خبرگزاری اهل‌بیت(ع) ـ ابنا / سرویس فیلم مستند:
در تقویم رویدادها یازدهم جولای سالگرد فاجعه دهشتناکی برای مردم بوسنی هرزگوین و کل بشریت است. 11 جولای سال 1995 روز شرمساری و خجالت و ندامت برای دولتهای اروپایی مدعی بشر دوستی است. در این روز فاجعه بزرگ انسانی در قلب اروپای متمدن روی داد که دولتهای اروپایی نظاره گر آن بودند. فاجعه ای که دولتهای اروپایی تمام تلاششان بر سرپوش گذاشتن و گذر کردن از کناراین فاجعه انسانی است. جنایتی که بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگ‌ترین نسل‌کشی در اروپا به‌شمار می‌آید.
صربهای بوسنی هرزگوین در جریان نسل کشی مسلمانان بوسنی در فاصله سالهای 1992 تا 1995 جنایات بزرگی مرتکب شدند دهها هزار زن و کودک و مرد و جوان مسلمان بوسنیایی را به قتل رساندند. به دهها هزار دختر و زن بوسنیایی به صورت گروهی تجاوز کردند. سربرنیتسا نقطه اوج جنایت صربهای جنایتکار تحت رهبری «رادوان کارادزیچ» و «راتکو ملادیچ» و حمایت «اسلوبودان میلوشویچ» دیکتاتور یوگسلاوی است.
در ماههای پایانی نسل کشی مسلمانان بوسنی و در سومین سال این نسل کشی سازمان ملل سه شهر بوسنی هرزگوین را برای ایمن نگه داشتن غیر نظامیان مسلمان از دست جنایتکاران صرب بوسنی منطقه امن اعلام کرد. یکی از این شهرها سربرنیتسا بود. 400 صلح‌بان هلندی کلاه آبی سازمان ملل از سربرنیتسا حفاظت می کردند. هزاران آواره بوسنیایی با توجه به امن بودن سربرنیتسا به سمت این شهر آمدند. اما راتکو ملادیچ از رهبران جنایتکار صرب بوسنی بدون توجه به قوانین بین المللی سربرنیتسا را با دو هزار صرب جنایتکار به محاصره در آورد. صربها 14 صلح‌بان هلندی را به گروگان گرفتند تا فرماندهانشان را برای خلع سلاح و تحویل مسلمانان تحت فشار قرار دهند. راتکو ملادیچ فرمانده صربها، پای میز مذاکره با هلندی ها نشست اما معامله وقتی شرم‌آور شد که هلندی ها برای نجات 14 هموطنشان 5000 مسلمانی را که به آنها پناه آورده بودند به صربها فروختند. تحقیر و تجاوز سهم زنان شد و گورهای دسته جمعی سهم مردان. بیش از 10000 نفری که در جنگلهای اطراف پایگاه های هلندی ها پناه گرفته بودند از گلوله باران مداوم صربها جان به در نبردند. ملادیچ در شرایطی دست به این اقدام زد که صلح‌بانان هلندی سازمان ملل این فرصت را داشتند که به دولتهایشان و مقامات سازمان ملل گزارش داده و درخواست کمک کنند.
از سوی دیگر دولتهای غربی به خصوص دولتهای هلند، فرانسه و بریتانیا از وخامت اوضاع سربرنیتسا با توجه به تجربه جنایات صربها علیه مسلمانان اطلاع کامل داشتند. اما هیچ یک از مقامات سازمان ملل و دولتهای غربی اقدامی برای جلوگیری از ورود صربهای جنایتکار به سربرنیتسا نکردند. برعکس صلح‌بانان هلندی سازمان ملل اسلحه های خود را به زمین گذاشته و شهر با غیرنظامیان بی دفاعش را در اختیار جنایتکاران صرب گذاشتند. این در حالی است که جنگنده های ناتو آماده برای هدف قرار دادن مواضع صربها بودند. اما آنها هیچ دستوری دریافت نکردند. جنایتکاران صرب با اطمینان خاطر از بی تفاوتی دولتهای اروپایی از نسل‌کشی مسلمانان بیش از 8000 مرد و جوان بوسنیایی را از خانواده‌هایشان جدا کرده و قتل عام کردند. آنها اجساد قربانیشان را در گورهای جمعی دفن کردند.
اما تحقيقات جديد از حقايق مربوط به جنگ بوسني خبر از فاجعه‌ای بزرگ‌تر و دخالت كشورهاي غربي در اين كشتار مي‌دهد. مكاتبات ديپلماتيكي كه به تازگي از طبقه بندي خارج شده، به همراه مصاحبه‌هاي انجام شده با افراد درگير جنگ و همچنين شهادت افرادي كه در مقابل دادگاه جنايات جنگي حاضر شده‌اند نشان مي‌دهد خيلي قبل‌تر از اينكه ملاديچ كنترل سربرنيتسا را در دست بگيرد، دولت‌هاي انگليس، آمريكا و فرانسه در جريان جنگ پذيرفته بودند كه اين شهر و 2 منطقه ديگري كه به‌عنوان مناطق امن تعيين شده بودند، «قابل دفاع» نيستند و آنها آماده بودند تا اين شهرها را تسليم صربها كنند. اين اقدام آنها با هدف دنبال كردن نقشه و حدود سرزمينی بود كه رئيس‌جمهور صربستان اسلوبودان ميلوشويچ براي پذيرش صلح قبول كرده بود.
درحالي‌كه اين كشورها بحث بر سر واگذار كردن سربرنيتسا به صربها را ادامه مي‌دادند، به‌طور حتم از وجود «دستور شماره 7» ارتش صرب‌هاي بوسني هم خبر داشتند كه براساس آن به نيروهاي صرب دستور داده شده بود مسلمانان بوسني را «به‌طور كامل از مناطق امن بيرون كنند». آنها همچنين خبر داشتند كه ملاديچ به شوراي صرب‌هاي بوسني گفته بود «ترجيح من اين است كه آنها را كاملا محو كنيم» و همچنين كارادزيچ قول داده بود درصورتي كه نيروهايش بتوانند سربرنيتسا را تصرف كنند «كشتاري به راه بيندازد كه همچون حمام خون باشد».
همزمان با جنگ بوسني، «روبرت فريشر» يكي از ديپلمات‌های آمريكايی در گزارشي به واشنگتن اعلام مي‌كند كه ميلوشويچ طرح صلح را قبول نمي‌كند مگر اينكه مناطق امن به صربها تسليم شوند. آنتوني ليك از مشاوران امنيت ملي آمريكا كه مقام مافوق فريشر محسوب مي‌شد، نقشه جديدي آماده كرد كه براساس آن كنترل سربرنيتسا به صربها داده مي‌شد.بر اين اساس مقام‌هاي آمريكايي از نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل خواستند «از مناطق حساس عقب نشيني كنند»؛ مناطق حساسي كه در واقع همان مناطق امن تعيين شده از سوي سازمان ملل بودند.
دولت‌هاي فرانسه و انگليس نيز موافق اين طرح بودند. «سر ملكلم ريفكيند» وزير دفاع وقت انگليس اعلام كرد مناطق امن سازمان ملل ديگر مثل قبل «قابل دفاع نيستند». اين وقايع 6 هفته قبل از وقوع كشتار سربرنيتسا روي داده است. درحالی كه نيروهاي ملاديچ به سمت سربرنيتسا پيشروي مي‌كردند، كشورهاي غربي به هشدارهاي ساكنان اين شهر مبني بر سقوط آن توجهي نكردند. زماني كه كشتار 8 هزار نفر از ساكنان سربرنيتسا تقريبا به پايان رسيده بود، مذاكره‌كنندگان غربي با ملاديچ و ميلوشويچ ديدار كردند اما هيچ اشاره‌ای به قتل عام رخ داده نداشتند. حتي اسناد از طبقه بندي خارج شده در آمريكا نشان مي‌دهد سازمان سيا از طريق هواپيماهاي جاسوسي خود تقريبا «به‌طور زنده» در حال مشاهده مناطقي بوده كه قتل عام در آنها در جريان بوده است.
در ژوئیه 2014 دادگاهی در هلند حکم داد که مسئولیت حقوقی قتل بیش از 300 مرد و کودک مسلمان بوسنیایی در شهر سربرنینسا به دست صربها در سال 1995 بر عهده دولت هلند است. این افراد بخشی از 5000 نفر مسلمان بوسنیایی بودند که در ماه ژوئیه همان سال به سربازان حافظ صلح هلندی پناه آورده بودند. دادگاه هلندی در لاهه، گفت که نیروی حافظ صلح هلندی برای حمایت و حفاظت از مسلمانان بوسنیایی اقدام نکرد، در حالی که باید می‌دانست که خطر نسل‌کشی مسلمانان وجود دارد. سربازان هلندی این افراد را به صربها تحویل دادند. به گفته دادگاه، ارتش باید می‌دانست که آنها در صورت تحویل داده شدن به صربها کشته خواهند شد. دولت هلند به پرداخت خسارت به خانواده‌های این قربانیان محکوم شد.
دادگاه، دولت هلند را در رابطه با کشتار بیش از 7000 نفر مسلمان دیگر که در اطراف پایگاه نظامی سربازان هلندی در سربرنیتسا پناه گرفته بودند مسئول ندانست، چون آنها به داخل مقر سربازان هلندی پناه نیاوردند، بلکه برای فرار از صربها، به مناطق جنگلی اطراف آن فرار کردند.
روسیه همچنین با بکارگیری حق وِتو مانع از تصویب قطعنامه‌ای در شواری امنیت سازمان ملل شد که بر مبنای آن این رخداد به عنوان یک نسل‌کشی توصیف شود.
مستند «شهر اندوه؛ سربرنیتسا» برگی از این جنایت بزرگ را روایت می کند. این مستند کوتاه در «گروه مستند بسیج صدا و سیما» تهیه شده است که تقدیم مخاطبان ابنا می گردد.