از راه نقد سیاسیون تا بیراهه تمسخر ارزش های مذهبی/ نقد فیلم "مارموز"

خبرگزاری اهل بیت(ع) ـ ابنا/ سرویس هنر اسلامی:

چند سال است که جشنواره جهانی فجر از جشنواره ملی فجر جدا شده است. سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۹ تا ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ (۳۰ فروردین تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) به دبیری «سید رضا میرکریمی» در تهران برگزار شد؛ در حالی که جشنواره داخلی فجر همزمان با دهه فجر هر سال برگزار می گردد.

فیلم سینمایی "مـارمـوز" اثر جنجالی «کمال تبریزی» با اینکه اثری ایرانی بود، بدون شرکت در جشواره ملی فجر، در بخش جهانی شر کت کرد.

این فیلم هفت ماه پس از نمایش جشنواره ای، اکران عمومی آن از روز 21 آذر 1397 در سینماهای ایران آغاز شده. آنچه در پی می‌آید نقدی بر این فیلم متفاوت است:

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
به قلم: سوده موحدی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* مشخصات فیلم سینمایی "مـارمـوز"

کارگردان: کمال تبریزی ـ تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی ـ نویسنده: آیدین سیارسریع ـ موسیقی: گروه بُمرانی ـ مدیر فیلم‌برداری: علی تبریزی ـ صدابردار: بهمن اردلان ـ طراح صحنه: بهزاد آدینه ـ تدوین: سهراب خسروی ـ مدیر پروژه وبرنامه ریزی: علی سبزواری ـ دستیار اول کارگردان: مهدی سلیمانی منصور ـ برنامه ریز: بهمن حسینی ـ عکاس: زهرا مصفا ـ طراح گریم: عظیم فرآین ـ طراح لباس: شیده محمودزاده ـ جلوه های بصری: حسن پیله ور ـ مدیر تولید: پروانه زبان فهم ـ منشی صحنه: شیدا باسمه چی ـ روابط عمومی: علی زادمهر ـ مجری طرح: محمد نجیبی ـ سرمایه گزاران:محمد نجیبی، محمدرضا تخت کشیان، جوادانصاری و جواد نوروزبیگی، تهیه شده در موسسه فرهنگی هنری قاب آسمان ـ توزیع‌کننده: فیلمیران ـ بازيگران: حامد بهداد، ویشکا آسایش، آزاده صمدی، رضا ناجی، مانی حقیقی، محمد بحرانی، عیسی یوسفی پور، سیاوش چراغی پور، مرتضی زارع، بهزاد قدیانلو، فرهان معین زاده همراه با گروه موسیقی «بُمرانی»

* داستان فیلم سینمایی "مـارمـوز"

این فیلم با مضمونی کمدی و سیاسی روایتگر داستان زندگی شخصی به نام قدرت ــ با بازی «حامد بهداد» ــ است که سودای رسیدن به قدرت را دارد و در این مسیر اتفاق ها و چالش های عجیبی برای وی اتفاق می افتد.

* نقد فیلم سینمایی "مـارمـوز"

فیلم سینمایی "مـارمـوز" جدیدترین اثر بلند سینمایی «کمال تبریزی» است که در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش درآمد. تبریزی این بار سوژه ملتهب و حساس دیگری را انتخاب کرده و موضوع اصلی فیلمش را تقابل سیاستمداران و مشکلاتی که زیر سایه سیاست و سیاستمداران در جامعه به وجود می آید قرار داده است؛ قصه زندگی مردی به نام «قدرت» که سودای قدرت در سر دارد.

دیدگاه انتقادی تبریزی این بار رنگ و بوی بیشتری به خود گرفته و با عبور از خط قرمزهایی که برای سینمای سیاسی به نوعی تابو محسوب می شوند با درونمایه طنز، فیلمنامه خود را جلوی دوربین برده است.

تبریزی قواعد بازی را خوب می داند، پس با سرمایه گذاری بر روی یک نیمه سینمای حرفه ای ــ که همان جریانات روز و سلیقه مردم است ــ شروع به فیلمسازی می کند. او به گونه ای مهره های بازی را می چیند که با توجه به شرایط موجود، با کمترین تلفات، فیلمش را به اکران عمومی برساند و در گیشه موفق شود. اما ظاهراً در "مـارمـوز" از نیمه دیگر حرفه سینما ــ یعنی هنر و خلاقیت ــ چندان خبری نیست!!

به بیان دیگر، امتیاز "مارموز" تنها به محتوا و انتخاب موضوع آن بر می گردد و نه فرم آن. کارگردان با توجه به سلیقه مخاطب و اقتضائات زمانه شروع به فیلمسازی کرده است؛ بی توجه به آنکه، عدم رعایت قواعد فیلمنامه نویسی و لاجرم حفره های ایجاد شده در هنر و خلاقیت لازم، جدای از انتقاد به محتوا، کلیت فیلم را در حد متوسط نگه داشته است. هرچند که باید گفت "مارموز" نسبت به آثار چند سال اخیر تبریزی که سیر نزولی داشتند، در شرایط بهتری قرار دارد و به حسب ظاهر در اکران عمومی با استقبال مردمی مواجه خواهد شد.

اما فیلم حرف تازه ای برای گفتن ندارد و مجموعه ای از گله مندی ها و شوخی های اجتماعی بر پرده نقره ای است که ما حصل جمع آوری طعنه های سیاسی در چند سال اخیر محسوب می شود. "مارموز" پر است از شوخی های ریز و گل درشت درباره مسائل روز سیاسی و اجتماعی؛ مربوط به دولت و مجلس؛ قوه قضاییه و تورهای لحظه آخری؛ شورای نگهبان و عدم صلاحیت؛ وزارت ارشاد و جوانان ایرانی که به خاطر عدم مجوز رسمی باید در پیاده روها و یا نهایتاً رستوران های غربت به علاقه خود دست پیدا کنند؛ گشت ارشاد و انتخابات میلیونی و پوشش زنان؛ ریا کاری حزب قرمز و بی هویتی حزب آبی؛ زندانیان سیاسی و تجمع و اعتصاب؛ فعالیت تلویزیون های خارجی و وعده و وعید؛ تا کنایه به موتور سواران، به هم خوردن کنسرت، بست نشیتی، بمب گذاری و ... . تا جایی که کارگردان تمام تلاش خود را کرده است که به هر قیمت، هیچ شوخی مطرحی را از دست ندهد که همین افراط، باعث دم دستی و شعاری شدن برخی شوخی های فیلم شده است.

کنش ها و واکنش های شخصیت ها و احزاب و دیالوگ های میان آنها، هر کدام یادآور اتفاق و حادثه ای در جامعه سیاسی کشور است. به جرأت می توان گفت کمتر سکانسی را در فیلم شاهد بودیم که یادآور خاطره ای از اتفاقات دنیای سیاست و جامعه کنونی نباشد. اما قضیه از جایی شبهه دار شد که به دنبال اعتراضات و نقد جامعه و سیاست، موضوع فراتر از اجتماع و سیاست رفت و اعتقادات مذهبی مورد هجمه قرار گرفت.

فیلم سینمایی "مارموز" وارد خط قرمزهای اعتقادی شده است که ممکن است حساسیت ها و اعتراض های بسیاری را به همراه داشته باشد. این خصوصیت رفتاری که فیلمساز روحیه محافظه کاری نداشته باشد و با جرأت ــ و البته در کمال احترام ــ حقایق جامعه را جلوی دوربین ببرد قطعا مورد پسند است و فروش بالای فیلم را نیز تضمین خواهد کرد، چرا که همیشه حقیقت به مذاق عده ای خوش نخواهد آمد که همین پلی است برای دیده شدن... اما مضحکه قرار دادن اعتقادات دینی، در هیچ مذهب و اجتماعی قابل دفاع نیست!

کارگردان "مارموز" از این نکته مهم غافل شده است که رمز پیروزی، دو عنصر "ایمان" و "وحدت" است. او در نمایش عدم وحدت و نقد شکاف و کشمکش علاقمندان به قدرت خوب عمل کرده است، اما در سکانس هایی که کم هم نیست با بیان مسائل اعتقادی و مذهبی و یا نمایش افراطی اتفاقات درون اجتماع، زمینه تمسخر و توهین به آنها را فراهم کرده است.

کمال تبریزی در "مارموز" از فاصله گرفتن برخی مسؤلین از روحیه برادری و برابری، رشد منفعت طلبی و حزب گرایی که زمینه ساز قربانی شدن حقیقت به پای مصلحت ها و جناح بازی ها شده است، گرایش به دنیا طلبی، تجمل، تشریفات و اشرافی گری برخی مدیران که با آرمان هایی چون عدالت و دستگیری مستمندان در تضاد است، از جوانانی که بی آنکه بخواهند نتیجه غیرعادلانه حزب بازیها دامن گیر آنان شده و... سخن گفته است. فیلمساز کوشیده است تا با طراحی شخصیت ها، اکت ها و موقعیت های مناسب، خودش را به هدفی که در نظر گرفته نزدیک کند و در این میان، با ارجاعات و کنایه های سیاسی، تماشاچی را سرگرم کند و بخنداند.

وجه ناامیدکننده اینکه فیلم سینمایی "مارموز" در پسِ نقدی جدی به اوضاع نابسامان و آشفته بازار سیاسیون ایرانی، با کنار هم قرار دادن احزاب سیاسی، همه را جاه طلب می داند و این پرسش را مطرح می کند که "چه می توان کرد؟" و در پاسخ به این سؤال، درونمایه قصه این مطلب به مخاطب القاء می شود که "برای برون رفت از این وضع، کاری نمی توان کرد". کارگردان، تیر خلاص را هم با آن تیتراژ پایانی به اندیشه مخاطب خود می زند.

«قدرت صمدی» هم از گروه موسیقی اخراج شده، هم از بسیج! حال قرار است تبریزی تمام حرف ها و دغدغه ها و حقیقت اجتماع و سیاست را از زبان این شخصیت به روی پرده ببرد. پس «قدرت» که فردی سیاسی نیست به کمک خرده داستانی کمرنگ به جبهه خاصی منتسب می شود و با یک رخداد دیگر ــ که مهر تأییدی بر آشفتگی اجتماعی و سیاسی کشور است ــ تبدیل به قهرمان ملی می گردد و به عالم سیاست ورود پیدا می کند. اینجا این سؤال مطرح می شود که قدرت ــ که فردی بسیار ساده لوح است ــ چگونه توانایی به دوش کشیدن این بار سنگین را دارد؟! کمال تبریزی با ذکاوتی قابل تقدیر، بهترین انتخاب را کرده و با ترسیم چنین شخصیتی تا حد زیادی خود را از کشمکش ها و چالش های آتی بیمه نموده است.

فیلمساز با طراحی چنین شخصیتی، تلاش کرده است تا مسائل سیاسی و اجتماعی کشور را با درونمایه کمدی بیان کند، بدون آنکه پرچم گروه خاصی را بالا گرفته باشد. او با زیر ذره بین قرار دادن همه گروه ها، اصناف و شخصیت های حقیقی و حقوقی سعی در بی طرف نشان دادن خود دارد؛ اما، با وجود اینکه ظریف و حساب شده هر دو جناح اصلی کشور را مورد هجمه قرار داده، به خاطر روایت نسبتاً غیر منصفانه، موفقیت چندانی در زمینه "بی طرفی" به دست نیاورده است.

در کنار این انتقادات، به نقطه قوت فیلم نیز اشاره کنیم که بازیگران آن هستند. تیم بازیگری فیلم سینمایی "مارموز" بخوبی انتخاب و بدرستی از آنها استفاده شده است؛ مخصوصا بازی خوب «حامد بهداد» که از نقاط مثبت فیلم است و نقش مهمی در کیفیت کار داشته و با بازی روانش، تا حد زیادی ضعف های فیلم را پوشانده است. بی انصافی است اگر دو سکانس زیبایی که حامد بهداد پشت تریبون مجلس سخنرانی می کند را تحسین نکنیم.

کلام آخر: تبریزی در "مارموز" از اصلاح طلبی و اصول گرایی کاذب که زمینه ساز اختلاف، نفاق و از دست رفتن وحدت است سخن گفته است؛ از جامعه گرفتار جناح گرایی و قبیله گرایی که از جمله موانع پیشرفت یک جامعه در حال رشد است گله کرده است. اینها همه درست؛ اما واضح است که پرداختن به نارضایتی مردم از برخی سیاست های تعدادی از سیاسیون در قالب طنز، بدون توجه به قداست ارزش های دینی، طنزی واقعی و محترم" نیست و جای تأمل دارد. کوتاه سخن اینکه: به حاشیه کشاندن ارزش های مذهبی راه نیست؛ بیراهه است.

........................
پایان پیام/ 101

عناوین مرتبط :

اخبار و نقد فیلم های سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر ــ بهمن 1397
ــ نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم/ 1. خبر/ فراخوان سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر اعلام شد
ــ نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم/ 2. خبر/ سردار سلیمانی فیلم سینمایی «۲۳ نفر» را کلید زد
ــ نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم/ 3. خبر/ حکایت حاج قاسم از آنچه خواننده زن مسیحی درباره سید حسن نصرالله گفت!
ــ نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم/ 4. خبر/ تعداد آثار متقاضی حضور در جشنواره فیلم فجر 97 اعلام شد
ــ نگاه دینی به سیمرغ سی و هفتم/ 5. خبر/ آغاز به کار هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر + اسامی اعضاء

همه مطالب

اخبار جهان

اخبار ایران

چندرسانه‌ای

اخبار علمی و ترویجی

نگاه دینی به سیمرغ سی و ششم ـ 51

از راه نقد سیاسیون تا بیراهه تمسخر ارزش های مذهبی/ نقد فیلم "مارموز"

درباره فیلم این فیلم با مضمونی کمدی و سیاسی روایتگر داستان زندگی شخصی به نام «قدرت» با بازی حامد بهداد است که سودای رسیدن به قدرت را دارد.