زارع خورمیزی: حضرت ابوطالب (علیه السلام) چهره درخشان اسلام است

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا / سرویس صفحات فرهنگی:

"همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری نهادهای علمی و فرهنگی همسو برگزار می شود.

"آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "جامعة الزهراء(س)"، دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناء الرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر، مشارکت کنندگان در برگزاری این کنفرانس بزرگ خواهند بود.

به همین مناسبت خبرنگار ابنا با حجت الاسلام والمسلمین دکتر «محمدرضا زارع خورمیزی» سرپرست گروه آموزشی تاریخ اسلام دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) درباره شخصیت و جایگاه حضرت ابوطالب در اسلام و شبهاتی که درباره ایشان مطرح می شود، گفتگو کرده است.

ابنا: حضرت ابوطالب علیه السلام چه جایگاهی در اسلام دارد؟

دکتر زارع: بسم الله الرحمن الرحیم. سخن از حضرت ابوطالب(ع) شخصیت برجسته جهان اسلام است ایشان از اولین حامیان نبی اکرم (ص) و از اولین اسلام آورندگان عالم اسلام محسوب می شود. حضرت ابوطالب(ع) پدر گرامی مولای ما حضرت علی علیه السلام است و این افتخار را داریم که در کنگره حضرت ابوطالب(ع) به موضوع معرفی شخصیت ایشان می پردازیم.

درگزارش های تاریخی حضرت ابوطالب(ع) به نام "عمران" آمده است. عموی گرامی نبی اکرم(ص) از فرزندان حضرت عبدالمطلب حدود 35 سال قبل از ولادت پیامبر(ص) به دنیا آمد و بعد از اینکه نبی اکرم(ص) چند سالی نزد مادرش، آمنه، حلیمه دایه گرامی شان و عبدالمطلب جد گرامی شان بودند، مطابق آنچه که مورخان نوشته اند از حدوداً هشت سالگی به بعد کفالت نبی اکرم(ص) بر عهده این بزرگوار بوده است. همچنین بعدها که نبی اکرم(ص) به سنین جوانی رسیدند نسبت به امورات وصلت با حضرت خدیجه(س)، حضرت ابوطالب(ع) محور بودند. بعدها نبی اکرم(ص)، فرزند گرامی حضرت ابوطالب(ص) یعنی حضرت علی(ع) را به خانه خودشان آوردند و نسبت به تربیت ایشان کوشش کردند. وقتی که فرشته وحی بر نبی اکرم(ص) نازل و دعوت به اسلام آغاز شد، یکی از کسانی که از همان ابتدا به آئین پسر بردارش حضرت محمد(ص) گروید، حامی جدی ایشان بود و ایمان خود را مخفی کرد، حضرت ابوطالب(ع) بود. اشعار ایشان در وصف پیامبر(ص)، حمایت های بی دریغ از پیامبر(ص) و همچنین رفتار و عملکرد او نشاندهنده این است که ایشان از سابقین اولیه اسلام بودند و زمانی که حضرت ابوطالب(ع) و حضرت خدیجه(س) در سال دهم بعثت از دنیا رفتند نبی اکرم(س) آن سال را عام الحزن نامیدند.

ابنا: برخی از علمای اهل سنت معتقدند که حضرت ابوطالب(ع) بدون ایمان از دنیا رفت و اینها بین خدمات و ایمان ایشان تمایز قائل می شوند و می گویند که حامی پیامبر(ص) بوده اما بدون ایمان از دنیا رفت. در پاسخ به این شبهه چه بگوییم که ایمان حضرت ابوطالب(ع) اثبات گردد.

دکتر زارع: حضرت ابوطالب(ع) چهره درخشان اسلام است اما به خاطر حقد و کینه ای که دستگاه اموی نسبت به حضرت علی(ع) داشت، خلیفگان اموی دستوردادند شخص ایشان را حدوداً شصت ـ هفتاد سال برمنابر سب کنند. وقتی که امیرالمومنین علی(ع)؛ شخصیت برتر عالم اسلام بعد از نبی اکرم (ص) را مورد سب قرارمی دهند، طبیعی است که نسبت به پدر بزرگوار ایشان هم رحم نکنند. برهمین اساس قلم به دستان مزدور اموی ضد حضرت ابوطالب(ع) روایاتی جعل کردند و خواستند این چهره درخشان را مخدوش کنند و درباره ایشان متأسفانه روایات جعلی در کتب حدیثی اهل تسنن وارد کردند؛ اما منصفان حدیث و تاریخ بر این موضوع صحه گذاشتند که این بزرگوار مسلمانی راستین وحامی جدی نبی اکرم(ص) و از صحابه با وفای پیامبر(ص) بود. در این خصوص آثار متعددی از قرون اولیه اسلام از سوی بزرگان اسلام نوشته شده است. به نوشته های مورخان بزرگ در طول تاریخ نگاهی می کردم؛ از مورخان شیعه و اهل سنت که منصف بودند به آثار زیادی برخورد کردم که درباره ایمان حضرت ابوطالب(ع) نوشته شده است. شاید در این همایش مقاله ای را در خصوص منبع شناسی توصیفی کتب مربوط به ایمان حضرت ابوطالب داشته باشیم. یکی از آخرین آثاری که در این موضوع قابل توجه است کتاب "مومن آل قریش" از سوی آقای خنیزی از شیعیان عالم و محقق شبه جزیرة العرب است و آل سعود و وهابیت به خاطر این کتاب با ایشان برخورد نادرستی داشتند. آثار متعددی وجود دارد که از جنبه های مختلف و حدیثی به موضوع ورود کرده اند و احادیث صحیح مربوط به ایمان حضرت ابوطالب(ع) را نقل کرده اند و احادیثی جعلی که بر عدم ایمان ایشان اشاره می کند را آورده و از نظر سندی و روایه ای بررسی کرده اند و اثبات کردند که سند آنها مخدوش و جعلی است. از نظر تاریخی و حدیثی برای ما مسلم است که ایمان حضرت ابوطالب(ع) مورد وثوق و تأیید محدثان اسلامی و اهل بیت(ع) بوده است. تا جایی که روایتی داریم که اگر ایمان ابوطالب در یک کفه قرار گیرد و ایمان مردم در کفه دیگر، "لَرَجَحَ ایمان ابوطالب"، ایمان حضرت ابوطالب ترجیح داده می شود. شگفت آن است که این حدیث را بعدها درباره خلیفه اول گفته اند و جای حضرت ابوطالب را تغییر داده و نام خلیفه اول را گذاشتند!

از لحاظ تاریخی ما اگر به کتب متعدد رجوع کنیم، می بینیم که ابوطالب(ع) حامی جدی نبی اکرم(ص) است و وقتی می بینیم این حمایت ها به جایی می رسد که حتی جان فرزندان خود را برای حفظ جان پیامبر(ص)، به خطر می اندازد و خانواده، وجود خود و همه هستی اش را برای نبی اکرم(ص) می گذارد، تردیدی در ایمان ایشان پیدا نمی شود. خیلی از افراد با ایمان در تاریخ داشتیم که ایمان خود را برای موضوع مهمی پنهان کرده اند. مومن آل فرعون در دستگاه فرعونیان حضور داشت اما با ایمان بود و جان حضرت موسی را نجات داد. همچنین بودند افراد دیگری که ایمان خود را برای موضوع مهمتری کتمان می کردند. شرایط اقتضا می کرد ایمان حضرت ابوطالب(ع) به عنوان یکی از بزرگان قریش کتمان بماند برای اینکه جایگاه ایشان در میان قریش مثل قبل باشد و حمایت ایشان از نبی اکرم(ص) ادامه داشته باشد. ما یک سری رویداد های تاریخی مهمی داریم که بر ایمان حضرت ابوطالب دلالت دارد. شخصی نقل می کند دیدم سه نفر یعنی پیامبر، خدیجه و علی علیهم السلام در حال نماز هستند، وقتی پرسیدم، گفتند که برای خداوند یکتا نماز می خوانند. در برخی تواریخ آمده است که ابوطالب(ع) به "جعفر" فرزند خود یا به شخص دیگر گفت که به این سه نفر ملحق شود. اگر ابوطالب با ایمان و مسلمان نباشد، چگونه به نماز امر می کند؟ بحث های مربوط به حدیث و تاریخ و بحث های مربوط به ادبیات کلامی ایشان جای خود دارند. اشعار متعدد حضرت ابوطالب(ع) درباره نبی اکرم(ص) به ایمان ایشان تصریح دارد. مثلا نمونه ای از اشعار ایشان این است «ألم تعلموا أنّا وجدنا محمداً/ نبیاً کموسى خطّ فی أول الکتبِ و أن علیه فی العباد محبّةً/ و لا شکّ فی من خصّها لله بالحبِّ» آیا شما نمی دانید که محمد(ص) مثل موسی، نبی است و بندگان خدا محبت مخصوصی به ایشان دارند. نباید درباره کسی که محبت ایشان در دل ها به ودیعت گذاشته شده، ستم شود. (ابن هشام السیره النبویه چاپ دارالمعرفه ج 1 ص 350) این ها نمونه های بسیار بارزی درباره ایمان ابوطالب(ع) است که مخاطبان می توانند به کتاب های فراوانی که در این موضوع نوشته شده و ادله زیادی که در این باره آورده شده رجوع کنند.

ابنا: از دیدگاه حضرتعالی چه ضرورتی دارد که درباره ابوطالب(ع) همایش برگزاری کنیم؟

دکتر زارع: حضرت ابوطالب(ع) بزرگترین حامی پیامبر(ص) در مکه بودند و دین اسلام در ابتدای بعثت مدیون این بزرگوار است و تاریخ زندگی سراسر افتخار ایشان هم نشان از ایثار و اخلاص کم نظیر آن بزرگوار دارد. همچنین ایشان در طول حیات خود کلیددار کعبه، پناهگاه درماندگان و یاور محرومان بودند و فداکاری و استقامتی که در حمایت از نبی اکرم(ص) داشتند مثال زدنی بود و سجایای اخلاقی، مجاهدت و تراث ادبی ابوطالب(ع) مسائلی است که این اقتضا را دارد که برای این شخصیت بزرگ کار علمی وسیع و گسترده ای در عرصه علم و ادب و رسانه انجام شود. ما درباره شخصیت هایی که تأثیر کمتری در طول تاریخ اسلام داشتند همایش های بزرگی را برگزار کرده ایم اما درباره حضرت ابوطالب(ع) عموی پیامبر(ص)، این شخصیت بزرگ تاکنون همایش در خور توجه منعقد نشده است. خصوصا با توجه به اینکه نسبت به این بزرگوار ظلم تاریخی اتفاق افتاده است. ظلم تاریخی این است که دشمنان اهل بیت(ع) چهره ایشان را پشت غبار تهمت، غفلت و نسیان پوشاندند. پس لازم است که این همایش با عظمت و با برنامه ریزی بسیار گسترده ای انجام شود و از فضلای حوزه و فرهیختگان دانشگاهی دعوت گردد که الحمدلله این کار انجام شده است و همایش باشکوه حضرت ابوطالب(ع) در پایان سال 98 برگزار خواهد شد.

ابنا: جامعه ما درباره فضائل، دلیری ها و ویژگی های حضرت علی(ع) مطالب بسیاری شنیده اند و اطلاعات مردم درباره امیرالمومنین(ع) زیاد است؛ اما شناخت مردم از حضرت ابوطالب(ع) ناقص یا کم است. از دیدگاه شما از چه راه‌هایی آن حضرت را به جامعه، جوانان و مردم بشناسانیم؟

دکتر زارع: کارهای علمی گسترده ای انجام شده است اما این کارهای علمی باید در جامعه، ساری و جاری باشد. یعنی این آثار باید به صورت امروزی بازنویسی شود و یکی از راه‌ها، برگزاری همایش‌هایی اینچنینی است. باید موضوعات مربوط به حضرت ابوطالب(ع) به صورت مقاله علمی، کتاب، مقالات و نشریات دربیاید. اما چند کار دیگر هم وجود دارد که برای مخاطبان عام مهم است.ارتباط مخاطبان عام در زمان ما که بخش عمده ای از جامعه را تشکیل می دهند با رسانه های گروهی و دیداری و شنیداری خیلی بیشتر از کتاب و مقاله و نشریات است. لذا پیشنهاد می کنم ویژه نامه حضرت ابوطالب(ع) و سیره و خدمات ایشان در تاریخ اسلام توسط مجموعه های هنری و کارگردانان متعهد و تهیه کنندگان دردمند مورد توجه قرار گیرد و شاهد تولید فیلمی درباره حضرت ابوطالب(ع) در قالب فیلم سینمایی بلند یا سریال چند قسمتی باشیم. همچنین اشارات مربوط به زندگی این بزرگوار باید در کتاب های درسی هم گنجانده شود؛ هرچند، جملاتی در کتاب های درسی درباره ایشان داریم اما کفایت نمی کند. شخصیت حضرت ابوطالب(ع) را باید در کتاب های درسی به دانش آموزان بشناسانیم. ان شاءالله در این همایش دیوان حضرت ابوطالب(ع)، اشعاری که از ایشان مانده است و همین طور اشعاری که دیگران درباره ایشان سروده اند، منتشر خواهد شد. از سوی دیگرپاسداشت مقام حضرت ابوطالب(ع) در روزی که منسوب به وفات ایشان است، در سیره علما بوده است و علما در طول سال این موضوع را در برنامه خود داشتند که در روز وفات حضرت ابوطالب(ع) بزرگداشت خاصی برای ایشان برگزار می کردند.

ابنا: نقش دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) در برگزاری همایش حضرت ابوطالب(ع) چیست؟

دکتر زارع: دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) از مجموعه های تحت اشراف مجمع جهانی اهل بیت(ع) است و می توانیم بگوییم بازوی علمی مجمع می باشد. از همان ابتدا دانشگاه اهل بیت(ع) یکی از محورهای برگزاری همایش قرار گرفت. اساتید و دانشجویان دانشگاه در ارائه و نقد مقالات می توانند نقش آفرین باشند. دانشگاه می تواند یکی از پیش نشست های همایش حضرت ابوطالب را برگزار نماید. همچنین دانشگاه مأمور شد که این همایش را به ثبت مرکز استنادی جهان اسلام ISC برساند و این کار را انجام داد و برخی از جلسات مربوط به همایش در دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع) برگزار گردید. ما می توانیم قاطعانه عرض کنیم که مجموعه دانشگاه کمر همت بسته است که به احسن وجه در برگزاری بهتر این همایش هر گونه همکاری که لازم است دریغ نکند.

ابنا: اگر نکته پایانی دارید بفرمایید.

دکتر زارع: از شما و مجموعه رسانه ای ابنا تشکر و قدردانی ویژه دارم که اخبار مربوط به همایش را به صورت بسیار خوبی پوشش می دهید و منتشر می کنید. خداوند به شما اجر و مزد عنایت کند.

ابنا: با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.

.........................................

شایان ذكر است "همایش بین المللی حضـرت ابـوطالب(ع) ؛ حامی پیامبر اعظم(ص)" به همت "مجمع جهانی اهل بيت(ع)" و با همکاری "آستان مقدس حسینی"، "مؤسسه تحقیقات و نشر حضرت ابوطالب(ع)"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "پژوهشگاه علوم و فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة"، "مرکز آموزش زبان حوزه های علمیه"، "دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)"، "مؤسسه فرهنگی میراث نبوت"، "جامعة الزهراء(س)"، "پژوهشکده الذریة النبویة"، "مؤسسه فرهنگی مذهبی قاسم بن الحسن(ع)"، "مؤسسه فرهنگی هنری ابناء الرسول(ص)" و تعدادی از نهادهای دينی و فرهنگی ديگر برگزار خواهد شد.

"کنگره سراسری شعر حضرت ابوطالب(ع)" نیز از برنامه های جانبی این همایش خواهد بود.

برای دسترسی به اخبار، مقالات و گفتگوهای دیگر درباره این همایش، می توانید از لینک های زیر استفاده کنید.

.........................................
پایان پیام / 167 ـ 101

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

زارع خورمیزی: حضرت ابوطالب (علیه السلام) چهره درخشان اسلام است