خبرگزاری اهل بیت(ع) – ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:
دوازدهمین جلسه تفسیر و تدبر در قرآن آیت الله العظمی «سید محمدتقی مدرسی» (دام ظله) از مراجع معظم تقلید کربلای معلی و مفسر تفسیر “من هدی القرآن (هدایت)” بامداد شنبه ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ برابر با دوازدهم ماه مبارک رمضان در دفتر تهران ایشان با محوریت تفسیر آیات ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ سوره انسان برگزار شد.
معظم له در این جلسه با توجه به آیات فوق به تبیین اهمیت استقامت در مشکلات و کمک گرفتن از نماز پرداختند و در ادامه این آیات نکاتی در اهمیت نماز شب بیان فرمودند.
گفتنی است این جلسات هر شب ماه مبارک رمضان از ساعت 23:30 در "تهران، خیابان 15 خرداد شرقی، کوچه امامزاده یحیی(ع)" در حال برگزاری است. و سحرگاه حدود ساعت 2 بامداد هم از شبکه سوم سیما پخش می شود.
در ادامه گزیده بیانات ایشان از نظر می گذرد:
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به کوشش: امیرمحسن سلطان احمدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ما نباید در هیچ لحظه ای به خودمان اعتماد و اتکاء کنیم، بلکه باید همه توجه ما در همه لحظات به خداوند باشد. و این نظامی است که خدا در این جهان حاکم کرده و ما نباید لحظه ای از او غافل شویم. از این جهت در قرآن آیات زیادی درباره توکل به خدا است؛ غالباً هر جا بحث استقامت، صبر، بردباری و مقاومت در برابر دشمنان ذکر شده است، خداوند امر فرموده که به خدا توکل کنید و ذکر خدا را بگویید. در آیه ۲۴ سوره انسان هم خداوند امر به صبر فرموده و می فرماید: « فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ »؛ (آیه ۲۴ سوره انسان: پس در برابر فرمان پروردگارت صبر و شکیبایى کن.).
در هر کار و امری خدا حکم دارد و ما نمی توانیم بگوییم اینجا جای حکم خدا نیست. هر مسئله ای حکمی در آن است و باید اگر آن حکم را نمی دانیم، باید آن را از اهل ذکر بپرسیم. خداوند در این آیه به پیامبر(ص) می فرماید: « فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ کَفُورًا»؛ در ظاهر خطاب این آیه به پیامبر(ص) است اما در حقیقت خطاب آن به همه مسلمانان است.
به خداوند می گوییم: خدایا ما هر جا باشیم و هر چه باشیم، کم آورده ایم! و خدا در آیه بعد در این سوره راهکار آن را به ما نشان داده و می فرماید: هر جا کم آوردید، اسم مرا بگویید و می فرماید:« وَاذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ بُکْرَهً وَأَصِیلًا»؛ (آیه ۲۵ سوره انسان: و نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان یاد کن.) حالا چه اسمی از اسماءالحسنی خدا را بگوییم؟ خداوند اسم های مختلفی دارد، بگویید: «یا غفار»، «یا رحمان»، «یا شدید العقاب» و از همه مهمتر اسمی که با آن واقعه شما تناسب دارد، را بگویید. حالا این اسم خداوند را در چه زمانی بگوییم؟ که در ادامه آیه فرموده به آن اشاره کرده است. « بُکْرَهً » یعنی صبحگاه، «أَصِیلًا» هم یعنی بعد از ظهر، و «وَمِنَ اللَّیْلِ فَاسْجُدْ لَهُ» یعنی شب هم برای خدا سجده کن.
اوقات چهارگانه عبادت در شبانه روز
خیلی لطیف است، یک جا گفته « وَاذْکُرِ »، اسم خداوند را بگویید، بعد فرموده «وَمِنَ اللَّیْلِ فَاسْجُدْ لَهُ» و اسم سجود را آورده است و بعد فرموده «وَسَبِّحْهُ لَیْلًا طَوِیلًا». چند مطلب است، یکی ذکر خدا در سحرگاه و باز در عصر هم ذکر خدا است و شب سجده برای خدا است و در آخر شب هم می گوید تسبیح. که این ها چهار وقت است.
اول ابتدای صبح است که وقتی انسان صبح از خواب بیدار شده اول باید به خدا توجه کند و نماز صبح است، این دعای صباح را هم بخوانید و به خدا توجه کنید. واما ذکر حقیقی نماز است.
دوم عصر که بعد از ظهر است، که در این زمان انسان شدید خسته شده است در این زمان هم دو نماز چهار رکعتی ظهر و عصر را باید بجا بیاورد.
و بعد شب می آید که در این وقت نیز دستور دادند که اول شب نماز مغرب و بعد نماز عشاء را بخوانید.
و بعد از آن « وَسَبِّحْهُ لَیْلًا طَوِیلًا» در نیمه شب هم باید بیدار شوید و نماز بخوانید و تسبیح خدا را به جا بیارید، که بر حسب روایات همان نماز شب است.
ما در این اوقات که ذکر خدا را می گوییم، اگر ضعف و کمی داشته باشیم، خدا به ما روحیه می دهد. این که می گوییم: « رَّبَّنَا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنَا وَإِلَیْکَ أَنَبْنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ»؛ به این مفهوم نیست که تمام مسائل مادی را باید در نظر گرفته و بسنجیم و اگر تمام این مسائل دقیق بود، بعد وارد شویم ، نه چنین نیست، تازه خیلی چیزها را هم نداشته و کم داریم.
کم بودن قدرت نظامی مسلمانان و داشتن قدرت الهی
در مسئله جنگ بدر دشمن بیش از هزار نفر نیروی مسلح با سلاح های مجهز بودند و در این طرف مسلمانان تعداد کمی که حتی شمشیر و اسب هم نداشتند، ولی خداوند به آنها روح توکل داد و در عرض لحظاتی کوتاه جنگ به نفع مسلمانان خاتمه یافت. در جنگ های پیامبر(ص) با دشمن کمتر جنگی بوده که قدرت نظامی ما از دشمن بهتر باشد، اما در عوض قدرت الهی داشتیم.در سوره هود که اساسا چارچوب آن درباره مقاومت و استقامت انبیاء بوده است و بیان شده که انبیاء با چه بحران هایی مواجه بودند وخدا چگونه آنها را موفق کرد. در آخر این سوره خلاصه کل جریان ها بیان شده است و خداوند می فرماید: « فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ».
در آیه بعد خدا می فرماید:« وَلَا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَمَا لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ»؛ (آیه ۱۱۳ سوره هود: هرگز نباید با ظالمان همدست و دوست و بدانها دلگرم باشید و گر نه آتش (کیفر آنان) در شما هم خواهد گرفت و در آن حال جز خدا هیچ دوستی نخواهید داشت و هرگز کسی یاری شما نخواهد کرد.) وقتی با دشمن روبرو شده اید، می بینید که دشمن امکانات و سلاح پیشرفته ای دارد و از نظر تبلغی از شما قوی تر است، در چنین شرایطی از دشمن نترسید و یک عده نگویید برویم و از یک زاویه با دشمن سازش کنیم.
خداوند تاکید می کنند هرگز نباید سمت ظالمان بروید، هر چند اگر از یک زاویه و موضوع با شما موافق بودند. بدانید که اگر دنبال ظالمان رفتید، خداوند هم دست یاری خود را از شما بر می دارد و دیگر اولیا و یاوری ندارد و به شما نصرت نمی دهد. بنابراین باید در سختی ها استقامت کنید، ممکن است بعضی در راه خسته شده باشند و از جنگ فرار کرده باشند، ولی بعدا بر می گردند و استقامت می کنند.
اما نکته مهم بعد از صبر و استقامت و پیروزی این است که مواظب باشید بعد از استقامت وموفقیت طغیان و سرکشی نکنید و خدا را فراموش نکنید و نگویید که ما خودمان پیروز شدیم در صورتی که شما نبودید و خدا شما را پیروز کرد.
سوره نصر نیز متناسب با همین موضوع است که در این سوره هم خداوند می فرماید: « إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ؛ وَرَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ؛ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّابًا»؛ (سوره نصر: چون یارى خدا و پیروزى فرا رسد؛ و ببینى که مردم دسته دسته در دین خدا درآیند؛ پس به ستایش پروردگارت نیایشگر باش و از او آمرزش خواه که وى همواره توبه پذیر است.)در این سوره هم خداوند به مسلمانان تاکید می کنند که اگر موفقیت و پیروزی کسب کردید، بدانید این موفقیت و پیروزی از ناحیه خدا بوده نه از خودتان، پس استغفار کنید و طغیان نکنید.
معمولا ما در گرفتاری ها و مشکلات از خداوند درخواستی داریم و وقتی هم خداوند مشکل ما را حل می کند، خدا را فراموش می کنیم که حل این مشکل ازناحیه خداوند بوده است. مثلا پول نداریم و از خدا درخواست پول می کنیم و خدا هم به ما پول می دهد، یا مریض داریم و خدا او را شفا می دهد، بعد از این عطای الهی ما آن لحظات دعا و درماندگی را یادمان می رود. که خداوند درسوره نصر توصیه به استغفار کردن نموده است و می فرماید: « وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّابًا».اینها ریزکاری های مهمی است. اینها چند برنامه عملی بود.
نماز ابزار استقامت و صبر در برابر دشمن
خداوند نماز را یکی از ابزارهای استقامت در برابر دشمن معرفی و به نماز امر می کند و می فرماید: «وَ أَقِمِ الصَّلاهَ»؛پس وقتی می خواهیم در برابر دشمن صبر و استقامت داشته باشید، باید خوب نماز بخوانید. که در آیه بعد این سوره به این موضوع اشاره شده و خداوند می فرماید:«وَمِنَ اللَّیْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَیْلًا طَوِیلًا». آقا پیامبراکرم(ص) فرمودند: « حُبِّبَ إِلَیَّ مِنَ اَلدُّنْیَا اَلنِّسَاءُ وَ اَلطِّیبُ وَ قُرَّهُ عَیْنِی فِی اَلصَّلاَهِ»، من از همه‌ی دنیای شما سه چیز را انتخاب کردم و دوست دارم؛ بوی خوش، زنان، و نورچشم من نماز است. پیامبر(ص) قبل از وقت سر سجاده می نشستند و منتظر وقت اذان بودند، همین که وقت زوال و اذان می شد می گفتند: ای بلال ما منتظریم، زود اذان بگو که به سمت نماز برویم .
«اَلصَّلاَهِ»، یعنی رابطه برقرار کردن با خدا؛ آن خدایی که همه موجودات خاشع و خاضع او هستند. اول صبح و آخر روز و مقداری هم از شب همان سه وقتی است که برای نمازهای واجب آمده است.
اگر انسان بین این نماز تا آن نماز از او خطایی سر بزند، و بعد نماز بخواند، خدا اور را می آمرزد. قرآن هم می فرماید: « وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ»، پس صبر و استقامت کنید و منتظر پاداش باشید. گاهی انسان چند سال تلاش می کند اما موفق نمی شود، ولی اگر صبر کرد، آخرش موفق خواهد شد.
اهمیت حضور و سکونت اولیاء الهی و مومنین در شهرها
در سوره اسراء این موضوع جور دیگر بحث شده و آنجا خداوند می فرماید: « وَإِنْ کَادُوا لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الْأَرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْهَا وَإِذًا لَا یَلْبَثُونَ خِلَافَکَ إِلَّا قَلِیلًا»؛ (آیه ۷۶ سوره اسراء: و نزدیک بود که کافران تو را از سرزمین خود جنبانده تا از آنجا بیرونت کنند، و در این صورت پس از آن اندک زمانی بیش زیست نمی‌کردند.) در این آیه می فرماید کافران می خواشتند شما مومنین را از کشور و شهرتان بیرون کنند، که اگر چنین می کردند، آنها مدت زیادی نمی ماندند و از بین می رفتند. ممکن است در یک روستایی همه خلاف کنند، اما در بین این روستاییان یک پیرمرد مومنی سکونت دارد که در دل شب بیدار می شود و استغفار و عبادت خدا را به جا می آورد، و خداوند هم به خاطر همین پیرمرد مومن آن روستا را عذاب نمی کند.
نتیجه ای که این آیه می گیریم، این است که اگر کافران شما را از شهری بیرون کنند، دیگر مومنی در آن شهر نیست که عبادت خدا را به جا بیاورد و عذاب دفع شود. پس با بیرون کردن مومنین از شهر، اولین اتفاق به سر خود کافران خواهد افتاد و به زودی خودشان نابود می شوند.
مومنانی که فقط مهمان بهشت می شوند!
دو نفر هستند که اگر مومن و مخلص باشند و مشکلی هم در پرونده آنها نباشد و به بهشت بروند، اما در بهشت جایی ندارند و فقط مهمان اهل بهشت می شوند. اولی کسانی هستند که نماز عصر را به تاخیر می اندازند و آخر وقت یک چهاررکعتی می خواند. چنین کسانی به بهشت می رود اما جایی ندارد و در بهشت مهمان اهل بهشت می شوند. حسب آیات نماز عصر هم خیلی مهم است. دوم کسانی هستند که در دنیا توان رفتن به زیارت آقا اباعبدالله الحسین(ع) را دارند ولی کوتاهی می کنند و به زیارت نمی روند. شاید سوال شود چرا در بین این همه ائمه(ع) زیارت امام حسین(ع) مهم است؟ چون خداوند بهشت را از نور امام حسین(ع) خلق کرده است. حالا کسی که در دنیا نخواسته به زیارت امام حسین(ع) برود در بهشت جایی ندارد و مهمان اهل بهشت است. پس با زیارت آقا اباعبدالله(ع) مالک بهشت شوید.
رسیدن به اعظم مقامات دنیوی و اخروی با تهجد شب
اما نکته مهم در سوره اسراء این که خداوند می فرماید: « وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَهً لَکَ عَسَىٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا»؛ (آیه ۷۹ سوره اسراء: پاره‌اى از شب را به نمازخواندن زنده بدار. این نافله خاص تو است. باشد که پروردگارت، تو را به مقامى پسندیده برساند.) امر شده یک مقدار از شب بیدار شوید و عبادت کنید. تهجد به معنای شب بیداری است و از هُجود گرفته شده که مقاومت در برابر خواب آلودگی است که با خواب مبارزه کنید و بیدار شوید و حالا که بیدار شدید، نماز بخوانید و عبادت کنید.
خدمت علماء و طلاب عرض می کنم: علم را شب می دهند نه روز! روز درس بخوانید اما شب خدا علم را می دهد. بدانید وقتی سحر بیدار شده و متوجه خدا می شوید، باعث می شود که دل شما پاک شود. با هر بار العفو گفتن، دل شما پاک تر می شود.
حالا چرا گفته اند در نماز وتر شب ۳۰۰ بار العفو بگویید؟ و ۴۰ نفر مومن را دعا کنید؟ این که گفته اند ۳۰۰ بار العفو بگویید برای این است که با هر بار گفتن العفو یک گناهی از شما پاک می شود و نور خدا بر دل ما می تابد. و اینکه ۴۰ مومن را دعا کنید برای این است که گاهی ما نسبت به مومنین حسد و بخل داریم و این حسد و بخل باعث حجاب شده و نور خدا به دل ما نمی تابد، پس باید دل خود را پاک کنیم که نور خدا بر دل ما بتابد.
برای دعا برای 40 مومن در نماز شب پیشنهاد می کنم و این حرف خودم است و در روایات نیست و عرضی دارم، این که ما که می خواهیم در نماز وتر شب برای ۴۰ مومن دعا کنیم، فقط لیستی از علما و مومنین قدیم را تهیه نکنیم، هر چند این هم خوب است برای دعا بر 40 مومن از همین همسایه، همکار و مغازه دار شروع کنید و برای آنها دعا کنید که باعث می شود وقتی شما برای آنها دعا کردید، دل آنها نسبت به شما آرام شده و پاک می شود و شما می توانید در زندگی موفق شوید.
.......................
پایان پیام / 184