خبرگزاری اهل بیت(ع) – ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:
چهارمین جلسه تفسیر و تدبر در قرآن مرجع عالیقدر تقلید و مفسر تفسیر من هدی القرآن (هدایت) حضرت آیت الله العظمی«سید محمد تقی مدرسی»، بامداد جمعه 20 اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ برابر با چهارم ماه مبارک رمضان در دفتر تهران معظم له با محوریت تفسیر آیه چهارم و پنجم سوره انسان که خداوند می فرماید: إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا ﴿۴﴾ إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ﴿۵﴾ برگزار شد.
آیت الله العظمی مدرسی در این جلسه به دلایل عدم تفکر بشر روی مسائل مهم و اساسی پرداختند و گفتند: سوالی برای بنده و همه مطرح می شود که چرا ما بشر نسبت به حقایق بزرگ بی توجه هستیم و جدی نیستیم؟ به مسائل روز مره، خرد و خوراک و رفت و آمد توجه می کنیم اما اینکه از کجا آمده ایم؟ به کجا می خواهیم برویم؟ بهشت و جهنم و مرگ اصلا توجه نداریم واز آن می گذریم.
گفتنی است؛ این جلسات هر شب ماه مبارک رمضان از ساعت 23:30 دقیقه در دفتر تهران معظم له واقع در خیابان 15 خرداد شرقی – کوچه امامزاده یحیی(ع) در حال برگزاری است. و ساعت 2:30 دقیقه بامداد از شبکه سوم سیما پخش می شود.
اینک در ادامه گزیده بیانات ایشان از نظر می گذرد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
چرا نسبت به حقایق بزرگ هستی بی توجه هستید؟
سوالی برای بنده و همه مطرح می شود که چرا ما بشر نسبت به حقایق بزرگ بی توجه هستیم و جدی نیستیم؟ به مسائل روز مره، خرد و خوراک و رفت و آمد توجه می کنیم اما اینکه از کجا آمده ایم؟ به کجا می خواهیم برویم؟ بهشت و جهنم و مرگ اصلا توجه نداریم واز آن می گذریم. حالا در بین این موضوعات و حقایق مهم، کمترین آنها مرگ است، که حقیقتی واضح و قطعی است واضح و نمی شود آن را انکار کرد. ما در زندگی مرتبط با این حقیقت تلخ مواجه هستیم، شاید روز اولی که یک کودکی شنید فلانی فوت کرد، آن کودک شوکه شد که چگونه این فرد که دیروز در جمع آنها بود اما او را باید الان به خاک بسپارند و در خاک دفنش کنند.
آقا امیرالمومنین(ع) درباره مرگ می فرماید: این مسافری هست که می رود و بر میگردد، بعد فرمودند: اگر تو یک جنازه ای را به سمت گورستان تشیع کردی، بدان که یک روز هم خودتان را تشیع می کنند. حالا چقدر این حقیقت مرگ را درک می کنیم؟
حقایق بزرگ اساس زندگی و سمت حرکت بشر
در این دنیا مثلا 70 سال زندگی می کنیم؛ اصلا این دنیا یعنی چه؟ آسمان و زمین و کهکشهان چه هستند؟ برای من سوال است که چرا بشر برای حقایق اندک حساس هستند، ولی نسبت به حقایق بزرگ بی توجه هستند، در حالتی که این حقایق بزرگ اساس زندگی بشر است.
فرض کنید، امروز صبح بنده نتوانستم برای خود غذا تهیه کنم، خوب بعد تهیه می کنم؛ اما اگر کسی بیاید مسئله مهم مرگ را نادیده بگیرد با سرنوشتش بازی کرده است.
در زندگی اول سمت حرکت خود را مشخص کنید
در زندگی باید اول طرف حرکت خود را تعیین کنید و بعد که تعیین کردید، حرکت کنید. باید اول سمت شمال، جنوب، شرق وغرب را اول مشخص کنید، بعد مثلا ماشین بگیرید و حرکت کنید. اما اگر انسان سمت حرکتش را مشخص نکرده و شروع به راه رفتن کند، این عین خطا است. شاعر هم گفته است: «ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی. کین ره که تو میروی به ترکستان است».
بنابراین اگر سمت حرکت اگر غلط باشد به قول آقا امیرالمومنین(ع) هر چه بیشتر کوشش کنید از هدفتان دورتر می شوید. لذا حقایق بزرگ سمت حرکت انسان را مشخص می کند.
چرایی و دلایل تفکر بر مسائل جزئی و فرار از مسائل اصلی
اولاً ما بشر مغزمان از اول بزرگ نبوده است، یعنی بشر وقتی به دنیا آمده قدرت فکر او محدود بوده است ولی زمینه توسعه دارد، اما باید کوشش کند. بعضی از نظر عمر بزرگ می شوند اما از نظر فکر هنوز بچه هستند، به همین دلیل است که مسائل بزرگ را نادیده می گیرند، حتی اگر یک روزی یکی از این مسائل بزرگ مانند خدا، پیامبر(ص)، قیامت و مرگ را درک کند، روزی زود از این مسائل بزرگ منصرف می شود و به سمت مسائل روز مره خودش می رود.
چنین افرادی هدف حرکت زندگی آنها همین مسائل کوچک بوده است و در زندگی خود برای مسائل اصل و مهم کوششی نکرده اند.
دوماً همین که در مسائل بزرگ و حقایق اساسی بخواهیم فکر کنیم، یک ترس داریم که باعث مواجهه شدن با یک سری مسئولیت های جدی می شویم. یعنی چون مرگ حق است، یک مسئولیت و باری را بر او حمل می کند که از این بار و مسئولیت می ترسد، بنابراین از آن فرار می کند. در صورتی که باید از خدا و جهنم ترسید.
ترس از خدا و جنگ با هوای نفس راه رسیدن به بهشت
من از آیه 40 و 41 سوره نازعات استفاده می کنم که خداوند می فرماید: «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَىٰ؛ فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَىٰ / و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوی بازدارد،قطعاً بهشت جایگاه اوست».
در آیه اول دو فراض است که اول می فرماید: « خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ » یعنی اول از خدا بترسید، حالا که از خدا ترسید باز هم کافی نیست، حالا باید با هوای نفس جنگ کنید تا پیروز شوید. پس اول با خدا بترسید و دوم با هوای نفس هم بجنگید تا پیروز شوید؛ حالا که پیروز شدید، جایگاه شما بهشت است، « فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَىٰ ».
این نفس را کم نگیرید، آقا پیامبر اکرم(ص) در حدیثی نفس را به حیوانی خبیث تشبیه کرده اند که هر لحظه اگر از این حیوان غافل شوید، این حیوان شما را پرت می کند. همچنین یک روز پیامبر(ص) در راهی حرکت می کردند، دیدند یک عده جمع شدند و سنگی را کسی بر می دارد و می گذارد و به پیامبر(ص) گفتند دنبال قهرمان هستیم! پیامبر(ص) هم فرمودند قهرمان کسی است که بر نفسش غلبه کند.
پس طبق این آیه «وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَىٰ؛ فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَىٰ »، اول از خدا و جهنم و مرگ بترسد و در برابر یاوه گری نفس اماره قیام کنید تا پیروز شوید، پس نتیجه اینکه بهشت جایگاه شما خواهد شد.
سوماً دلیل دیگر که بشر از مسائل اساسی و مهم گریزان هست به خاطر مشغولیات دنیا است که ما را فرا گرفته و هر روز هم آن را زیاد می کنیم و برای وقت گذاشتن به مسائل اساسی این مسائل را امروز و فردا می کنیم و برای آنچه که باید برای آن فکر کنیم، وقت نمی گذاریم.
مهیا کردن غل و زنجیر و آتش برای کافران
کافر کسی است که شاکر نیست و در آیه چهارم سوره انسان خداوند سه چیز را برای کافران تهیه نموده و می فرماید: « إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا »، در این آیه برای کافر سه چیز «سَلَاسِلَ» زنجیر، «أَغْلَالًا» غل و « سَعِيرًا» آتش سوزنده، آماده شده است.
زنجیر را که می بندند، مثلا یک عده از گناهکاران را به هم می بندند و مثلا به زندان می برند. «أَغْلَالًا» هم نوعی زنجیر است که دست و پای انسان را به هم قفل می کند که به فارسی به آن غل و زنجیر گفته می شود. « سَعِير» هم یعنی یک آتش فروزان و ملتهب است، که این سه چیز را برای کافران مهیا کرده اند.
اخیرا درباره سیاه چال هایی که در آسمان ها هست، یک بحثی شد و تا حالا کسی نمی توانست عکسی از آن تهیه کند که اخیرا توانستند. حالا این سیاه چال ها جایی هست که خورشیدها وقتی پیر می شوند آن را در آنجا می اندازند و قعر آن معلوم نیست و جایی است که خورشیدها را دفن می کنند.
این قدر آتش اینجا شدید است که به نور هم اجازه نمی دهد که فرار کند و نور را هم جذب می کند. در روایات هم داریم که آتش جهنم سیاه است و حتی اگر خورشید را در جهنم بیندازند، خورشید هم از شدت حرارت جهنم فریاد می زند. حالا من عرض می کنم، شاید یکی از این سیاه چال ها را برای جهنمیان مهیا کرده اند، پس چرا ما نباید بترسیم!
در آیات ابتدایی سوره انسان چرا اول بحث کافرین شده سپس مومنین؟
در اینحا دو سوال پیش آمده که چرا خداوند اول بحث کافر را نموده و می فرماید: « إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا »، و بعد بحث مومنین را نموده است و می فرماید: « إنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا». پاسخ این است که چون کفار گذرا بحث شده ولی مومنین مفصل ذکر شده است.
بعضی از مفسرین در این باره گفتند: چون این سوره درباره ائمه اطهار(ع) و پنج تن وارد شده است، بنابراین جنبه ثواب در این سوره بیشتر ازجنبه عذاب ذکر شده است. وهمچنین گفته اند اسمی از حورالعین به احترام بی بی دو عالم حضرت صدیقه(س) نیامده است.
تجسم کارهای دنیا در آخرت
حالا مفسرین این چنین فرمودند، ولی سوال دوم این است که چه رابطه بین غل و زنجیر و سعیر و بین کفر ورزیدن و ناشکر بودن است؟ این سوال را چرا عرض می کنیم؟ چون همیشه اعمال ما در دنیا به همانگونه در آخرت مجسم می شود. یعنی این مار و عقرب های جهنم، همین کارهای امروز ما در دنیا است، البته حور العین و ثواب های بهشت هم کارهای همین دنیای ما است.
کسی آمد خدمت امام صادق(ع) درباره شکل و قیافه حورالعین سوال کرد و گفت این حورالعین را برای من بحث کنید، حضرت هم در پاسخ فرمودند: به این حرفها خودت را مشغول نکن، اما بدان این حورالعین مهریه و صداق می خواهد که مهر و صداق آنها نماز است، تو نماز بخوان. بنابراین نماز و روزه و اعمال خوب ما اگر مخلصانه باشد، نتیجه اش بهشت است، و اینها کارهای شماست.
نتیجه ناشکری در دنیا
من یک عرض دارم و آن اینکه کسانی که ناسپاس، ناشکر و کفور هستند که در این آیات گفته کفور که گاهی ناشکر و یک جا گفته کافر، که همیشه ناشکر هست و اینها که ناشکر هستند، همیشه در همین دنیا زندانی هستند. بشر به خاطر ناشکری، خود را در این دنیا زندانی کرده است. حالا چرا بعضی افراد نسبت به هم سوء ظن دارند و دوست همدیگر نیستند؟
من حتی زبان عربی هم حرف می زنم، دلم می خواهد وجدانی حرف بزنم نه قلمی. شاید کسی به وجدان خودش رجوع کند و ببیند این عرایض ما درست است یا نه؟ پس این صحبت های ما را چشم بسته نگیرید و روی آن فکر کنید و بعد از دقت تمام آن را بگیرید، چون صحبت های گذرا اثری ندارد.
به دیگران محبت و حُسن ظن داشته باشید
شما گاهی شده در یک موقعیت قرار گرفته اید که سپاسگزار و شکور بودید؛ مثلا شب عاشورا به هیئتی رفتید و در گرم سینه زنی از خود بی خود و یک روح جمعی بر شما وارد شده است و شاکر شدید. یا در حج یا پیاده روی کربلا رفتید و در بین راه خیلی ها خودشان را فراموش کردند و مانند روحی که دارد حرکت می کند، در حرکت است، این حالت همیشه مومن است و نسبت به دیگران محبت و حسن ظن دارد.
خدا بد خلق نکرده است، پس چرا خیال می کنید همه مردم، همه خلق زمانه بد است. اینجور نیست خدا خوب خلق کرده و زمین را هم اصلاح کرده است. شما به عنوان یک شهروند ایرانی تصور کنید در ایران هشتاد میلیون دوست دارید و چقدر زندگی خوبی دارید، حتی در آن آخرین روستای دور افتاده که کسی زندگی می کند، آن روستایی هم دوست شما است و در کل شما در یک کشتی و یک خانه هستید. من میهن پرست نیستم و آن را شرک می دانم اما میهن دوست هست، پس کشورتان را دوست داشته باشید، آنگاه دیگر گران فروشی هم از بین می رود و کسی دشمن کسی نیست.
...................
پایان پیام / 184