اثری برای تفکر، روایتی در مدح غیرت / نقد فیلم " لاتـاری"

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس هنر اسلامی:

سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در دهه مبارک فجر 1396 در تهران و برخی شهرهای دیگر کشور برگزار شد. خبرگزاری ابنا و سایت جامع هنر اسلامی نیز مانند هر سال، اخبار و گزارش هایی مرتبط با این جشنواره را منتشر کردند و نقد برخی از این فیلمها را نیز همچنان ارائه خواهند کرد.

فیلم سینمایی " لاتـاری" از جمله فیلمهایی بود که در بخش "سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)" جشنواره سی و ششم نمایش داده شد؛ اما علیرغم شایستگی، به دلیل آنچه "خشونت داستان" و "سلیقه داوران" خوانده شد، تنها در بخش جلوه های ویژه بصری کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین جشنواره گردید!

آنچه در پی می‌آید نقدی بر این فیلم متفاوت است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* مشخصات فیلم سینمایی " لاتـاری"

کارگردان: محمدحسین مهدویان ـ تهیه‌کننده: سید محمود رضوی ـ نویسنده: ابراهیم امینی ـ موسیقی: حبیب خزایی‌فر ـ فیلم‌برداری: هادی بهروز ـ تدوین: حسین جمشیدی گوهری و سجاد پهلوان‌زاده ـ طراح و صحنه لباس: بهزاد جعفری طادی ـ مدیر صدابرداری: هادی ساعد محکم ـ طراح گریم: شهرام خلج ـ جلوه‌های ویژه میدانی: ایمان کرمیان ـ عکاس: سحاب زری باف ـ مشاور رسانه ای: میلاد نجفی ـ بازیگران: حمید فرخ‌نژاد، ساعد سهیلی، هادی حجازی‌فر، نادر سلیمانی، مهدی زمین‌پرداز، علیرضا استادی، جواد عزتی، زیبا کرمعلی، مهسا باقرى و...

* داستان فیلم سینمایی " لاتـاری"

این فیلم به موضوع قاچاق دختران ایرانی به کشور های حاشیه خلیج فارس می پردازد. امیرعلی و نوشین قصد ازدواج با یکدیگر را دارند اما خانواده هایشان از تصمیم آنها رضایت ندارند.

پدر نوشین دچار ورشکستگی شده و صدها میلیون بدهی دارد و پسرش نیز به خاطر بدهی گرفتار زندان شده است. پدر برای رفع این مشکلات، دختر خود را بدون لحظه ای تردید که چه خطرهایی در کمین دخترش نشسته است، به دبی می فرستد. نوشین هم که به دنبال راهی برای کمک به خانواده است و از طرف دیگر رویای زندگی در خارج کشور و "مدل شدن" را در سر دارد راهی خارج می شود... اما داستان طور دیگری رقم می خورد...

* نقد فیلم سینمایی "لاتـاری"

"لاتاری" چه در مضمون و چه در ساخت، یکی از بهترین نمونه های سینمای ایران است. از لحاظ ساختاری همچون آثار قبلی «محمدحسین مهدویان» خوش ساخت است. فرم و محتوا در کنار هم، به سطح کیفی فیلم کمک قابل توجهی کرده است. این فیلمساز خوش فکر که در آثار گذشته اش چون "ایستاده در غبار" و "ماجرای نیمروز" به روایت دو مقطع مهم از تاریخ جنگ و سیاست در ایران بعد از انقلاب پرداخته بود، این بار در حوزه اجتماعی فعالیت کرده و فیلمش را با ظاهری مستندنما و داستانی جذاب به مخاطب ارائه داده است.

مهاجرت دختران به کشورهای عربی یک سوژه مهم و جنجالی برای سینماگران علاقمند به فیلم های اجتماعی ــ سیاسی است. جسارت حرفه ای مهدویان در سوژه یابی و نوع پرداخت آن، و نترسیدن از حواشی بسیاری که قطعاً پیرامون این اثرش به وجود خواهد آمد قابل تقدیر است.

یکی از عوامل اصلی توفیق مهدویان توجه به ارزشهای ملی و دینی در فرم و محتواست؛ مسأله ای که خیلی از فیلمسازان ما از آن به صورت جدی وامانده اند. متأسفانه کم نیستند فیلمسازانی که با تکیه بر ساختارگرایی، محتوا و مضمون گرایی را فراموش کرده اند. اما مهدویان از جمله فیلمسازانی است که از اصالت، شرافت، غیرت، روحیه ملی، تفکر انقلابی و فرهنگ اصیل و ارزشمند ایرانی حرف می زند.

اتفاقی که در سینمای مهدویان افتاده خیلی روشن است؛ او برای روبرو شدن با هر سوژه ای زاویه نگاه جدیدی را انتخاب کرده است. به نظر می رسد که مهدویان به قدرت بسیار بالای زاویه دید اعتقاد دارد و می داند که احساسات ما نسبت به اتفاقات و حوادث پیرامون، کاملا تحت تاثیر زاویه نگاه ماست. او اعتقاد دارد که هرچیزی در این جهان وجود دارد به صورت مطلق خوب یا بد نیست. "لاتاری" روایت دلمشغولی های سازنده اش می باشد و التهاب هایی از جامعه را به تصویر می کشد که تماشاگر را به فکر وادار می کند؛ عشق های ناکام، مهاجرت و برنده شدن در لاتاری، معضلات مالی، خود فروشی و فحشا، ربا، مصلحت اندیشی، غیرت ملی و ... که همه از مباحث پر التهاب جامعه است.

رفتن سراغ چنین سوژه هایی هوش بالا و سعه صدر می خواهد که این جسارت را مهدویان با ساخت فیلم لاتاری اثبات کرد. مهدویان خوشبختانه با تغییر زاویه دید در پرداخت مسائل اجتماعی و سیاسی، خود را از اتهدام به گرایش به یک گروه خاص مبرا کرده است. بدین گونه که به همان اندازه که فیلم او در مسیر نظام و سیستم حکومتی است درلباس یک منتقد به حکومت قد علم می کند و در نهایت تماشاگران با هر سلیقه و عقیده ای راضی از سالن سینما بیرون می آیند. او در عین پایبندی به سنت ها و ارزش های اسلامی و ملی از زبان نسل جوان معترض به حکومت طعنه می زند و فضا را برای پاسخگویی آنها باز می گذارد. او انقلاب را متعلق به همه مردم با همه گرایش های سیاسی می داند از اینرو بدون محافظه کاری و از زاویه ای نو به بیان مشکلات و معضلات جامعه ایران می پردازد.

در سینمای مهدویان هم، رگه هایی از سینمای حاتمی کیا چون تعصب ملی و عرق ملی دیده می شود، همچنانکه قهرمانان "لاتاری" به شرایط موجود معترض هستند و این اعتراض را در سکانسی که امیرعلی به همراه حاج موسی پیش حاج مرتضی "حمید فرخ نژاد" دوست و همرزم قدیمی او رفتند دیالوگ هایی چون؛" مصلحت اندیشی یعنی چرتکه انداختن، مصلحت اندیشی کار آدم عاقل، من یاد گرفتم بدون جنگ ببرم، سوال پرسیدی جرات شنیدن جوابش رو نداری و ... دیده شد و هم رگه هایی از سینمای اصغر فرهادی که به دغدغه های ملی و اخلاقی با رگه های انتقادی طعنه می زند.

مهدویان در فیلمبرداری "لاتاری" همچون آثار قبلی از سبک خاص خودش استفاده کرده؛ دوربین روی دست و لنز تله و ... و بدین ترتیب فضای مستندگونه فیلمش را حفظ کرده است. این شیوه مستند گونه باعث شده تماشاگر تا آخرین لحظه با سوژه همراه باشد.

همچنین بازی های خوبی را در فیلم شاهد بودیم. «زیبا کرمعلی» که اولین تجربه سینمایی را تجربه می کرد بازی قابل قبولی را به نمایش گذاشت. «ساعد سهیلی» هم توانست که عشقش به نوشین باورپذیر درآود. «جواد عزتی» هم با بازی متفاوتی که ارائه داد خوش درخشید. بازی دیدنی «هادی حجازی فر» نیز در نقش حاج موسی بی شک برگ برنده فیلم است.

لاتاری، تیتراژ و شروع خوبی دارد و داستان آن با عاشقانه های امیرعلی (با بازی ساعد سهیلی) و نوشین (با بازی زیبا کرمعلی) آغاز می شود. هرچند که شاید به نظر برسد که قصه اصلی فیلم دیر شروع می شود، ولی هرچه به پایان نزدیکتر می شود شتاب بیشتری می گیرد.

در نیمه اول فیلم با فضای رئالیسم اجتماعی روبرو هستیم. بحث پیرامون اوضاع نابسامان اجتماعی و اقتصادی و پیامدهای آن است اما نیمه دوم بیشتر شبیه یک تریلر مهیج است. داستان با پیگری حاج موسی و امیرعلی که به دنبال انتقام به دبی رفته اند ادامه پیدا می کند. اما مطلبی که نیمه دوم فیلم را از یکپارچگی و انسجام خارج می کند، اغراق در شوخی ها و عکس العمل های است که بین شخصیت های فیلم صورت می گیرد. مثلا صحنه پارکینگ و چاقو گرفتن حاج موسی و امیر علی و یا صحنه قتل و رجزخوانی حاج موسی برای شیخ که فریاد می زند و چند مورد دیگر ... جزء ضعف های فیلمنامه است که منطق روایی فیلم را زیر سؤال می برد. هرچند که مهدویان می خواست با نمایش شوخی های کلامی بین "حاج موسی" که سال ها از کارهای اجرایی فاصله گرفته و در حال حاضر مربی فوتبال است و "حاج مرتضی" که در سمت امنیتی مشغول کارهای اجرایی است به نبود حفره اعتقادی عمیق بین بچه های اصیل جنگ و رزمندگان دفاع مقدس برسد که موفق هم بود.

با نگاهی آماری به آثار سینمایی می توان دریافت که پایان بندی فیلم نقطه ضعف اکثر فیلمسازان است. هرچند که مشکل اساسی به فیلمنامه باز می گردد. اما شاید در مورد "لاتاری" بتوان گفت که این پایان بندی با بی صبری فیلمساز همراه شده است. او در ترکیب انتقام شخصی ومسائل امنیتی موفق عمل نکرده است و در مقایسه با گره افکنی های فیلمش و اتمسفری که خلق کرده، پایانی شتاب زده و بدور از منطق زندگی را برای لاتاری رقم زده است. وقتی زندگی در عالم واقع می گذرد، پایان فیلم باید به همان اندازه شبیه زندگی باشد. غرض این است که در فضایی واقع گرایانه نمی توان سهم بیشتری برای تخیل و تصادف در نظر گرفت.

کلام آخر اینکه "لاتاری" فیلمی است که با تأثیر نیرومندش، بیننده را به تفکر وا می دارد؛ و این، هدف غایی هنر متعالی است. این اثر سینمایی، توانست توجه هر دو گروه منتقدان و مخاطبان عام را به دست آورد؛ اما در مورد پایان بندی فیلم بر این عقیده هستم که "همه مسائل را آنطور که دوست داریم نباید به تصویر کشید".

............................
پایان پیام/ 101

عناوین مرتبط :

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

نگاه دینی به سیمرغ سی و ششم ـ 35

اثری برای تفکر، روایتی در مدح غیرت / نقد فیلم " لاتـاری"