هر که نان از عمل خویش خورد... / نقد فیلم "چهارراه استانبول"

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس هنر اسلامی:

سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در دهه مبارک فجر 1396 در تهران و برخی شهرهای دیگر کشور برگزار شد. خبرگزاری ابنا و سایت جامع هنر اسلامی نیز مانند هر سال، اخبار و گزارش هایی مرتبط با این جشنواره را منتشر کردند و نقد برخی از این فیلمها را نیز همچنان ارائه خواهند کرد.

فیلم سینمایی "چهارراه استانبول" از جمله فیلمهایی بود که در بخش "سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)" جشنواره سی و ششم نمایش داده شد. نام قبلی این فیلم، "پلاسکو" بود و با نگاهی متفاوت، به حادثه آتش‌سوزی و فرو ریختن ساختمان پلاسکو در تهران پرداخته است که در دی ماه 1395 رخ داد.

این فیلم در چهار بخش نامزد دریافت جایزه شد و دو جایزه را بُرد؛ «سحر دولتشاهی» سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن و « فرید ناصر فصیحی» سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه بصری را از آن خود کردند.

آنچه در پی می‌آید نقدی بر این فیلم متفاوت است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* مشخصات فیلم سینمایی "چهارراه استانبول"

کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده: مصطفی کیایی ـ مدیر فیلمبرداری: حسین جلیلی ـ مدیر تولید: سجاد رحیمی ـ دستیار اول کارگردان: هومن خواجه نوری ـ برنامه‌ریز: امید جزینی ـ تدوین: نیما جعفری جوزانی ـ طراح صحنه: حجت اشتری ـ طراح لباس: مارال جیرانی ـ صدابردار: امیرنوبخت ـ طراح گریم: عباس عباسی ـ عکاس: میلاد کیایی ـ منشی صحنه: نفیسه ذاکری ـ مشاور رسانه ای: آریان امیرخان ـ جلوه‌های ویژه رایانه ای (بصری): فرید ناصر فصیحی ـ جلوه‌های ویژه میدانی: آرش آقابیگ ـ مدیر تدارکات: محمد ابراهیمی ـ بازیگران: بهرام رادان، محسن کیایی، ماهور الوند، سحر دولتشاهی، رعنا آزادی‌ور، سعید چنگیزیان، پوریا رحیمی سام، بابک بهشاد، خسرو احمدی، تینو صالحی، حسین امیدی، علی گیلوری، مسعود کرامتی، مهدی پاکدل و ...

* داستان فیلم سینمایی "چهارراه استانبول"

«بهمن» و «احد» یک کارگاه تولیدی در ساختمان پلاسکو دارند که به دلیل واردات اجناس چینی، ورشکسته شده است. آنها از دست طلبکاران و اهالی پلاسکو فراری هستند و روز حادثه آتش سوزی و فروریختن ساختمان، بهترین زمان برای فرار آنهاست…

* نقد فیلم سینمایی "چهار راه استانبول"

فیلم سینمایی "چهار راه استانبول" ششمین اثر سینمایی «مصطفی کیایی» در مقام کارگردانی است. وی در این فیلم، با سوژه قرار دادن موضوعی بحث برانگیز، به ذکر معضلات اجتماعی با چاشنی کنایه های سیاسی همراه با رگه هایی از طنز می پردازد.

در "چهار راه استانبول" با ژانری اجتماعی در قالبی انتقادی روبرو هستیم. موضوع اصلی، روایت حادثه ساختمان پلاسکو نیست؛ بلکه آن حادثه در کنار قصه اصلی فیلم اتفاق می افتد. در واقع، کیایی با استفاده از این حادثه، تاثیرگذاری روایتش درباره مسئله تولیدات داخلی در مقابل واردات بی رویه کالاهای خارجی و پیامدهای مخرب آن را بیشتر کرده است. او به شکلی موفق، پدیده واردات که مستقیما به اقتصاد کشور ضربه زده و تولیدات داخلی را فلج کرده، نقد نموده است؛ و نیز مشکل فرهنگی مردم را که تولیدی های ایرانی را مجبور می‌کند برای فروش اجناس خود، برچسب مارک های ترکیه‌ای را بر روی کالاهای خود بزنند، چرا که مردم ما کالاهای ترک و چینی را بیشتر و بهتر از تولید داخل خریداری می کنند!!

فیلم روایت یکی از بزگترین معضلات اجتماعی یعنی "خودخواهی" و "ترجیح منافع فردی به گروهی" است. روایتی تلخ از زندگی سه نفر که داستانشان با حادثه پلاسکو گره می خورد.

فیلمنامه "چهارراه استانبول" شلوغ است، اما انسجام آن حفظ شده است؛ تا یک فیلم پر زحمت و سخت، خوش ساخت از آب درآید و بتواند در گیشه، که سرمایه تهیه‌کننده را برگرداند. ساختار فیلم، نوع روایت انتخابی و انتخاب بازیگران مشهور سینما دال بر این مدعاست.

اما تلفیق حادثه بسیار غم انگیز پلاسکو با روایت طنز گونه داستان در بعضی سکانس ها، خوشایند نیست و باعث آزار مخاطب می شود. در فاجعه ای که باعث جان باختن تعدادی از شهروندان شد و در شرایطی بسیار سخت که آتش نشانان با به خطر انداختن جان خود، به فکر خارج کردن مردم از ساختمان بودند و در موقعیتی که کسبه سرمایه های خود را از دست رفته می دیدند، تعقیب و گریز و شوخی های کلامی بین شخصیت‌های اصلی فیلم، اذیت کننده است.

مصطفی کیایی در "چهار راه استانبول" به مثابه فیلم های قبلی اش خصوصا "خط ویژه" و "بارکد" ابتدا یک گردهمایی از موضوعات، شعار ها و اعتراضات افراد جامعه را تشکیل می دهد و در ادامه با توجیه های غیر منطقی و غیر معقول که به وضوح از زبان شخصیت های فیلم شنیده می شود، داستانش را ادامه می دهد. عموما شخصیت های فیلم های کیایی جوانانی گرفتار هستند که دغدغه مسائل مالی دارند و بدون آنکه دغدغه فرهنگی و اجتماعی داشته باشند همیشه معترض و خواهان شرایط بهتر هستند. آنان که در مواجه با وضعیت اقتصادی به بن بست رسیده اند، انتخابی جز انتخاب راه پیش رو ندارند از اینرو به سمت توجیه های غیرمنطقی هدایت می شوند. آنچنانکه راه حلش برای چک های پاس نشده، فرار از کشور است و برای عدم رضایت پدر به ازدواج دختر، فرار از خانه است و ... "بهمن" که راهی جز فرار ندارد مجبور است خود را در کانتینر شیر پنهان کند و بدین ترتیب خود را از دست طلبکارها نجات دهد.

کیایی شعارها و تکه های سیاسی و اجتماعی اش را از زبان همین شخصیت ها می گوید و در تلاش است با تایید اقدامات غیر اخلاقی کاراکترها مخاطب را با خود همراه کند.

یکی دیگر از ویژگی های این فیلم پربازیگر بودن آن است. اما ظاهرا این پربازیگر بودن به همراه روایت نصفه و نیمه زندگی شخصیت های فیلم نتیجه خوبی برای فیلم رقم نزده است. تعدد شخصیت ها و خرده روایت ها باعث شده که مخاطب به پیشینه درست و کاملی از شخصیت ها نرسد و آن طور که باید با شخصیت ها همراه نشود.

ابهامات پلاسکو در خصوص روز حادثه، ریزش ساختمان پلاسکو، روند امداد رسانی و ... هنوز بعد از گذشت یک سال ذهن بسیاری را درگیر کرده است. حال با وجود تمام ابهامات و پیچیدگی هایی که برای همه روشن است، دلیل ضرورت ذکر نام شخصیت حقوقی در فیلم واقعا مشخص نشد؟! "فریبرز" فرمانده آتش نشانان در سکانسی که ساختمان پلاسکو به تلی از خاک و مشتی آهن تبدیل شد و تعدادی زیر آوار گیر افتاده اند با لحنی تند می گوید "مقصر اصلی بحران پلاسکو همان کسی است که این مدیریت بحران را برعهده دارد ".
در فضایی که ساختمان پلاسکو فرو ریخته و احساسات مخاطب درگیر فیلم است، استفاده از این دیالوگ، چیزی جز القای نظر کارگردان به مخاطب نیست!
از جمله نقاط مثبت و قابل دفاع فیلم جلوه های کامپیوتری است. از تکنولوژی و جلوه های ویژه رایانه ای استفاده درستی به منظور فضا سازی شده است. بازسازی ساختمان پلاسکو، صحنه حضور آتش نشانان در ساختمان پلاسکو برگ برنده اصلی فیلم است. سکانسی که برای دقایقی ذهن بیننده را درگیر رشادت آتشنشانان در آن روزهای تلخ کرد. هرچند که مهدی پاکدل در نقش "فریبرز" به عنوان مسئول آتش نشان ها در آن شرایط بحرانی کار خاص و ویژه ای انجام نداد و بیشتر در حوالی ساختمان راه می رفت و گریه می کرد و دنبال مقصر می گشت. همچنین نمایش خانواده های آتش نشانان مخصوصا دیالوگ هایی که بین زن بچه بغل و سرتیم آتش نشانان رد و بدل شد تصنعی و سطحی بود.
یکی دیگر از نقاط مثبت فیلم، مضمون فیلمنامه و شاخصه بارز و برجسته فیلم است که ذهن را درگیر می کند، مسئله تولیدات داخلی و واردات بی رویه کالاهای خارجی است که بخصوص در شرایط کنونی کشور ما بسیار تعیین کننده است و به نظر می رسد تا کنون در سینما چنین موضوعی کمتر مورد توجه فیلمسازان قرار گرفته است. موضوعی که پرداختن به آن برای رونق بخشیدن به تولید ملی در سطح خرد و کلان یک امر لازم و ضروری است.

گذشته از اشکالات مذکور که بیشتر به فیلمنامه مربوط می شود. فیلم روان است و تا پایان مخاطب را با خود همراه می کند. به نظر می رسد "چهار راه استانبول" با روایت موضوع حساس اجتماعی مورد توجه مخاطبان سینما قرار بگیرد و به فروش خوبی در گیشه دست پیدا کند.

............................
پایان پیام/ 101

عناوین مرتبط :

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

نگاه دینی به سیمرغ سی و ششم ـ 32

هر که نان از عمل خویش خورد... / نقد فیلم "چهارراه استانبول"