به گزارش خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا ـ آیین رونمایی از ترجمه تایی (تایلندی) کتاب‌های «آموزش فلسفه» اثر آیت الله محمدتقی مصباح یزدی، «تاریخ قرآن» اثر مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت و «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» اثر مرحوم مهدی آذریزدی با حضور و سخنرانی محمدرضا زینلی، رایزن فرهنگی سابق ایران در تایلند، محمد اکبری معاون مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، محمدرضا جعفری، کارشناس گروه نشر این مرکز، علی معروفی، رییس اداره ارتباط با رسانه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در خبرگزاری مهر برگزار شد.
۳۷ سال و ۱۳۰ ترجمه به زبان تایی/ترجمه استفتائات از مقام معظم رهبری به زبان میانماری
محمدرضا زینلی، رایزن فرهنگی سابق ایران در تایلند در این نشست گفت: راه‌اندازی مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی اتفاق مبارکی برای ترجمه معکوس یعنی ترجمه آثار از فارسی به سایر زبان‌های زنده دنیا بود. ما سال‌هاست که در کشورمان صرفا منابع دیگر کشورها را به فارسی را ترجمه می‌کردیم و توجهی متناسب و متوازن , به معرفی و ترجمه منابع فارسی به زبان دیگر کشورها نداشتیم. مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی نهضتی را در ترجمه از زبان فارسی به زبان‌های بیگانه به راه انداخته است.
وی افزود: پیش از راه‌اندازی این مرکز صرفا کسانی که در خارج از کشور احساس نیاز به استفاده از منابع فارسی یا عربی تهیه شده در ایران را داشتند به صورت موردی دست به ترجمه می‌زدند. همچنین نمایندگی‌های فرهنگی ایران در اقصی نقاط جهان نیز به صورت پراکنده این ترجمه‌ها را انجام می‌دادند، اما با تاسیس این مرکز , ساماندهی اتفاق افتاد و اکنون با برنامه‌های منسجم و مدون و هدفمند، روند ترجمه استراتژی مشخصی پیدا کرده و هدف گذاری شده است. اکنون این مرکز با اطلاعاتی که از حوزه بین‌الملل جمع آوری می‌کند نیازسنجی کرده و بر اساس آن عناوین ضروری برای ترجمه در کشورهای مختلف را انتخاب می‌کند.
زینلی ادامه داد: رایزنی فرهنگی ایران در تایلند سابقه فعالیت ۳۷ ساله دارد. در این سال‌ها این رایزنی ۱۳۰ عنوان کتاب را به زبان‌های تایی (تایلندی) و میانماری ترجمه و منتشر کرده است. سهم دوره مسئولیت بنده در این مجموعه تعداد ۱۰ کتاب ترجمه به زبان‌های تایی و میانماری است که البته برخی عناوین در دو زبان , مشترک هستند. این کتاب‌ها در قالب طرح تاپ ترجمه شدند که از این ۱۰ عنوان هفت عنوانش چاپ شده و سه عنوان هم آماده انتشار است که این سه کتاب به زبان میانماری هستند. از این سه عنوان دو کتاب «تاریخ قرآن» اثر مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت و «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» اثر مرحوم مهدی آذریزدی هستند که ترجمه تایلندی آنها امروز رونمایی می‌شود و کتاب دیگر مجموعه استفتائات مقام معظم رهبری با عنوان «احکام منور» است.
ترجمه‌های جدید به زبان تایی بر اساس نیاز آن جامعه منتشر شدند
رایزن سابق فرهنگی ایران در تایلند در بخش دیگری از سخنان خود گفت: کارنامه ترجمه و انتشار کتاب به زبان تایی در رایزنی فرهنگی ایران در تایلند، نسبتا پربار است. ما در این روند میانگین سالانه ۳ و نیم کتاب در سال را داریم. البته فرق دوره جدید با دوره‌های گذشته در این بوده که در دوره‌های قبل ترجمه‌های منتشر شده چندان مبتنی بر نیازسنجی واقعی نبودند. نیازسنجی تعدادی از کتاب‌ها مبتنی بر احساس تشخیص فردی رایزنان بوده است که کتاب‌هایی را برای ترجمه تشخیص می‌دادند، اما اکنون کتاب‌ها کاملا برنامه‌ریزی شده و هدفمند و با یک چشم انداز بلند مدت ترجمه می‌شوند.
وی اضافه کرد: نیازها بر اساس مطالعات میدانی تعیین می‌شوند. سه کتاب «آموزش فلسفه»، «تاریخ قرآن» و «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» هم بر اساس این مطالعات ترجمه شده‌اند. جامعه‌ای که ما با آن در تایلند طرف هستیم ۹۰ و یک تا دو درصد بودایی هستند، ۶ تا ۸ درصدی مسلمان و یک جمعیت قلیل و البته پرشور و فعال بین ۲۰ تا ۳۰ هزار نفری شیعه. ما این سه گروه مخاطب را در تایلند داریم. قاعدتا اگر به لحاظ ارزش کمی به تحلیل حوزه مخاطب بپردازیم، باید غالب برنامه‌ها را به سمت ارتباط با جامعه بودایی پیش ببریم، اما رسالت‌های آرمانی ما در حوزه فرهنگ و انتقال مفاهیم و آموزه‌های دینی اقتضا می‌کند که ما اولویت نخست را مخاطبان مسلمان و شیعه این کشور قرار داده و در مرتبه بعدی به جامعه بودایی بپردازیم.
وقوع انقلاب اسلامی ایران جمعیت شیعیان تایلند را افزایش داد
زینلی در بخش دیگری از سخنان خود جامعه شیعه در تایلند را نیازمند حمایت معرفتی از جانب ایران خواند و ادامه داد: اولویت اصلی ما جامعه شیعه در تایلند است، به دلیل آنکه با آنها اشتراکات بیشتر نسبت به بقیه مخاطبان داریم و همچنین این جامعه از دو جامعه بودایی و مسلمان غیر شیعه این کشور به لحاظ عده و عُده نیازمندتر است و واقعا به لحاظ فرهنگی نیاز به حمایت و پشتیبانی بیشتری دارد. بنابراین ما مجموعه فعالیت‌های آموزشی، انتشاراتی و معارف گستری خودمان را معطوف به این جامعه ضعیف‌تر کردیم تا نخست بتوانیم وضعیت موجودش را حفظ کنیم و بعد در توسعه سطح فرهنگی و سطح کمی و کیفی اجتماعی آن بکوشیم.
رایزن سابق فرهنگی ایران در تایلند گفت: جمعیت شیعه تایلند قلیل و آسیب پذیر است و با یک طوفان اجتماعی می‌تواند به طور کلی متلاشی شود و از هم بپاشد. مثل یک نوزادی می‌ماند که هنوز نیاز به شیر مادر دارد و کاملا از حیث فرهنگی به سرزمین مادری وابسته است. به هر حال جامعه شیعه تایلند مولود و فرزند فرهنگی ایران است. تاریخچه تولد و شروع فعالیت شیعه در این کشور به حدود ۴۳۰ سال پیش باز می‌گردد که با حضور شیخ احمد قمی در این کشور شروع شد. البته اکثریت عددی جامعه شیعه در تایلند به واسطه پیروزی انقلاب اسلامی ایران به تشیع گرویدند و ما باید این جامعه را تقویت کنیم.
منابع شیعی در حوزه مطالعات قرآنی به زبان تایی نداشتیم
زینلی بخش دیگری از سخنان خود را به بحث درباره نیاز جامعه شیعی و علاقه‌مندان تشیع در این کشور به منابع معرفتی شیعه اختصاص داد و گفت: ما در گذشته در حوزه معارف قرآنی چه در داخل و چه خارج از کشور دچار کاستی‌هایی بودیم و به اندازه‌ای که در بقیه حوزه‌های معارف دینی کار کردیم در حوزه معارف قرآنی چندان به فعالیت نپرداختیم و این حوزه مظلوم واقع شد. در این دو دهه اخیر این حوزه مورد عنایت قرار گرفته و چه در داخل و چه خارج از کشور فعالیت‌های قرآنی رشدی انفجاری داشته است. انتشار دو کتاب «تاریخ قرآن» و «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» هم برای معرفی منابع در این حوزه صورت گرفته است.
وی افزود: پیش از انتشار کتاب مرحوم آیت‌الله معرفت به زبان تایی، هیچ کتاب دیگری در تایلند درباره تاریخ قرآن که از زاویه نگاه شیعی این موضوع را بررسی کرده باشد، وجود نداشت. کتاب‌های پیشتر منتشر شده همه از زاویه نگاه اهل سنت بودند و شیعیان تایلند دستشان خالی بود و منبعی نداشتند تا در آن تاریخ قرآن را به قلم یک دانشمند شیعی بخوانند. این خلا منبع برای آنها هم مشکل معرفتی و هم مشکل هویتی ایجاد می‌کرد. با این منبع آنها می‌توانند در مصاف‌های کلامی، عقیدتی و اعتقادی به خوبی از خود دفاع کنند.
«قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» بزرگسالان را نیز جذب می‌کند
رایزن سابق فرهنگی ایران در تایلند همچنین درباره ترجمه تایی کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» نیز اشاره کرد: کتاب مرحوم آذریزدی هم روایت و حکایت انبیا از قصص قرآنی است. مرحوم آذریزدی این کتاب را برای کودکان و نوجوانان تالیف کرده، اما با وجود کمبود منابع در زبان تایی این کتاب می‌تواند مخاطب بزرگسال در این کشور را نیز جذب کند و جای آن واقعا در میان شیعیان تایلند خالی بود.
زینلی گفت: در حوزه انتشارات به نظر من نهضت خوبی شروع شده که ما بخش کوچکی از آن را انجام دادیم. تایلند مشکلی که دارد این است که زبان تایلندی منحصر در مرزهای جغرافیایی همین کشور است و در هیچ کشور دیگری این زبان کاربرد ندارد. بنابراین عملا سرمایه‌گذاری روی این زبان صرفا خود کشور تایلند را دربر می‌گیرد. بر این اساس شاید در سنجش اولویت‌ها توجه به این زبان اولویت یک را به خودش اختصاص ندهد، اما با این اوصاف نمی‌توان جامعه شیعی تایلند را فراموش کرد.
تایلند برای زیست شیعه بهتر از مالزی و اندونزی است
زینلی همچنین وضعیت فرهنگی کشور تایلند را از نظر راحتی زیست پیروان سایر ادیان خوب و فضای فرهنگی این کشور را گفت‌وگویی معرفی کرد. وی گفت: تایلند به لحاظ مذهبی و عقیدتی کشوری بسیار باز و بدون هیچگونه محدودیتی است. علیرغم اینکه جمعیت بالای ۹۰ درصد تایلند بودایی هستند اما به موجب قانون اساسی در این کشور دین رسمی معرفی نشده است. نظام سیاسی تایلند معتقد است که همه تایلندی‌ها اعم از مسلمان، بودایی، مسیحی، هندو و سایر فرق همه تایلندی هستند و فرزندان پادشاه این کشور. پادشاه در این کشور خود را پدر همه می‌داند. این نوع نگاه تاثیرات مثبت خودش را در رشد و بقای جامعه اسلامی در این کشور گذاشته است.
رایزن سابق فرهنگی ایران در تایلند افزود: پادشاه در این کشور علاوه بر اینکه بودایی است و مقام رسمی سلطنتی سیاسی دارد، یک مقام معنوی و مذهبی هم برای او قائل هستند. یعنی او رهبری آیین بودا را هم در این کشور بر عهده دارد. علیرغم این مقام او کمک‌های بسیاری به محافل مذهبی مسلمان می‌کند. پادشاه سابق تایلند هم همین روش را داشت. پادشاه فقید تایلند در ساخت مساجد، در چاپ قرآن و سایر کتب مذهبی و اسلامی و در تقویت مراکز اسلامی کمک بسیاری می‌کرد. او همچنان که به معابد بودایی کمک می‌کرد بودجه‌های ثابتی هم به مراکز اسلامی اختصاص می‌داد.
زینلی ادامه داد: از این جهت تایلند کشوری کاملا مهیا و مساعد برای زندگی راحت و همراه با آرامش برای مسلمانان است. حتی تعبیر من این است که کشورهای مالزی و اندونزی علیرغم اینکه کشورهایی مسلمان هستند، اما محیط تایلند برای زندگی شیعیان بسیار مساعدتر و مهیاتر از این دو کشور است. در مالزی و اندونزی علیرغم اسلامی بودن، تعلقات شدید فرقه‌ای وجود دارد. در تایلند اما هرچند که جامعه مسلمانان در اقلیت است، اما این اقلیت مورد حمایت نظام سیاسی است و به تبع آن شیعیان هم کاملا مورد حمایت هستند و حتی شاید بیشتر از سهم عددی و جمعیتی‌شان از امکانات و حمایت برخوردارند.
فلسفه اسلامی در تایلند
زینلی در بخش دیگری از سخنان خود به جایگاه فلسفه اسلامی در دانشگاه‌های تایلند پرداخت و گفت: ترجمه و انتشار کتاب «آموزش فلسفه» آیت‌الله مصباح یزدی هم با هدف تامین منابع مطالعاتی برای مخاطبان خاص در حوزه دانشگاهی صورت گرفت. در جنوب تایلند یک دانشگاه اسلامی فعالیت دارد که مسلمانان جنوب تایلند آن را اداره می‌کنند. منابع درسی این دانشگاه به زبان عربی است و از عربستان، قطر و امارات تامین می‌شود و ما در این دانشگاه هیچ نفوذ و حضوری نداریم. در بقیه دانشگاه‌های تایلند فلسفه اسلامی یا حتی الهیات اسلامی نه کرسی دارد و نه تدریس می‌شود. درس فلسفه اسلامی تنها در یکی دو دانشگاه به صورت واحدهای اختیاری عرضه می‌شود و برخی مراکز مرتبط با ما مانند اتاق‌های ایران در دانشگاه ها از این دروس پشتیبانی می‌کنند.
وی گفت: در بسیاری از دانشگاه‌های تایلند رشته فلسفه غرب دایر است. البته کمی فلسفه شرق و معارف بودایی هم در قالب فلسفه تدریس می‌شود. در مقاطع فوق لیسانس و دکتری دانشجویان در صورت علاقه می‌توانند موضوع رساله خود را فلسفه اسلامی انتخاب کنند. در برخی دانشگاه‌ها نیز یکی دو استاد تدریس می‌کنند که رشته اصلی‌شان فلسفه اسلامی بوده و در ایران هم درس خوانده‌اند. در این شرایط و با توجه به بررسی‌ها و مطالعات میدانی ما متوجه شدیم که باید یک کتاب و یک منبع فلسفه اسلامی به قلم یک فیلسوف شیعه را در اختیار دانشجویان قرار دهیم. بنابراین با هدف مخاطب خاص دانشجویان و اساتید رشته فلسفه در تایلند و برای دانشگاه‌هایی که رشته فلسفه دارند این ترجمه را تدارک دیدیم و منتشر کردیم.
زینلی همچنین اشاره کرد که در نظام آموزش دانشگاهی تایلند تبدیل کتاب «آموزش فلسفه» به منبعی درسی بسیار راحت است و با وجود این کتاب می‌توان سرفصل‌های فلسفه اسلامی را هم در دانشگاه‌های تایلند تعریف کرد. بنا به گفته زینلی این کتاب در سطح دانشگاه‌هایی که رشته فلسفه داشتند توزیع شده است.
معرفی طرح تاپ
محمد اکبری معاون مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این نشست گفت: مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت‌هایش را در حوزه ساماندهی بخش ترجمه و نشر زین‌سو شروع کرد. در واقع به دلیل کاستی‌هایی که در حوزه ارتباط ناشران داخلی و ناشران خارجی و همچنین ارتباط کتب تولید شده در ایران با مخاطبان خارجی وجود داشت و این ارتباط به نحو شایسته‌ای برقرار نمی‌شد، شورای عالی انقلاب فرهنگی تاسیس این مرکز را مصوب کرد.
وی افزود: مرکز سعی دارد فعالیت‌های اختصاصی هر ناشر و حوزه تخصصی هر مترجم چه ایرانی و چه خارجی را به همدیگر معرفی کرده و سعی دارد بنا به سلیقه هر ناشر کتاب‌هایی را برای ترجمه به آها معرفی کند. بنابراین فعالیت‌های مرکز ارتباطی است. در فعالیت‌های قبلی و تا پیش از تاسیس این مرکز، کتاب‌هایی در اولویت نظام جمهوری اسلامی برای ترجمه به سایر زبان‌ها تعیین می‌شد، اما روش چاپ و انتشار چندان اصولی نبود. یعنی کتاب انتخابی در داخل ترجمه و منتشر شده و بعد به کشور مقصد منتقل می‌شدند. این روش هزینه‌های بسیاری را به کشور تحمیل می‌کرد و ضمن اینکه ذائقه مخاطبان خارجی نیز چندان در نظر گرفته نمی‌شد.
اکبری ادامه داد: بعدها تصمیم گرفتند این کار را به نمایندگی‌های فرهنگی ایران در دیگر کشورها واسپاری کنند. در این روش هم کتاب از داخل ایران انتخاب و برای ترجمه و انتشار به نمایندگی‌ها معرفی می‌شد یعنی بازهم توجهی به ذائقه مخاطب و نیاز مطالعاتی او نشده بود. مرکز ساماندهی ترجمه و نشر برای اینکه به این مسائل توجه کرده و مشکلات را برطرف کند طرحی را با مطالعاتی که در کشورهای مختلف انجام داده بود تصویب کرد که به عنوان طرح تاپ مشهور شد. در این طرح اجرایی برجسته‌ترین منابع مطالعاتی در رشته‌های مختلف مرتبط با معارف اسلامی و علوم انسانی انتخاب می‌شوند. تاکنون نزدیک به ۵۰۰ اثر در این گنجینه قرار گرفته که در اولویت حمایتی هستند و البته تعداد انتخاب کتاب در این سقف ندارد و همچنان منابع از طرف مولفان و ناشران پیشنهاد می‌شوند.
معاون مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین با اشاره به این نکته این مرکز همیشه آماده شنیدن نظرات پیشنهادی درباره انتشار کتاب‌ها به زبان دیگر کشورهاست، گفت: هر اندیشمند و اهل کتاب و قلمی که هر کتابی را برای ترجمه به زبان هر کشوری صلاح بداند می‌تواند آن کتاب را به ما معرفی کند. ما این پیشنهاد را در شورای کتاب طرح کرده و در صورت تصویب آن کتاب را در چرخه فعالیت اجرایی مرکز قرار می‌دهیم. در ادامه مرکز معرفی کتاب مصوب شده را به زبان‌های مختلف آماده کرده و آن را در اختیار ناشران زبان مقصد قرار می‌دهد. در نهایت هر یک از این کتاب‌ها که توسط هر ناشری در کشورهای مختلف برای انتشار انتخاب شود، مرکز ما بخشی از هزینه‌های چاپ و انتشار آن کتاب را تقبل می‌کند. در واقع ما در این طرح با هزینه پایین‌تری و با مشارکت ناشر بومی آن کشور کتاب‌ها را آماده توزیع می‌کنیم و کتاب با مشارکت ناشر در چرخه نشر کشور مقصد قرار می‌گیرد.
ذائقه مخاطب خارجی را در نظر می‌گیریم
اکبری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که در طرح تاپ سلیقه مخاطب خارجی نیز در نظر گرفته شده و در اولویت قرار دارد، گفت: در این طرح هم ذائقه مخاطب در نظر گرفته شده و هم بهترین آثار داخلی با توجه به نیاز مخاطب خارجی انتخاب می‌شوند. به هر حال وقتی ناشر خارجی کتابی را برای انتشار برمی‌گزیند، یعنی از نیاز مخاطبان هم‌وطن خود آگاه است. همچنین در این طرح تعامل بین ناشر داخلی و مولف داخلی با مخاطب خارجی یک ارتباط و تعامل منطقی شده و در سطح مطلوبی قرار می‌گیرد.
وی اضافه کرد: ما طرح‌های مطالعاتی و پژوهش‌های میدانی در خارج از کشور را نیز متوقف نخواهیم کرد. یعنی هم مرکز با طرح‌های مطالعاتی خودش و هم از طریق نمایندگی‌های فرهنگی ایران در سایر کشورها به نیازسنجی و ذائقه سنجی مخاطبان خارجی پرداخته و اگر ببینید که در داخل کشور کتاب‌هایی برای پاسخ بخ آن نیازها وجود ندارد، تالیف آن را به مولفان و یا ناشران داخلی پیشنهاد می‌دهد. طبیعتا هر مولفی که می‌خواهد کتاب بنویسد با نگاهی به نیاز مخاطب خارجی آن را نوشته و پس از طی یک پروسه‌ای تالیف خود را به آنها می‌رساند. آقای زینلی از جمله رایزنی‌هایی بودند که در این زمینه بسیار فعالیت داشتند و خوشفکر بودند هم در بحث نوع انتخاب کتب ترجمه شده و هم تعدد آثار منتشر شده که ما از همینجا از ایشان و همکارانشان در رایزنی فرهنگی ایران در تایلند باید تشکر کنیم.
اکبری همچنین به ایجاد و راه‌اندازی یک سامانه ترجمه و نشر کتاب برای ارتباط هرچه بیشتر ناشران و مولفان داخلی با همتایان خارجی خود اشاره کرد و گفت: ما همچنین طراحی یک سامانه ترجمه و نشر را انجام داده‌ایم که به زودی اجرایی می‌شود. در این سامانه هم ارتباط مخاطبان و ناشران خارجی با مولفان و ناشران داخلی راحت‌تر برقرار می‌شود و هم کتبی که به هر زبانی ترجمه و منتشر شده اطلاعاتش در اختیار همه مخاطبان و ناشران خارجی قرار بگیرد حتی اینکه یک مترجم وقتی می‌خواهد کتابی را ترجمه کند بداند که آیا این کتاب به زبان خودش ترجمه شده یا نه؟
علی معروفی نیز در این نشست گفت: حضور آقای زینلی در تایلند به عنوان رایزنی فرهنگی اتفاق خجسته‌ای بود. در دوران او رایزنی فرهنگی ایران در این کشور جان تازه‌ای گرفت و روابط فرهنگی گسترده‌تر از قبل پیگیری شد و همچنین در زمینه چاپ کتاب نیز فعالیت‌ها علمی‌تر و همراه با نیازسنجی صورت گرفت. رایزنی فرهنگی ایران در تایلند در زمان حضور آقای زینلی یکی از بهترین رایزنی‌های ایران بود. معرفی آثار ایرانی به جامعه فرهنگی تایلند در این دوره بسیار گسترده‌تر از قبل صورت گرفت.
.................
پایان پیام/ ۲۱۸