به گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا ـ همایش نکوداشت رهیافته فرهیخته مرحوم پرفسور «یحیی علوی (کریستین بونو)» و عضو فرانسوی مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) صبح امروز پنج شنبه 17 بهمن 1398 در قـم برگزار شد.
* سخنان دبیر همایش
در ابتدای این مراسم که به همت مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مشارکت نهادهای همسو برگزار شد، حجت الاسلام «سید علیرضا حسینی عارف» دبیر این همایش به ایراد سخن پرداخت.
وی ضمن خیر مقدم به مهمانان و شرکت کنندگان اظهار داشت: این همایش برای بزرگداشت یک شخصیت دانشمند و فرهیخته، مترجم قرآن کریم و مبلغ معارف اهل بیت(ع) که از اعضای مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) نیز بود برگزار شده است.
حجت الاسلام حسینی عارف در بخش دیگری از سخنان خود، با گرامیداشت یاد در گذشتگان اخیر عضو مجمع و نخبگان جهان تشیع گفت: در یکی دو سال اخیر شخصیت های مهمی را از دست دادیم که هر کدام پرچمدار مکتب اهل بیت(ع) در کشورها و مناطق خود بودند.
مدیرعامل خبرگزاری ابنا به عنوان مثال به اهمیت شخصیت مرحوم عمار (لوئیجی) دِ مارتینو به عنوان"پدر معنوی شیعیان ایتالیا" اشاره کرد و گفت: در چهل سال اخیر، هر شهروند بومی ایتالیا که به مذهب اهل بیت(ع) گرویده است، رد پایی از تأثیرات مرحوم دِ مارتینو در آن پیداست. وی سالها با زحمت و مشقت به شیوه های مختلف سازمانی، انتشاراتی و ... پرچم تبلیغ معارف قرآن و عترت را در ایتالیا بر دوش کشید.
حسینی عارف درباره مرحوم یحیی علوی (بونو) هم اظهار داشت: ایشان از جمله افرادی بود که تحت تأثیر سنت گرایانی مانند «رنه گنون» و «هانری کوربن» به اسلام گروید و سپس فلسفه و عرفان ناشی از مکتب اهل بیت(ع) او را به تشیع جذب کرد. این پدیده را در میزگردی که در همایش امروز برگزار خواهد شد، آقایان دکتر «علیپور» و دکتر «جاودان» که در این زمینه تخصص دارند بررسی خواهند کرد.
وی علت انتخاب دهه فجر برای برگزاری این نکوداشت را هم اینگونه بیان داشت که: مرحوم علوی (بونو) پس از آشنایی با امام خمینی(ره) عاشق شخصیت ایشان شد و رساله دکتری خود را درباره ایشان نگاشت. وی همچنین آثار دیگری نیز درباره امام تألیف کرد. لذا ما این ایام که سالگرد پیروزی انقلاب و منسوب به امام راحل(ره) است را برای نکوداشت پروفسور یحیی علوی (بونو) انتخاب کردیم.
دبیر هایش نکوداشت پروفسور یحیی علوی (بونو) ئرباره خدمات آن فقید هم گفت: از بزرگترین و مهمترین خدمات او "ترجمه قرآن کریم به زبان فرانسوی" است؛ زیرا می دانید که قرآن با فرهنگ شیعی و مطابق تفاسیر اهل بیت(ع) به تعداد زیادی از زبان ها ترجمه نشده است. در حالی که وهابیون، با تفکر خود ترجمه قرآن را به دهها زبان منتشر کرده اند. بنابراین ترجمه قرآن مطابق تفاسیر اهل بیتی، از ضروری ترین کارهاست که باید انجام پذیرد.
حسینی عارف سپس به معرفی کتاب "آشنایی با سیر ترجمه های قرآن در جهان" پرداخت و گفت: نویسنده این کتاب جناب حجت الاسلام والمسلمین «محمد نقدی» رییس مؤسسه ترجمان وحی است که تاکنون در این مرکز، قرآن را به 16 زبان ترجمه کرده اند؛ و همین ترجمه مرحوم علوی (بونو) به زبان فرانسوی از کارهای همین مؤسسه است. آقای نقدی در این کتاب، وضعیت ترجمه قرآن کریم به بیش از 140 زبان را تشریح کرده است و خود ایشان در همایش امروز در این باره بیشتر توضیح خواهد داد.
مدیرکل اطلاع رسانی مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: ما در مجمع تلاش داریم که نسبت به نخبگان جهان تشیع فدرشناسی داشته باشیم. مدتی پیش در تهران برای مرحوم عمار (لوئیجی) دِ مارتینو بزرگداشتی برگزار کردیم که با حضور اعضای انجمن های اسلامی ایتالیایی برگزار شد. امروز هم اینجا هستیم تا از پروفسور علوی (کریستین بونو) تجلیل کنیم.
وی یادی نیز از مرحوم حجت الاسلام والمسلمین علی اسلامی مؤسس "بنیاد بعثت" که پس از عمری مجاهدت خستگی ناپذیر در راه اعتلای مکتب اهل بیت(ع) به دیدار معبود شتافت، کرد و گفت: زمانی که بسیاری از نهادهای علمی و تبلیغی فعلی وجود نداشتند آقای اسلامی با تأسیس بنیاد بعثت اقدام به ترجمه کتب اسلامی و تبلیغ تمعارف قرآن و عترت در کشورهای خارجی نمود. متأسفانه ایام درگذشت ایشان مصادف با ایام شهادت حاج قاسم سلیمانی، سیلی سخت ایران و ماجرای هواپیمای اوکراینی همزمان شد و تجلیل خوبی از ایشان انجام نگرفت و امیدواریم با لطف آیت الله رمضانی دبیرکل محترم مجمع، مراسم در خوری نیز برای تکریم مرحوم اسلامی انجام شود.
حجت الاسلام حسینی عارف در پایان درباره کتاب "زنده به نام علی(ع)" با موضوع احوال و آثار مرحوم یحیی علوی (بونو) که در پایان همایش نکوداشت رونمایی می شود هم گفت: این کتاب حاصل چند ماه تلاش برادر ارجمند حجت الاسلام «نجفی کرمانشاهی» است که در دو فصل و چند پیوست آماده شده است. ان شاء الله پس از رونمایی نمادین امروز، محتوای همین همایش هم به عنوان فصل سوم بدان اضافه شده و بزودی روانه بزار نشر خواهد شد.
وی همچنین از نهادهای مشارکت کننده و همکارانی که در برگزاری این همایش نکوداشت به برگزارکنندگان کمک کردند سپاسگزاری نمود.
* عرفان بهترین ابزار برای تبلیغ مکتب اهل بیت(ع) است
در ابتدای این مراسم عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی اظهار داشت: مرحوم یحیی بونو پس از اینکه شیعه شده بود خدمت آیت الله جوادی رفت و ایشان گفته بود کسی که می تواند شما را کمک کند سید جلیل القدی در مشهد است. لذا به توصیه استاد جوادی آملی به مشهد پیش مرحوم آشتیانی رفت و در ابتدا مظاهرالاهیه را نزد علامه آشتیانی خواند و پس از یک ماه که استاد و شاگرد همدیگر را پسندیدند، تصمیم گرفت در مشهد ساکن شود.
حجت الاسلام دکتر «سیدمحمد موسوی» درباره زندگی مرحوم بونو اظهار داشت: تشیع یحیی بونو به سابقه و خانواده او بر می گردد و سیر زندگی وی حجت برای کسانی است که به بهانه های مختلف به ذهن شان می آید که هدایت مشکل است و نمی شود در این آشفته بازارِ ادیان مختلف مطمئن شد که راه راست را پیدا می کند.
وی گفت: مرحوم بونو می گفت که شرایط کشورها با یکدیگر فرق می کند و بهترین ابزار برای تبلیغ مکتب اهل بیت(ع)، عرفان است و حداقل می توان از عرفان استفاده ابزاری کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی تأکید کرد: وهابیت نیز به شدت تبلیغ می کند و وهابی ها به هیچ عنوان با عرفان سر سازش ندارند و اینکه دشمن این علوم را نفی می کند، می توانیم از عرفان برای تبلیغ معارف اهل بیت(ع) استفاده کنیم که مصداق بارز آن مرحوم یحیی بونو است.
* اوضاع اسف بار ترجمه قرآن در جهان/ بونو به مسائل مذهبی خیلی تقید داشت و بسیار متدین بود
در ادامه این مراسم حجت الاسلام و المسلمین «محمد نقدی» مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در این مراسم با بیان اینکه مرحوم یحیی بونو در ترجمه و تفسیر قرآن به زبان فرانسه با موسسه ترجمان وحی همکاری می کرد، افزود: مرحوم بونو مسیحی بود بعدا به اهل سنت گروید و در نهایت شیعه شد. در مشهد نزد علامه آشتیانی تحصیل کرد. آقای بونو به مسائل مذهبی خیلی تقید داشت و بسیار متدین بود. همچنین او به هفت زبان مسلط بود؛ به زبان عربی تسلط داشت؛ به این زبانها هم حرف می زد و هم می نوشت.
وی افزود: نمی توان به اروپایی ها ترجمه خالی قرآن را ارائه کرد بلکه باید از تعابیری استفاده شود که آنها بهمند. سه جزء از قرآن را یحیی بونو با همکاری جواد حدیدی به زبان فرانسه ترجمه و تفسیر کرد. مرحوم بونو و آقای حدیدی با دقت کار بسیار بزرگی انجام دادند و زحمت زیادی کشیدند. برای این ترجمه دو نقد ارزشمند در مطبوعات فرانسه به چاپ رسیده که ترجمه های آن در مقابله ترجمان وحی شماره های 11 و 12 چاپ شده است.
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی تأکید کرد: مرحوم یحیی بونو اطلاعات دینی زیادی داشت و در ترجمه قرآن از منابع اهل سنت و شیعه استفاده می کرد و قول مختار خود را بر می گزید.
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در این مراسم اظهار داشت: طبق آمار از 7111 زبان دنیا، تعداد زبان هایی که دارای ترجمه کامل، حداقل یکی از کتاب های عهدین بوده 2217 زبان است که شامل 675 زبان برای قاره آفریقا، 622 زبان برای آسیا، 387 زبان برای منطقه اقیانوسیه، 414 زبان برای قاره آمریکا و 119 زبان برای اروپا بوده است.
حجت الاسلام و المسلمین «محمد نقدی» افزود: در حال حاضر ترجمه کتاب مقدس در دسترس 98 درصد از مردم جهان قرار دارد و اتحادیه انجمن های کتاب مقدس اعلام کرده که کار ترجمه 2658 زبان در جریان است.
وی درباره میزان فعالیت مسلمانان در ترجمه و نشر قرآن مجید گفت: در حال حاضر تعداد زبان هایی که ترجمه کامل از قرآن کریم دارند کمتر از 100 زبان است و اگر زبان هایی که دارای ترجمه ای ناقص یا منتخب از قرآن هستند به آن افزوده شود، این تعداد به حدود 148 زبان می رسد. در این میان شیعیان در ترجمه قرآن و ترویج معارف قرآنی در میان ملل مختلف جهان، ضعیف ترین نقش را دارند.
* برگزاری میزگرد "نقش سنت گرایان در گرایش غربیان به اسلام"
در ادامه این مراسم سمیناری با عنوان "نقش سنت گرایان در گرایش مردم غرب به اسلام" با ارائه «ابراهیم علیپور» رییس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دکتر «محمد جاودان» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار گردید.
دکتر «ابراهیم علیپور» رییس پژوهشکده فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این سمینار، با بیان اینکه مهمترین مدخل ورود اسلام به غرب، فلسفه و عرفان است، اظهار داشت: مرحوم بونو گفتگوهای متعددی کرده است و نوشته ای درباره زندگی خود دارد. وی می گوید مسیحیِ لا ادری بودم؛ اسم این دین، مسیحیت است اما بنیاد دینی ندارد و با آشنایی با تفکرات "رنه گنون" به عنوان عقل گرای سنت گرای معطوف به اسلام، با دین اسلام آشنا شدم.
وی افزود: بونو در زندگی نامه خود نوشته است که با مطالعه آثار "رنه گنون" به علوم عقلی اسلامی گرایش پیدا کردم و در نهایت مسلمان و شیعه شدم. همچنین با شخصیت امام خمینی(ره) که مشرب عرفانی دارد، آشنا شدم. بونو آنقدر تحت تأثیر امام قرار می گیرد که عنوان رساله اش را تغییر می دهد. بونو می گفت که فکر می کردیم کار امام سیاسی بوده و مخالف عرفان است اما بعدا متوجه اندیشه های عمیق عرفانی امام شدم. وی در جاهای مختلف تصریح کرده که تحت تأثیر فلسفه اسلامی بوده است.
وی افزود: " امام عارف ناشناخته قرن بیستم" عنوان کتابی است که مرحوم بونو نوشت. برخی به دلیل دشمنی غرب با انقلاب اسلامی سعی می کنند چهره مشعشع انقلاب و اسلام را تخریب کنند اما مرحوم بونو تلاش کرد این حجاب را از چهره علمی، اخلاقی و عرفانی اسلام و انقلاب بردارد.
همچنین دکتر «محمد جاودان» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در این سمینار اظهار داشت: بونو از جمله افرادی بود که خدا او را انتخاب کرد و وی را در مسیر صحیح قرار داد.
وی افزود: در مرحوم بونو زمینه ای بوده که افراد خاصی این زمینه را دارند. همه ما به فطرت گرایش داشته و از مادی گری سخت گریزان هستیم اما برخی نوعی شیدایی دارند و بیش از افراد معمولی شیفته معنویت می شوند و دنبال حقیقت راه می روند.
وی درباره ریشه و منشأ جریان سنت گرایی در غرب اظهار داشت: جریان سنت گرایی جریان نسبتا نیرومندی در دنیای غرب است که در دل مدرنیته شکل گرفت و آغازگر آن "رنه گنون" است. "رنه گنون" از مدرنیته، زدگی پیدا کرد و یکی از علل آن این بود که مدرنیته دین را به طرف بی معنایی و گزاره های مبهم سوق می داد. رنه گنون جذب معنویت شد، به دنیای شرق راه پیدا کرده، مسلمان می شود و آثار مختلفی در این زمینه تألیف می کند و یکی از ویژگی های آثار "رنه گنون" نقد مدرنیته است. سنت گرایی در غرب پنجره ای به معنویت و دین است لذا بسیاری از سنت گراها مسلمان شده اند.
جاودان درباره مسلمان شدن مرحوم بونو اظهار داشت: یحیی بونو در دوره دلزدگی از دنیای غرب با آثار گنون آشنا شد و اگر کسی با آثار گنون آشنا شود با عرفان شرق و اسلام آشنا خواهد شد. بونو ابتدا مسلمان، سپس شیعه و با امام آشنا می شود و تصادفا برخی از آثار امام را مطالعه می کند و می بیند در شیعه، عرفان وجود دارد. به همین خاطر رساله دکتری اش را در این زمینه تألیف می کند و به دلیل شیفتگی به اسلام، تشیع و عرفان به ایران می آید و با تحصیل در ایران شناخت عمیق و دقیقی از اسلام پیدا می کند.
* پخش کلیپ
در این مراسم کلیپی برای گرامیداشت درگذشتگان یک سال اخیر مجمع جهانی اهل بیت(ع) و نخبگان جهان تشیع پخش شد.
دراین کلیپ از حضرات آیات، حجج اسلام و آقایان «سید محمود هاشمی شاهرودی»، «محمد مؤمن قمی»، «محمد نبی حبیبی»، «شهید حاج قاسم سلیمانی» و «شیخ علی اسلامی» از ایران، «شهید ابومهدی المهندس» از عراق، «محمدآصف محسنی» و «شیخ قربانعلی محقق کابلی» از افغانستان، «شیخ صفر جوشقون» و «شیخ محمد آوجی» از ترکیه، «شهید قیام الدین غازی» از تاجیکستان، «شیخ احمد ولد یحیی» از موریتانی، «شیخ ادریس ترائوره» از مالی، «الدمرداش زکی العقالی» از مصر، «شیخ مبارک بعداش» از تونس، «شیخ خلیل ساحوری» از شیلی، «سید جعفرمرتضی العاملی» از لبنان، «عمار (لوئیجی) دِ مارتینو» از ایتالیا و «یحیی علوی (کریستین بونو)» از فرانسه یاد شد.
مقاطعی از سخنان مرحوم علوی (بونو) درباره قرآن کریم، امام رضا(ع) و امام خمینی(ره) از بخش های دیگر این کلیپ زیبا و اثرگذار بود.
* سخنان آیت الله رمضانی/ بونو با گرایش به اسلام، تشیع و مکتب عرفانی امام خمینی(ره) حقیقت را یافت
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) سخنران پایانی همایش بزرگداشت دکتر یحیی بونو اظهار داشت: آثاری که از مرحوم بونو به جای مانده می تواند عنوان یک سمینار باشد، از جمله ترجمه قرآن به زبان بومی فرانسوی که از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا ترجمه قرآن به زبان دیگر، باید با شناخت مخاطبان و ادبیات بومی انجام گیرد و بی شک معادل سازی دقیق از کارهای دشواری است که در هر ترجمه ای خصوصاً کلام وحی باید به دقت مورد توجه مترجم قرار گیرد.
آیت الله «رضا رمضانی» افزود: یحیی بونو بیشتر به شیوه عملی گرایش داشت و نگاهش به فلسفه ابزاری بود همچنان که امام اینگونه نگاه را داشت. خیلی ها در عرفان از حوزه نظر بهره مند هستند اما عرفان مرحوم بونو، از عرفان عملی بهره مند بوده و از ادب عرفانی برخوردار بود.
وی تأکید کرد: انسان ها باید از الفاظ عبور کرده و خود را به حقیقت، برسانند و بسیار واضح و روشن است که نمی توان دین را از برهان و عرفان حقیقی جدا ساخت، زیرا این جدا انگاری غیر از پوسته و ظاهر، حقیقتی را برای دین به ارمغان نخواهد آورد.
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان اینکه یحیی بونو در جستجوی حقیقت بود، افزود: مرحوم بونو پاسخ پرسش های خود را در مسیحیت پیدا نکرد، او برای وصول حقیقت حتی به مسیر هیپی گری مدتی گرایش پیدا کرد اما در هیچکدام گمشده خود را پیدا نکرد، و در نهایت با گرایش به اسلام، تشیع و مکتب عرفانی امام خمینی(ره) حقیقت را یافت.
رمضانی عنوان کرد: برخی معنویت و عقلانیت را مقابل هم قرار می دهند اما در مکتب اهل بیت(ع) این دو مقابل هم نیستند، بلکه مکمل هم هستند. بونو مسیری که دنبال کرده بود همین بود و گمشده اش را در معنویت عقلگرای اهل بیت(ع) جستجو می کرد.
* تجلیل از خانواده مرحوم علوی (بونو) و رونمایی از کتاب
تجلیل از خانواده مرحوم پروفسور یحیی علوی (کریستیان بونو) و رونمایی از کتاب "زنده به نام علی(ع)" با موضوع احوال و آثار آن فقید سعید، پایان بخش این همایش بود.
شایان ذکر است همایش نکوداشت رهیافته فرهیخته مرحوم پرفسور «یحیی علوی (کریستین بونو)» به همت "مجمع جهانی اهل بیت(ع)" و با مشارکت "پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی"، "مؤسسه فرهنگی ـ هنری ابناء الرسول(ص) نهران"، "مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)"، "دانشگاه ادیان و مذاهب"، "مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی"، "مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی"، "جامعة المصطفی(ص) العالمیة" و "خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا" برگزار گردید.
سخنرانی حجج اسلام و آقایان «سید محمد موسوی بایگی» دوست و همدوره علمی مرحوم علوی (بونو)، «محمد نقدی» رییس مؤسسه ترجمان وحی، «ابراهیم علیپور» رئیس پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، «محمد جاودان» عضو هیأت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و آیت الله «رضا رمضانی» دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) بخش های دیگر این همایش بود.
همچنین در این مراسم کلیپی برای گرامیداشت درگذشتگان یک سال اخیر مجمع جهانی اهل بیت(ع) پخش شد. در پایان از خنواده مرحوم یحیی علوی (بونو) تجلیل شد و از کتاب "زنده به نام علی(ع)" اثر حجت الاسلام «نجفی کرمانشاهی» با موضوع احوال و آثار آن فقید سعید رونمایی گردید.
گفتنی است مرحوم دکتر "یحیی علوی (نام قبل از تشیع: کریستین بونو)" مستبصر برجسته و عضو فرانسوی مجمع جهانی اهل بیت(ع) که برای انجام برنامه تبلیغی ماه محرم عازم قاره آفریقا شده بود، روز دوشنبه 4 شهریور 1398 در "ساحل عاج" دچار حادثه ای دریایی گردید و درگذشت.
این اندیشمند فرانسوی که به مذهب تشیع گرویده و تحت تأثیر امام خمینی(ره) قرار داشت، سال ها در حوزههای علمیه قم و مشهد به تحصیل پرداخت و آثار فراوانی در زمینه علوم قرآنی، فلسفه و عرفان اسلامی به زبان فرانسوی از خود بر جای گذاشت.
برای دیدن اخبار تفصیلی و تصاویر این همایش، می توانید از لینک های زیر استفاده کنید.
....................................
پایان پیام/ 167-101
اخبار همایش نکوداشت رهیافته فرهیخته مرحوم پرفسور «یحیی علوی (کریستین بونو)» :
1. نکوداشت "پروفسور یحیی علوی (بونو)" از سوی مجمع جهانی اهل بیت(ع) برگزار میشود + پوستر
2. همایش نکوداشت "پروفسور یحیی علوی (بونو)" از سوی مجمع جهانی اهل بیت(ع) برگزار شد
3. سخنان آقای «حسینی عارف» دبیر همایش/ جهان تشیع در یک سال اخیر شخصیت های مهمی را از دست داد
4. سخنان دکتر «موسوی بایگی» استاد دانشگاه رضوی/ از دیدگاه بونو عرفان بهترین ابزار تبلیغ مکتب اهل بیت(ع) است
5. سخنان آقای «محمد نقدی» رییس مؤسسه ترجمان وحی/ وضعیت هولناک ترجمه قرآن در جهان و ضعف عجیب شیعیان
6. سخنان دکتر «ابراهیم علییپور» رییس پژوهشکده فلسفه در میزگرد "نقش سنت گرایان در گرایش غربیان به اسلام"
7. سخنان دکتر «محمد جاودان» استاد دانشگاه ادیان در میزگرد "نقش سنت گرایان در گرایش غربیان به اسلام"
8. ویدیو کلیپ/ یادی از اعضاء درگذشته مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مرحوم پرفسور «یحیی علوی (کریستین بونو)»
9. سخنان آیت الله «رضا رمضانی» دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع)/ بونو گمشدهاش را در مکتب اهل بیت(ع) یافت
10. گزارش تصویری/ همایش نکوداشت "پروفسور یحیی علوی (بونو)" - 1
11. گزارش تصویری/ همایش نکوداشت "پروفسور یحیی علوی (بونو)" - 2
12. گزارش تصویری/ تجلیل از خانواده "پروفسور یحیی علوی (بونو)" و رونمایی از کتاب "زنده به نام علی(ع)"
13. گزارش تصویری/ همایش نکوداشت "پروفسور یحیی علوی (بونو)" - حاشیهها