‌جان، مهناز افشار، آتیلا پسیانی، ستاره پسیانی، سعید چنگیزیان، هوتن شکیبا، داریوش موفق، نوید محمدزاده و با همراهی بیش از 100 بازیگر و هنرجویان نوجوان ـ مدیر هنری و طراح صحنه : سهیل دانش اشراقی ـ طراح چهره پردازی : سارا اسکندری ـ طراح لباس و آکسسوار : شیما میرحمیدی ـ طراح حرکت : علی براتی ـ طراح نور : مرتضی نجفی ـ آهنگساز: لیونل بارت ـ رهبر ارکستر: بردیا کیارس ـ سرپرست گروه آواز: هادی قضات با اجرای گروه ارکستر بادی کارا ـ مشاور رسانه ای : لیلا افشار ـ دستیار کارگردان: احمد سلیمانی ـ مدیر تولید: محمد قدس ـ مجری طرح: میثم احمدی ـ تهیه کننده: موسسه فرهنگی هنری حریر هنر شرق ـ مدت زمان اجرا: 120 دقیقه.
* درباره داستان "الیور توئیست"
الیور توئیست (به انگلیسی: Oliver Twist) نام دومین رمان مشهور چارلز دیکنز، نویسنده مشهور انگلیسی است که ابتدا در سال‌های ۱۸۳۷ تا ۱۸۳۹ میلادی به صورت پاورقی در یک ماه‌نامه انگلیسی به نام Bentley's Miscellany منتشر می‌شد. رمان اجتماعی الیور توئیست برای اولین بار در سال ۱۸۳۸ میلادی به صورت کتاب در بریتانیا منتشر گردید.
این کتاب به بررسی اوضاع وخیم یتیم‌خانه‌ها در انگلستان می‌پردازد. «اولیور» پسربچهٔ یتیمی که پس از فروخته شدن از طرف یتیم‌خانه به پیرمردی تابوت‌ساز تصمیم می‌گیرد از شهر فرار کند و به لندن برود، در میانهٔ راه با پسری دزد مواجه می‌شود که برای پیرمردی یهودی در لندن کار می‌کند و اولیور را نزد او می‌بَرَد تا ناخواسته آموزش دزدی ببیند. سرانجام، بی‌گناه دستگیر می‌شود. شاکی او، که فردی عاقل است، او را به‌عنوان فرزند در خانه نگهداری می‌کند، اما از بخت بد اولیور در خیابان توسط همان دزدان دزدیده می‌شود و این بار از او برای سرقتی بزرگ استفاده می‌کنند. اولیور در این سرقت تیر می‌خورَد، ولی از سوی همان خانه که قصد دزدی داشته، پذیرفته می‌شود و از او مراقبت می‌گردد. سرانجام، شخصی به نام مستعارِ مانکس پیدا می‌شود که برادر اولیور است و قصد کشتن او را دارد. خبر خطر مرگ اولیور به اهالی خانه می‌رسد. از قضا صاحبان قبلیِ اولیور نیز، که اولیور از پیشِ آن‌ها دزدیده شده بود، او را پیدا می‌کنند و با کمک صاحبانِ حالِ اولیور سعی در نجات او دارند. سرانجام اولیور نجات می‌یابد و تمامی دزدان به سزای خود می‌رسند و اعدام می‌شوند و واقعیت‌ها نیز برملا می‌شود.
دو شخصیت مهم دیگر این داستان نیز عبارتند از: «فاگین» یک یهودی که بچه‌های یتیم خیابانی را به جیب‌بری و دزدی وامی‌دارد و «نانسی» دختر یتیمی که توسط فاگین پرورش یافته و به دزدی وادار شده است اما می‌خواهد زندگی پاک و دور از گناهی را شروع کند.
* نقد تئاتر تئاتر موزیکال "الیور توئیست"
تئاتر موزیکال و پربازیگر "الیور توئیست" به کارگردانی «حسین پارسایی» و تهیه کنندگی "موسسه فرهنگی هنری حریر هنر شرق" در تالار وحدت به روی صحنه رفته است. در کنار چهره های نام آشنای تئاتر و سینما ــ از جمله «آتیلا پسیانی»، «نوید محمدزاده»، «مهناز افشار»، «هوتن شکیبا»، «داریوش موفق» و «امیر کاوه آهنین جان» ــ که بازیگران نقش های اصلی هستند، تعداد زیادی بازیگر نوجوان نیز در این نمایش به ایفای نقش پرداخته اند.
حسین پارسایی با اجرای نمایش پرهیاهو و داستان همیشه شنیدنی و خواندنی "الیور توئیست" بر اساس رمان مطرح «چارلز دیکنز»، گامی رو به جلو برداشته است و بالاتر از انتظار ظاهر شده است. ساخت و آماده سازی دکورهای بزرگ نقاط مختلف شهر لندن، نورپردازی، گریم های سخت و سنگین، البسه مختلف بازیگران و قطعات متعدد موسیقی با ده ها نوازنده کار متفاوت و نویی است که به اجرا رنگ و رویی ویژه بخشیده است. هرچند که از جمله ایرادهای وارد بر نمایش طراحی سنگین صحنه و دکور و اشیاء صحنه است که بیش از حد شلوغ به نظر می رسد.
دیگر اینکه بخش عمده ای از هم خوانی ها نامفهوم بود به نحوی که صدای موسیقی بلندتر از صدای کر می شد و دیالوگ های موزون شده مفهوم و رسا شنیده نمی شد. اما واقعیت انکار ناپذیر اینکه با وجود اینکه دیالوگ های موزون شده و صدای ترانه های گروهی به درستی شنیده نمی شد ولی پیام درصد زیادی از اشعار مملو از انرژی مثبت و امید بود و تماشاگران با حس خوب از سالن خارج می شدند.
قطعا به روی صحنه بردن یکی از متن های مهم ادبیات جهان، که اکثریت اهل هنر و ادبیات در ایران هم با آن آشنا هستند به صورت موزیکال و حرفه ای به نحوی که مورد استقبال مردم قرار بگیرد نه تنها کار ساده ای نیست بلکه بسیار پرزحمت و هزینه بر است. اما نباید فراموش کنیم که نکته مهم در تئاتر موزیکال، روایت موسیقایی از یک مفهوم است، و برعهده کارگردان است که با ظرافت و هماهنگی هوشمندانه دوکفه موسیقی و نمایش را برابر به روی صحنه ببرد و فضای متفاوتی را خلق کند. که "پارسایی" ظاهرا با تکیه بیشتر بر برگشت سرمایه، به بخش موزیکال و حرکات موزون و نمایشی که بعضا هم تکراری و کسل کننده بود سرمایه گذاری بیش از انتظاری کرده، که از اینرو در بهره گیری مناسب از میزانسن های نمایشی و موسیقی به موفقیت کامل نرسیده است.
این هنر قدیمی که در طول تاریخ همچون دیگر هنرها، با افت و خیزهایی مواجه بوده است، به نظر می رسد این روزها، به دلیل عدم نظارت صحیح، بیش از هر زمان دیگری دچار رخدادهای ناخوشایندی به واسطه تحمیل نوعی سطحی نگری شده باشد. اما در کنار همه این مسائل همیشه مردمی محسوب می شده و تماشاگر به عنوان یکی از ارکان غیر قابل حذف در این هنر نقش داشته است. متاسفانه رفته رفته با تغییراتی که در نوع فضای صحنه و نوع تعاملش با تماشاگران پیش آمده، تئاتر مختص قشر خاصی شده است. در واقع اجرای، حرکات موزون نمایشی زنان خارج از چهارچوب عرف و مهمتر از همه فرای شان دین و فرهنگ به بهانه موزیکال بودن نمایش، پوشش های نامتعارف به عنوان بازیگر یک اثر هنری، جای بسی تامل دارد. اگر برای فرهنگ و مذهب ارزش و اهمیت قائل باشیم آنگاه این سوال مطرح می شود که آیا به بهانه اجرای نمایش موزیکال، فروش گیشه و یا به روی صحنه بردن یکی از متن های محبوب جهان می شود از فرهنگ غنی مردم ایران چشم پوشی کرد؟ آیا می شود به این بهانه ها حق هنجار شکنی برای شخص و یا اشخاصی تعریف کرد؟ تاسف بار تر از آن این است که این اتفاقات در کشوری رخ می دهد که داعیه دار مذهب اسلامی و فرهنگ اسلامی - ایرانی است و گاها توسط کسانی که ادعای ارزشی بودن دارند رخ می دهد.
از سوی دیگر بهای گزاف بلیط این نمایش را نمی توان نادیده گرفت. هزینه ای که هر خانواده برای دیدن این تئاتر باید در نظر بگیرد، قطعا هزینه زیادی است که پرداخت آن برای خیلی از خانواده ها مقدور نمی باشد. آیا تبدیل آثار فرهنگی و هنری به کالایی تجاری و لوکس که تنها در دسترس خانواده های متمول می باشد عادلانه و منطقی است. بی شک حضور ستاره های سینما "محمد نوید زاده" در نقش "بیل سایکس" و "مهناز افشار" در نقش "نانسی" هم بی تاثیر در بهای بلیط نبوده است هرچند که دور از انتظار ظاهر شدند. بازی بسیار معمولی ستاره های سینما ثابت کرده که بازی در تئاتر تا چه حد با بازی در سینما تفاوت دارد...
بار اصلی صحنه را بازی مسلط "هوتن شکیبا" در نقش "فاگین" که بچه های یتیم خیابانی را به جیب بری و دزدی وادار می کرد یک تنه به دوش کشید. بازی و هماهنگی پسر بچه های نوانخانه هم که کم خطا ظاهر شدند، دوست داشتنی بود اما بازی، بازیگر نوجوان و خوش آتیه "محمد شاکری" در نقش "داجر" جای تبریک دارد.
متن حاوی شوخی های طنازانه (به صورت گل درشت) با هدف نقد اجتماعی و سیاسی است که کارگردان بی آنکه پایان مناسبی برای این صحنه مهم رقم زده باشد آن را رها کرده است.
موضوع نمایش "الیور توئیست" بسیار تامل برانگیز و هشدار دهنده است، اما ظاهرا، توجه بیش از اندازه در جذب تماشاگران ساده پسند و غیرحرفه ای که به تئاتر به چشم یک تفریح لوکس و سرگرم کننده نگاه می کنند، باعث غفلت کارگردان در تحلیل محتوای اصلی داستان شده است. به نحوی که رقص و آواز نمایش، کاملا محتوای داستان را تحت تاثیر قرار داده است و باعث غفلت و عدم توجه تماشاگران نسبت به محتوای اصلی آن شده است. همچنان که ذهن مخاطبان در پایان نمایش با موضوع اصلی و محتوای نمایش درگیر نمی شود و بی هیچ نگرانی و دغدغه اجتماعی سالن را ترک می کنند. در حالیکه "الیورتوئیست" نمایش مشکلات و معضلات اجتماعی همچون قوانین پر ایراد و تبعات فقر در جامعه است. نمایش زندگی کودکان بی پناهی است که ناخواسته از گداخانه ها سردرآورده اند و مورد سوء استفاده افراد سودجو قرار گرفته اند. نمایشی که تأثرآورترین و تکان دهنده ترین صحنه آن، زندگی روزمره کودکانی بود که بی هیچ جرمی قربانی خشونت شده اند. کودکان کاری که به مثابه آن را هر روز در سطح شهر نظاره گر هستیم. در کل شاهد نمایشی مملو از رقص و آواز و موسیقی بودیم که داستان الیورتوئیست هم در میان آن گنجانده شده بود.
و اما درباره حضور و تعریف و تمجیدهای صرف متولیان فرهنگ و هنر؛ آیا این حضور و تجلیل و تمجیدهای برخی متولیان فرهنگ و هنر کشور، به عنوان مخاطب خاص نمایش هایی که با فرهنگ ایرانی ــ اسلامی مغایرت دارد، قدمی در تایید این نوع نمایش ها نیست؟ و آیا با اجرای این گونه نمایش ها می خواهیم ذائقه مردم را تغییر دهیم؟
نکته پایانی اینکه؛ در کشور ما، تئاتر ــ نسبت به دیگر رسانه های هنری و کانال های ارتباطی ــ از جایگاه مناسبی در میان مخاطبین عام برخوردار نیست. بجرات می توان گفت پرچم داران این رسانه، آن طور که شایسته این رسانه قدیمی است کار خود را به درستی انجام نداده اند. اما ارزش و اعتبار این هنر نمایشی تا حد زیادی به حضور مخاطبان بستگی دارد، پس باید با یک بازنگری عمیق با توجه به فرهنگ غنی اسلامی و شان جامعه اسلامی بستری را فراهم کنیم تا همه آحاد مردم بدون دغدغه در فضایی مناسب به دیدن آثار نمایشی بنشینند.
کلام آخر؛ چه بخواهیم و چه نخواهیم، تئاتر "الیورتوئیست" از نظر ساختاری کاری بزرگ و متفاوت است و در گروه نمایش های اخلاقی و ارزش های انسانی قرار می گیرد. نگاه اخلاقی و انسانی که درونمایه داستان ارزشمند الیورتوئیست می باشد آن را تبدیل به یک اثر هنری تامل برانگیز کرده است. نگاهی که امروزه خلا آن را در بسیاری از آثار نمایشی و سینمایی کشور شاهد آن هستیم. بی شک بازآفرینی چنین آثاری با هدف ارتقاء فرهنگی و در سطح درآمد مردم با رعایت موازین فرهنگ اسلامی ــ ایرانی بسیار ارزشمند خواهد بود.
..............................
پایان پیام/ 101