مطهری: حمایت‌های حضرت ابوطالب(ع) از پیامبر(ص) جز با ملاک ایمان و تقوا با معیار دیگری قابل سنجش نیست

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:

"همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری نهادهای علمی و فرهنگی همسو برگزار می شود.

"آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "جامعة الزهراء(س)"، دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناءالرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر، مشارکت کنندگان در برگزاری این کنفرانس بزرگ خواهند بود.

به همین مناسبت خبرنگار ابنا با حجت الاسلام و المسلمین دکتر «حمیدرضا مطهری» عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، درباره ضرورت برگزاری همایش درباره حضرت ابوطالب(ع) و شبهاتی که در مورد ایشان مطرح می شود، گفتگو کرده است.

ابنا: حضرت ابوطالب(ع) چه شخصیت و جایگاهی در اسلام دارد؟

ـ دکتر مطهری: حلول ماه مبارک رمضان را تبریک عرض می‌کنم. همچنین از اهتمام مجمع جهانی اهل بیت(ع) به برگزاری همایش‌های مربوط به اهل بیت(ع) تشکر و قدردانی می‌نمایم.

بنده توفیق داشتم در سال‌های گذشته در همایش‌های مختلف و متعددی با مجمع جهانی اهل بیت(ع) همکاری داشتم. قبلاً حجت الاسلام والمسلمین دکتر «نجف لک‌زایی» که معاون فرهنگی مجمع بودند و اکنون که حجت الاسلام والمسلمین دکتر«ایمانی مقدم» در این جایگاه هستند، همایش هایی برگزار شده است و در این زمینه موفق بوده‌اند و برای این مجموعه آرزوی موفقیت دارم.

درباره شخصیت حضرت ابوطالب(ع) سخن زیاد است. ما وقتی تاریخ اسلام را ورق می‌زنیم، می‌بینیم حضرت ابوطالب در زمانی از پیامبر(ص) حمایت کرده است که کسی حامی ایشان نبود؛ حتی قبل از حضرت خدیجه(س)؛ و لو اینکه پیامبر(ص) در آن دوران هنوز به رسالت مبعوث نشده بودند. پیامبر(ص) از دوران کودکی تحت کفالت و سرپرستی حضرت ابوطالب(ع) رشد کردند. در گزارش‌های تاریخی آمده است که ابوطالب حتی پیامبر(ص) را بر فرزندان خود ترجیح می داد. کارهایی که حضرت ابوطالب برای حضرت محمد(ص) در دوران قبل و پس از بعثت پیامبر(ص) به رسالت انجام دادند، با چیزی غیر از ملاک ایمان قابل سنجش نیست. در دوران کودکی به گونه‌ای آن حضرت را در خانواده خویش جا دادند که احساس فقدان پدر و مادر را نداشته باشند. اما مهم تر از آن، دوران رسالت است که اقدامات ایشان و دفاع از پیامبر(ص) به گونه‌ای است که جز با ملاک ایمان، ملاک دین، ملاک تقوا و ملاک اسلام با هیچ معیار دیگری قابل سنجش نیست. برای نمونه در شعب ابی طالب زمانی که بنی هاشم در محاصره بودند، حضرت ابوطالب، بنی هاشم و فرزندان خود را تک تک در جای پیامبر(ص) می خواباند. این نشانه چیست؟ افراد و عموهای دیگر پیامبر(ص) هم بودند، چرا چنین اقدامی از سوی آنها رخ نمی داد؟ چرا ابولهب نه تنها چنین نمی‌کند بلکه با آن حضزت دشمنی هم می‌کند. این اقدامات حضرت ابوطالب نشاندهنده جایگاه و پایگاهی است که پیامبر(ص) نزد ابوطالب دارد که بسیار فراتر از مباحث قومی، قبیلگی و نسبی است. جایگاه پیامبر(ص) از دیدگاه ابوطالب(ع)، جایگاه اعتقادی، دینی و پیشوایی است؛ جایگاهی است که پیامبر(ص) را بسیار بالاتر از مقام یک انسان عادی و وابسته نسبی قرار می دهد. جایگاهی است که او را در مقام راهبری و پیامبری قرار می دهد و ابوطالب به این ایمان دارد و چون ایمان دارد از پیامبر(ص) حمایت می کند و فرزند خود را جای ایشان می خواباند. در گزارش های تاریخی آمده است که در شعب ابی طالب، حضرت ابوطالب گاهی در یک شب چندین بار جای پیامبر(ص) را تغییر می داد و این کارها جز با ملاک ایمان با ملاک دیگری قابل سنجش نیست.

ابنا: شبهات وسوالاتی که درباره ایمان واسلام حضرت ابوطالب(ع) مطرح شده است را چگونه پاسخ می دهید؟

ـ دکتر مطهری: شاید مهمترین عامل درباره ایجاد شبهات در مورد ایمان حضرت ابوطالب(ع) را این بدانیم که ایشان پدر امیرالمومنین علی علیه السلام است که اگر غیر از این بود و ابوطالب پدر امیرالمومنین نبود این شبهات مطرح نمی شد. ابوسفیان کسی است که حتی در دوران بعد از رحلت پیامبر(ص) سخنان، کلمات و گفتار او به گونه ای است که بوی کفر به مشام می رسد و این مطلب کاملا مشخص است. از کلمات ابوسفیان می توانیم عدم ایمانش را برداشت کنیم. با این اوضاع و احوال کسانی که مدعی عدم اسلام ابوطالب هستند چنین حرفی را درباره ابوسفیان نمی‌زنند. آنان می خواهند از جایگاه امیرالمومنین(ع) کاسته شود و در فکر کاستن جایگاه و پایگاه ایشان هستند به همین خاطرعدم ایمان حضرت ابوطالب(ع) را مطرح می کنند و اگر ضدیت با علی علیه السلام نبود شاید این شبهه به این شکل مطرح نمی شد. در عین حال اگر چه ممکن است از طرق مختلف این شبهات پاسخ داده شود اما به نظرم مهمترین و متقن ترین راه برای پاسخ گویی به شبهات پیرامون ایمان ابوطالب(ع)، مطالعات تاریخی است. بررسی گزارش‌های تاریخی نشان دهنده ایمان ابوطالب است. تاریخ انسان را با واقعیات آشنا می‌کند و آنچه در خارج اتفاق افتاده جز ایمان و اعتقاد او به اسلام و پیامبر چیزدیگری نیست. یکی از نمونه ها شعر ابوطالب(ع) است که در منابع تاریخی ما منعکس شده، شعری که کاملا گویای ایمان اوست.

آنچه قابل استناد است منابع تاریخی است و در منابع تاریخی به انداز ه کافی منابع لازم و کافی داریم که برای ایمان ابوطالب به آن استناد کنیم.

ابنا: چه ضرورت یاضرورت هایی برای برگزاری همایش درباره حضرت ابوطالب(ع) قائم شد؟

ـ دکتر مطهری: در درجه اول پاسخ این سوال را برگزارکنندگان و مسئولان همایش باید ارائه کنند ولی ما در تاریخ اسلام شخصیت هایی داریم که اگر از آنها دفاع نکنیم به تدریج زمینه برای ضربه خوردن به دیگر شخصیت ها و باورهای ما شکل می گیرد. لذا این مطلب می تواند یکی از ضرورت های برگزاری این همایش باشد. حضرت ابوطالب در جایگاه امیرالمومنین(ع) نیست. حضرت علی(ع) در اعتقاد ما شیعیان امام است و حضرت ابواطالب در این جایگاه نیست؛ اما از شخصیت های طراز اول اسلام و از حامیان اولیه دین مبین اسلام و پیامبر(ص) می باشد که اگر به شبهاتی که در مورد وی مطرح می شود، توجه نداشته باشیم و به همین شکل رها کنیم و پاسخ ندهیم چه بسا این شبهات به تدریج به حساس ترین نقاط وارد شود و زمینه ای می شود برای اینکه قدم به قدم شبهات دیگری بر افکار و اندیشه های ما وارد شود. حضرت ابوطالب(ع) یکی از مهمترین شخصیت های تاریخ اسلام است که نیاز داریم به شبهات وارد شده پاسخ دهیم و حداقل این است که نسبت به چنین شخصیت هایی احساس دِین داشته باشیم و اگر فعالیت های حضرت ابوطالب(ع) نبود قطعاً اسلام در مراحل اولیه ضربه می خورد. پیامبر(ص) سالی که حضرت ابوطالب و حضرت خدیجه(س) را از دست دادند را عام الحزن نامیدند. در آن سال وقتی پیامبر می خواهند از مکه برای دعوت خارج شوند در جوار فرد دیگری به مکه بر می گردند. می توانیم بگوییم که پیامبر(ص) پشتیبانی قبیله را از دست دادند. چون رئیس قبیله بنی هاشم فرد دیگری است که حامی پیامبر نیست. وقتی که چنین شخصیتی این همه خدمت به پیامبر(ص) داشته اگر شبهات را از اطراف او دفع نکنیم طبیعتا زمینه برای ضربه خوردن به مراحل بعدی باورها و اعتقادات ما فراهم می شود.
ابنا: به عنوان نماینده دفترتبلیغات اسلامی و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و عضو کمیته علمی همایش، برای بالا بردن سطح علمی همایش ابوطالب(ع) چه پیشنهادهایی دارید؟

ـ دکتر مطهری: در کمیته علمی که خدمت دوستان بودیم برای تقویت علمی همایش نکاتی مطرح شد تاهمایش به گونه ای برگزار شود که در خور شخصیت حضرت ابوطالب باشد. اولین قدم لزوم مشارکت مراکز مختلف علمی از دانشگاه و حوزه بود. لذا در پوستر همایش نیز قید شد که مراکز مختلف حوزوی و دانشگاهی در این همایش شرکت کرده اند. لزوم درخواست از اساتید دانشگاه و حوزه برای نگارش مقاله از راه های تقویت علمی همایش است. در همین راستا باید یکسری انگیزه هایی در نویسندگان ایجاد می کردیم و دبیرخانه همایش کارهایی در این زمینه انجام داده است. یکی از این کارها ثبت همایش در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام می باشد. ثبت همایش در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، نشاندهند جایگاه بالای علمی آن است. این کار بحمدلله با همکاری دوستان در دبیرخانه همایش صورت گرفت و کارهای ثبت و مراحل نهایی آن در حال طی شدن است. این کار باعث ایجاد انگیزه ای می شود برای نگارش و مشارکت افراد علمی و اساتید حوزه و دانشگاه و دانشجویان مقاطع دکتری و ارشد.

علاوه بر این، کار دیگری که پیشنهاد شد در دبیرخانه انجام شود، نگارش مقالات سفارشی است. یکسری استاد در حوزه و دانشگاه داریم که در بحث حضرت ابوطالب(ع) کارهایی انجام داده اند و تخصص دارند. پژوهشگری، پایان نامه ای نوشته یا کتاب هایی در زمینه حضرت ابوطالب(ع) تصحیح کرده است. یکی از راه های ارتقای علمی همایش این است که ما از این ها بخواهیم برای همایش مقاله‌ای بصورت سفارشی تهیه کنند که این هم در دبیرخانه در حال انجام است.
همچنین افراد و اساتیدی که درباره حضرت ابوطالب(ع) کار زیادی انجام داده اند اما به هر دلیل فرصت ارائه مقاله یا کتاب به همایش را ندارند، یکی از راه های تقویت علمی همایش این است که از اطلاعات آنها در قالب نشستهای علمی یا پیش همایش استفاده کنیم و با آنها مصاحبه های علمی داشته باشیم و مصاحبه در ویژه نامه یا در قالب مقاله منتشر شود. یا از آنها دعوت کنیم که در کمسیون های تخصصی که در روز همایش برگزار خواهد شد، حضور داشته باشند و از نظرات آنان استفاده شود.

ابنا: به نظر شما برای بالابردن اطلاعات نوجوانان و جوانان درباره شخصیت حضرت ابوطالب(ع)، چه توصیه هایی دارید؟

ـ دکتر مطهری: برخی از شخصیت های تاریخ اسلام مثل حضرت ابوطالب(ع) یا حضرت خدیجه(س) واقعا مظلوم اند و کمتر به آنها توجه شده است. این ها شخصیت هایی هستند که کمتر در تاریخ اسلام کمتر شناخته شده اند. شما از جامعه علمی اعم از حوزه و دانشگاه، درباره حضرت ابواطلب(ع) سوال بپرسید که چه مقدار اطلاعات دارند، قول می دهم که اطلاعات زیادی در بین قشر فرهیخته از این شخصیت ها وجود ندارد. جامعه نیز چنین است. راهکار افزایش آگاهی درباره حضرت ابوطالب(ع) چیست؟ راهکارش این است که اولاً از طرق مختلف سعی کنیم تا این شخصیت ها را معرفی کنیم و یکی از راه های آن تهیه فیلم و سریال بلند و یا فیلم ها و انیمیشن های کوتاه از این شخصیت هاست و این شخصیت ها را می توانیم با فیلم کوتاه در دو یا سه دقیقه به جامعه معرفی کنیم.

اینکه نام مبارک حضرت خدیجه(س) را در کنار نام حضرت ابوطالب می آورم، به خاطر این است که حضرت خدیجه در ماه رمضان وفات کرد و هر دو در یک سال به فاصله کوتاهی از دنیا رفتند و غم جانکاه آنها بر قلب مبارک پیامبر(ص) قرار گرفت. کتاب هایی که درباره حضرت ابوطالب(ع) و حضرت خدیجه(س) نوشته شده است چگونه هستند؟ عمده کتاب ها قطور و با متن ثقیل و بسیار سنگین است و حتی فرهیختگان، دانشجو و طلبه رغبت نمی کند تا این ها را بخواند. ما باید این کتاب ها را به صورتی دربیاوریم که افراد برای خواندن آنها انگیزه داشته باشند و اگر این کتاب ها به صورت کوچک با قطع پالتویی در حد 50 ـ 40 صفحه باشد مخاطب که کتاب را در دستش بگیرد به خواندنش رغبت خواهد کرد و این شخصیت ها شناخته می شود. این پیشنهاد مخصوص این دو بزرگوار نیست و درباره سایر شخصیت ها هم اینچنین است.

درباره این همایش که قرار است برگزار شود، کار خوبی که دوستان مجمع انجام می دهند انتشار ویژه نامه است. این کار خوب است و می تواند خیلی موثر باشد. اگر این ویژه نامه در فضای مجازی و در کانال های مختلف منتشر و به پژوهشگران ایمیل شود، از طریق انجمن های علمی حوزه و مجامع همکار مثل جامعة المصطفی(ص) العالمیه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و مراکزی که با مجمع همکاری می کنند، اگر این فایل را به صورت الکترونیکی برای مراکز مختلف ارسال کنیم و آنها در اختیار اساتید و پژوهشگران قرار دهیم، این کار می تواند در معرفی شخصیت حضرت ابوطالب تأثیرگذار باشد.

مجمع جهانی اهل بیت(ع) در همایش سبط النبی مسابقه ای از کتاب پیشوایان هدایت جلد مربوط به امام حسن(ع) برگزار کرد. مجمع می تواند درباره حضرت ابوطالب(ع) همین کار را به صورت مسابقه نقاشی برای کودکان برگزار کند و این موثر خواهد بود و هزینه زیادی هم نخواهد داشت. می توان محورهایی برای مسابقه نقاشی مثل حضرت ابوطالب و پیامبر معرفی کرد و حتی می توان این نقاشی ها را در مجموعه ای منتشر کرد.

ابنا: نقش دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دربرگزاری همایش حضرت ابوطالب چیست؟

ـ دکتر مطهری: پژوهشگاه به عنوان یک نهاد علمی که جایگاه ویژه‌ای در مجامع علمی دارد برای انجام هر چه بهتر این همایش تلاش خواهد کرد. اطلاع رسانی مناسب هم در سایت های مختلف دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و فضای مجازی مربوطه صورت گرفته و با توجه به تأکید ریاست محترم پژوهشگاه جناب آقای دکتر «نجف لک زایی» بر همکاری هر چه بهتر برای برگزاری این همایش، ان شاءالله اعضای هیئت علمی و محققان محترم با نگارش مقاله و نیز همکاری در ارزیابی مقالات برای رونق بیشتر این همایش تلاش می‌کنند.

ابنا: با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

.........................................

شایان ذكر است "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری "آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "جامعة الزهراء(س)"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناء الرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر برگزار خواهد شد.

"کنگره سراسری شعر حضرت ابوطالب(ع)" نیز از برنامه های جانبی این همایش خواهد بود.

برای دسترسی به اخبار، مقالات و گفتگوهای دیگر درباره این همایش، می توانید از لینک های زیر استفاده کنید.

.........................................
پایان پیام / 167 ـ 101

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

مطهری: حمایت‌های حضرت ابوطالب(ع) از پیامبر(ص) جز با ملاک ایمان و تقوا با معیار دیگری قابل سنجش نیست